بیماری تیروئید یک نوع بیماری ارثی و اکتسابی است که به دو نوع کم کاری و پرکاری تیروئید تقسیم بندی می شود و ممکن است همه افراد و در هر گروه سنی به این بیماری مبتلا شوند. در ادامه شما را با تیروئید چیست؟ علائم، علت، پیشگیری و درمان آن آشنا می کنیم و اطلاعاتی از علائم تیروئید خطرناک، علائم تیروئید در زنان، تیروئید در آزمایش،غذاهای مفید برای تیروئید کم کار را در اختیار شما قرار دهیم و به سوالاتی مانند آیا تیروئید خطرناک است؟ آیا تیروئید سمی کشنده است؟ و ....پاسخ می‌دهیم. پس با ما تا پایان همراه باشید.
فهرست مطالب
تیروئید چیست؟
تیروئید(به انگلیسیthyroid) يک غده كوچک بال پروانه‌ای شكل در جلوی گردن و اطراف نای است که هورمون توليد و به داخل خون ترشح مي‌كند و وظیفه کنترل متابولیسم‌ها را بر عهده دارد. کنترل متابولیسم با استفاده از هورمون‌ها به نام تيروكسين T4 (حاوی ۴ اتم یدید) و تريی يدوتيرونين T3 (حاوی ۳ اتم یدید) انجام می شود و بدن می گویند با چه سرعتی كار كند و انرژی مصرف نمايد.کنترل عملکرد تیروئید به وسیله غده هیپوفیز واقع در مرکز جمجمه، که در زیر مغز قرار دارد، انجام می شود و اگر میزان این هورمون از سطح مورد نیاز بالاتر یا پایین تر شود، غده هیپوفیز مقدار آن را تنظیم می کند.
غده تیروئید یا سپردیس غده‌ای پروانه‌ای شکل است که در قسمت عرضی حنجره، در جلوی گلو قرار گرفته‌است.
انواع تیروئید
- تیروئید پرکار
- تیروئید کم کار
تیروئید پرکار
تیروئید پرکار یا پرکاری تیروئید زمانی در بدن اتفاق می افتد که تولید تیروئید توسط هورمون ها بیش از اندازه مورد نیاز بدن است.به همین دلیل بدن انسان مجبور است که به سرعت انرژی حاصل از متابولیسم را مصرف کند.
تیروئید کم کار
تیروئید کم کار یا کم کاری تیروئید زمانی در بدن اتفاق می افتد که تولید تیروئید توسط هورمون ها کمتر از حد مورد نیاز بدن است و بیماران مبتلا به آن دائم احساس خستگی دارند، نسبت به دمای سرد کم تحمل هستند و دچار افزایش وزن می شوند.
علائم پرکاری تیروئید
علائم پرکاری تیروئید عبارتند از:
- بی‌خوابی
- کاهش وزن
- تحریک‌پذیری
- عصبی شدن
- استرس و اضطراب
- احساس گرمای فراوان
- ضعف و لرزش اعضای بدن
- گواتر یا بزرگ شدن غده تیروئید
- سوزش چشم یا مشکلات بینایی
- قاعدگی‌های نامنظم و یا توقف قاعدگی در زنان
علائم تیروئید در زنان
- تغییر وزن
- خستگی
- تغییر اجابت مزاج
- تغییر خلق و خو
- اختلالات قاعدگی
- فشار خون غیرطبیعی
علائم کم کاری تیروئید
علائم کم کاری تیروئید عبارتند از:
- فراموشی
- افزایش وزن بدن
- احساس خستگی
- صدای بم و خشن
- رشد موهای درشت و ضخیم
- احساس سردی در دمای بدن
- قاعدگی‌های مکرر و با شدت فراوان در زنان مبتلا به کم کاری تیروئید
علائم کم کاری تیروئید در بزرگسالان
- خستگی
- یبوست
- افسردگی
- افزایش وزن
- اختلال حافظه
- ضعف عضلانی
- خشکی پوست
- نازک‌شدن موها
- صدای خش‌دار و کلفت
- افزایش کلسترول خون
- صورت پف‌کرده و ورم‌کرده
- کاهش سرعت ضربان قلب
- بزرگ‌شدن غده‌ی تیروئید
- درد، خشکی و ورم در مفاصل
- درد، حساسیت و خشکی عضلات
- افزایش حساسیت نسبت به سرما یا عدم تحمل سرما
- پریودهای نامنظم و خونریزی‌های شدیدتر در دوران قاعدگی
- بیرون‌زدگی ناف
- زبان بزرگ و بیرون‌زده
- مشکل و اختلال در نفس کشیدن
- زردشدن پوست و سفیدی چشم‌ها
- گریه‌های خشک و با صدای کلفت و خش‌دار
علائم کم کاری تیروئید در کودکان
- بلوغ دیررس
- رشد ذهنی کم
- تأخیر در بیرون‌زدن دندان‌های دائمی
- رشد کم که باعث قد کوتاه میشود
علائم کم کاری تیروئید در بارداری
- ایجاد یبوست
- بروز مشکلات خواب
- خشک‌شدن پوست
- افزایش وزن غیرطبیعی
- خشن‌شدن صدای مادر
- منقبض‌شدن عضلات بدن
- خستگی مفرط در بارداری
- درد مفاصل و ضعف عضلات
- کندشدن ضربان قلب و نبض
- ورم صورت و افتادگی پلک چشم
- از‌دست‌دادن قدرت تمرکز و گیجی مادر
علائم کم کاری تیروئید در زنان
علائم کم کاری تیروئید در زنان همانند علائمی است که در باقی افراد دیده میشود اما ممکن است که دچار تغییرات به هم خوردن ریتم ماهیانه و نامنظم شدن پریود شونند.
- اضافه وزن
- یبوست
- افسردگی
- خستگی
- احساس سرما
- مشکل در تمرکز
- ناخن و موهای خشک
علائم تیروئید خطرناک
- ضعف عضلات
- پوکی استخوان
- مشکلات قلبی
- مشکلات چشمی
- مشکلات پوستی
- حرکات مکرر روده‌ای
- کاهش وزن در تیروئید پرکار
- مشکلات عاطفی و روحی
دلیل بیماری تیروئید چیست؟
دلیل بیماری تیروئید در افراد مختلف است اما عواملی که خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- سابقه خانوادگی(ارثی بودن)
- بارداری
- دیابت نوع ۱
- بیماری آدیسون
- بیماری خودایمنی
- سابقه ابتلا به کم‌خونی
- قرارگرفتن در معرض اشعه
- تروما یا آسیب بیرونی به غده‌ی تیروئید
- علل مادرزادی مثل نداشتن غده تیروئید
- دریافت بیش از حد ید یا کمبود ید در رژیم غذایی
تشخیص تیروئید
تشخیص تیروئید با آزمایش ساده خون که از طریق ورید گرفته میشود،امکان پذیر است. در آزمایش خون، میزان هورمون‌های تیروئید در خون اندازه‌گیری می شود و نوع بیماری شما مشخص میشود. پزشک متخصص غدد یا پزشک عمومی ممکن است برای شما آزمایش های مانند TSH، T4 و T3 را برای تشخیص بیماری تیروئید تجویز کند و اگر در نتایج آزمایشات، میزان TSH، بالا باشد و میزان T4 پایین تر از حد تعادل باشد، فرد مبتلا به کم کاری تیروئید است.
آزمایش تیروئید
آزمایش تیروئید با هدف چک کردن سلامت و عملکرد صحیح غده تیروئید انجام می شود.در تست تیروئید میزان T3، T4 و TSH را بررسی می شود یعنی هورمون‌های تولید شده در غده تیروئید( T3 و T4) و هورمون تولید شده از غده هیپوفیز(TSH).
تفسیر تیروئید در آزمایش این گونه است: میزان نرمال آزمایش t3 (هورمون تیروئید) برابر است با 2.3 تا 4.2 میلی گرم در لیتر، رنج نرمال t4 (هورمون تیروئید) برابر است با 0.8 تا 2.8 میلی گرم در لیتر و هورمون محرک تیروئید یا TSH نیز باید در محدوده 0.8 تا 2.8 میلی گرم در لیتر باشد.
درمان تیروئید
درمان تیروئید با استفاده از داروهای مکمل، ید رادیواکتیو، و عمل جراحی امکان پذیر است اما افراد مبتلا به بیماری تیروئید باید جهت درمان به متخصص غدد درون ریز مراجعه کنند.
افرادی که دچار کم کاری تیروئید هستند باید به صورت روزانه از داروی لووتیروکسین که یک هورمون مصنوعی است و توسط پزشک متخصص تجویز شده است استفاده کنند تا میزان دوز مورد نیاز و طول دوره مصرف به درستی رعایت شود.
برای درمان تیروئید پرکار می توان از داروی تیونامید که تولید هورمون‌های اضافی غده تیروئید را متوقف می‌کند، استفاده کرد. همچنین می توان از داروهای مانند کاربی مازول و داروی پروپیل تیوراسیل نیز استفاده کرد که دوره مصرف این داروها معمولا یک تا دو ماه می‌باشد.
ید رادیواکتیو (RAI) روشی برای درمان پرکاری تیروئید و انواع خاصی از سرطان تیروئید است که با آسیب رساندن یا از بین بردن سلول‌های تیروئید از طریق تشعشع درمان می‌کند. ید رادیواکتیو به شکل کپسول خوراکی مصرف میشود و برای استفاده از آن نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست، مگر اینکه دوز بسیار بالا باشد.همچنین بهتر است بدانید که در زمان درمان با ید رادیواکتیو با نظر پزشک باید از داروهای های مانند کاربی مازول یا پروپیل تیوراسیل استفاده کنید.
جراحی تیروئید نیز یکی از روش های برای درمان پرکاری تیروئید است که در آن تمام یا بخشی از غده برداشته شود. در صورتی جراحی غده تیروئید انجام می شود که:
- غده تیروئید، متورم و بزرگ شده است.
- پرکاری غده مشکلاتی را برای بینایی و چشم ایجاد کرده است.
- استفاده از دارو نمی تواند برای درمان پرکاری تیروئید موثر باشد یا بعد از قطع دارو، بیماری برمی‌گردد.
پیشگیری از کم کاری و پرکاری تیروئید
کم کاری و پرکاری تیروئید معمولا ارثی است اما یک بیماری قابل پیشگیری و به راحتی قابل کنترل است. استفاده از مواد غذایی حاوی روی و سلنیوم، در کنترل فعالیت غده تیروئید بسیار اهمیت دارد و رعایت کردن یک رژیم غذایی مناسب به تعادل در میزان تیروئید بدن کمک می‌کند.
غذاهای مفید برای تیروئید کم کار
- تخم مرغ
- غذاهای دریایی مثل ماهی، میگو
- آب و سایر نوشیدنی های بدون کافئین
- میوه ها به غیر از هلو، گلابی و توت فرنگی
- سبزیجات به غیر از کلم، بروکلی، گل کلم، اسفناج
- لبنیات مثل شیر، ماست، دوغ و … به صورت کم چرب
- گوشت مثل گوشت گاو، گوشت گوسفند، گوشت مرغ
- غلات و دانه های بدون گلوتن مانند: برنج، دانه چیا، گندم سیاه، دانه کتان و …
غذاهای مضر برای کم کاری تیروئید
- غذاهای بر پایه سویا مثل توفو، تمپه و …
- مغز ها و دانه ها مانند ارزن، بادام زمینی، بلوط
- غذاهای فراوری شده مانند هات داگ، سوسیس و کالباس، کیک ها، کوکی ها و …
- میوه ها و سبزیجات نشاسته ای مانند سیب زمینی شیرین، کازاوا، هلو، توت فرنگی و
پرسش های متداول
| آیا تیروئید خطرناک است؟ |
|
بله، تیروئید خطرناک است و پرکاری تیروئید معمولا باعث زایمان‌های زودرس، نوزاد نارس، مسمومیت بارداری، سقط جنین و حتی باعث مرگ می شود. |
| آیا تیروئید سمی کشنده است؟ |
| سرطان تیروئید به ندرت کشنده است. |
| بیماری تیروئید در چه سنی شایع می شود؟ |
|
بیماری تیروئید یکی از بیماری‌های شایع در زنان ۲۰ تا ۳۰ سال می‌باشد. |
| آیا تیروئید بدخیم قابل درمان است؟ |
| اکثر سرطان‌های تیروئید با شیوه درست، قابل درمان هستند. |
| آیا تیروئید باعث خفگی میشود؟ |
| احساس خفگی در گواتر از مشکلاتی است که با بزرگ شدن غده تیروئید احتمال آن زیاد است. |
| آیا تیروئید درمان قطعی دارد؟ |
| بله |
| قاتل کم کاری تیروئید چیست؟ |
| دمنوش بابونه اگر به طور منظم مصرف شود به‌عنوان قاتل کم‌کاری تیروئید عمل می‌کند. |
| میوه های مضر برای کم کاری تیروئید چیست؟ |
|
هلو، گلابی،لیمو و توت فرنگی میوه های مضر برای کم کاری تیروئید است. |
| ایا تیروئید پرکار باعث لاغری میشود؟ |
| بله، در پرکاری تیروئید چون سوخت و ساز بدن افزایش پیدا می کند ، به جای چاق شدن به تدریج وزن از دست می‌دهید و لاغر می‌شوید. |
| ایا تیروئید ربطی به پریودی دارد؟ |
| بله، اختلالات تیروئید باعث می‌شوند بلوغ و قاعدگی زودتر یا دیرتر از حالت عادی اتفاق بیفتد. |
| ایا تیروئید باعث گلو درد میشود؟ |
| بله |
سخن آخر
در این مطلب هر آنچه درباره بیماری تیروئید باید بدانید را در اختیار شما قرار دادیم و شما را با علت، علائم، تشخیص، درمان و پیشگیری از تیروئید آشنا کردیم. در صورت تمایل می توانید مطلب ۱۰ نشانه مخفی ابتلا به تیروئید را نیزمطالعه کنید.در صورت ابتلا به این بیماری، تجربیات تان را در درمان این بیماری در قسمت نظرات تان با دیگران به اشتراک بگذارید.
