یبوست عارضه گوارشی است و زمانی که حرکات روده کمتر از نرمال خود باشد، اتفاق می افتد. در این مطلب قصد داریم به معرفی یبوست چیست؟ علت یبوست در زنان، علائم یبوست و درمان فوری یبوست بپردازیم و به سوالاتی مانند برای درمان یبوست چه بخوریم؟ چه زمانی یبوست خطرناک است؟ آیا یبوست باعث مرگ میشود و ....پاسخ می‌دهیم. پس با ما تا پایان همراه باشید.
فهرست مطالب
یبوست چیست؟
یبوست (constipation) بیماری گوارشی است که به علت کند شدن حرکات روده و سفت شدن مدفوع اتفاق میافتد. یبوست داشتن بدین معنی است که شکم سفت است و به سختی کار می‌کند. فاصله زمانی طبیعی حرکات روده در افراد مختلف متفاوت است و گاهی اوقات افراد سه بار در روز و برخی فقط چند بار در هفته اجابت مزاج می کنند. البته اگر به مدت 3 روز یا بیشتر اجابت مزاج نداشته باشید، مدت طولانی به حساب می آید زیرا پس از سه روز، مدفوع به شدت سفت میشود و عبور آن از روده رفته رفته سخت‌تر میشود.
یبوست یا خشکیِ مزاج عارضه‌ای در دستگاه گوارش است که بر اثر آن، مواد دفعی در رودهٔ بزرگ سفت می‌شوند و دفع آنها با درد و سختی همراه میشود. یبوستِ حاد ممکن است سبب بسته‌شدن روده شود، که به نوبهٔ خود حتی ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد. علل بروز این عارضه ممکن است رژیم غذایی نامناسب، برهم خوردن تعادل هورمونی، اثر جانبی داروهای مصرفی یا آناتومی بدن باشد. روش‌های درمان شامل اصلاح رژیم غذایی و تمرینات ورزشی است.
علائم یبوست
اگر شما دارای چند از علائم زیر هستید، دچار یبوست شده اید.بهتر است بدانید علائم یبوست در زنان، مردان و سالمندان تا حد زیادی به هم شباهت دارد و شامل موارد زیر است:
- سردرد داشته باشید
- نفخ و درد شکم داشته باشید
- هنگام دفع نیاز به زور زدن داشته باشید
- مدفوع سفت یا با قطعات کوچک داشته باشید
- بعد از دفع احساس کنید که کامل تخلیه نشده اید
- دفعات دفع مدفوع شما کمتر از دفعات همیشگی باشد
علائم یبوست نوزاد
- شکم نوزاد دچار ورم شود.
- نوزاد فشار زیادی را برای دفع نشان دهد.
- مدفوع نوزاد مانند سنگریزه‌های کوچک دفع شود.
- مدفوع نوزاد کم باشد و دفع آن با دشواری صورت گیرد.
- نوزاد در این شرایط گرفتگی‌های دردناکی را تحمل نماید.
علت یبوست
علت یبوست یا همان دلایل بروز یبوست در افراد مختلف متفاوت است. باید به این نکته توجه کنید که یبوست خود به خود ایجاد نمی شود بلکه عواملی هستند که در به وجود آمدن این عارضه نقش دارند.این عوامل عبارتند از:
- بارداری
- استرس
- چاقی
- افزایش سن
- اختلالات اشتها
- سرطان کولون
- کم کاری تیروئید
- مصرف زیاد کافئین
- نداشتن خواب کافی
- تغییر در غذا یا فعالیت
- سندروم روده تحریک پذیر
- بی تحرکی یا کم تحرکی
- استفاده بیش از حد مسهل ها
- مصرف مقادیر زیادی از محصولات لبنی
- مقاومت در برابر احساس دفع مدفوع
- بیماری های عصبی مانند پارکینسون یا ام اس
- داروهای ضد اسید که کلسیم یا آلومینیوم دارند
- عدم استفاده از مقدار کافی آب یا فیبر در رژیم غذایی
- مصرف بعضی از داروها (مانند داروهای فشارخون بالا، داروهای آنتی اسید، آهن، داروهای ضد افسردگی و…)
توجه داشته باشید که پزشک متخصص گوارش ممکن است برای یافتن علت یبوست شما توصیه کند تا برخی آزمایش‌ها زیر را انجام دهید:
- کولونوسکوپی برای یافتن انسداد در کولون
- آزمایش خون برای چک کردن سطح هورمون ها
- آزمایش هایی که ماهیچه های مقعد را بررسی می کنند
- آزمایش هایی که نشان می دهند مواد دفعی چگونه در کولون یا بیرون از آن حرکت می کنند
علت یبوست در زنان
- بارداری
- استرس
- برهم خوردن تعادل هورمونی
عوارض یبوست
یبوست اگر کوتاه مدت و مقطعی باشد عوارض خاصی به همراه ندارد اما اگر ادامه دار، طولانی مدت و مزمن شده باشد دارای عوارض های زیر است:
- نفخ
- سردرد
- بواسیر
- شقاق
- استفراغ
- درد در پا
- شکم درد
- سرطان
- بی اختیاری مدفوع
- متورم شدن شکم
- درد در ناحیه‌ی پشت
- بیرون زدگی روده از مقعد
- درد در ناحیه‌ی قفسه‌ی سینه
یبوست کودکان چه عوارضی دارد؟
- احتمال بیرون‌زدگی روده از مقعد وجود دارد.
- پارگی‌هایی در ناحیه مقعد که باعث زخم و خونریزی میشود.
- ناتوانی در تنظیم دفع که می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد.
- مدفوع سفت باعث میشود که روده و دهانه راست روده سفت شود.
درمان یبوست
برای درمان یبوست یا رفع آن می‌تواند روش های زیر را انجام دهید:
- آلو و سبوس غلات بخورید.
- ورزش و فعالیت های بدنی انجام دهید.
- روزانه دو تا چهار لیوان آب اضافی بنوشید.
- مایعات و نوشیدنی های گرم را در صبح میل کنید.
- میوه و سبزیجات را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
- تحت هیچ شرایطی احساس دفع مدفوع را نادیده نگیرید.
- در صورت نیاز می توانید از ملین‌ها بدون نسخه استفاده کنید.
درمان فوری یبوست با روش های خانگی
- آلو: آلو سرشار از فیبر است، به مدفوع حجم می‌دهد و دفع مدفوع را آسان می‌کند.برای درمان فوری یبوست در منزل بهتر است که چند عدد آلو بخورید یا آن ها را در لیوان بخیسانید و آب آلو را یک لیوان صبح و یک لیوان در شب بنوشید.اگر فاصله‌ی کافی بین نوشیدن دو لیوان آب آلو وجود نداشته باشد، ممکن است دچار اسهال شوید.
- منیزیم سیترات: منیزیم سیترات یک ملین است که برای درمان یبوست گاه به گاه مفید است و می توان آن را بدون نسخه از داروخانه خریداری کرد.ترکیبات حاوی منیزیم می‌‌توانند منجر به کم‌آب شدن بدن شوند که باید بعد از خوردن آن حتما مقدار زیادی آب بخورید.
- منیزیم هیدروکسید: منیزیم هیدروکساید یا شیر منیزیم یک داروی ضد اسید و ملین می باشد.استفاده از شیر منیزی برای درمان یبوست کودکان بی‌خطر است.
- مواد غذایی حاوی فیبر: برای درمان فوری یبوست باید فیبر مصرفی غذای خود را افزایش دهید زیرا فیبر به حفظ آب و افزایش حجم مدفوع کمک می‌کند و باعث میشود دفع مدفوع آسان‌تر شود.مواد غذایی حاوی فیبر عبارتند از: غلات سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، جو دوسر، کلم‌بروکلی، زردآلو، مغزها، سیب، سیب‌زمینی و لوبیا.
- روغن کرچک: استفاده از روغن کرچک برای رفع یبوست گزینه عالی است اما بدون مشورت با پزشک بیشتر از ۷ روز از این روغن استفاده نکنید.بنابراین یک قاشق چای‌خوری روغن کرچک را صبح با شکم خالی مصرف کنید یا مقداری آب لیموترش تازه به آن اضافه کرده یا آن را همراه با یک لیوان شیر گرم میل کنید.
- شربت لاکتولوز: شربت لاکتولوز یک ملین برای گروه‌های سنی مختلف است که برای درمان یبوست استفاده میشود و به افزایش تعداد دفعات مدفوع در روز و تعداد روزهایی که مدفوع می کنید، کمک می کند. استفاده از لاکتولوز برای نوزادان و کودکان بی‌خطر است و میزان توصیه شده برای مصرف دو بار در روز است.همچنین لاکتولوز برای درمان یبوست در بارداری مفید است.
- دمنوش گیاهی: دمنوش گیاهی مسهل طبیعی هستند که مدفوع را نرم می‌کند و از این طریق باعث می‌شوند دفع آن آسان‌تر شود.چای سبز، دمنوش نعناع و چای سیاه بهترین دمنوش‌های گیاهی برای درمان فوری یبوست هستند و می‌توانید برای افزایش خواص اسهال‌آور دمنوش‌های گیاهی به آنها عسل یا ملاس اضافه کنید.
- روغن زیتون: روغن زیتون از طریق نرم کردن مدفوع و دفع آسان‌تر آن به‌عنوان یک ترکیب مسهل عمل می‌کند و یکی از گزینه های درمان یبوست در طب سنتی است و می‌توان از آن برای درمان یبوست شدید در کودکان و بزرگسالان استفاده کرد.به این صورت که دو قاشق غذاخوری روغن زیتون را صبح با شکم خالی بخورید.
- روغن نارگیل : روغن نارگیل حاوی مقدار زیادی اسیدهای چرب است که می‌تواند به درمان یبوست کمک کند و استفاده‌ی منظم از آن برای درمان یبوست مزمن مفید است.برای درمان یبوست، نصف قاشق غذاخوری روغن نارگیل در صبح و نصف قاشق غذاخوری دیگر در شب بخورید.
- جوش شیرین: جوش‌شیرین یک گزینه عالی و ارزان برای درمان یبوست در کودکان و بزرگسالان است که گاز روده را برطرف کرده و به درمان یبوست و نفخ شکم کمک می‌کند. جوش‌شیرین را به یک لیوان آب ولرم اضافه کنید و آن را خوب هم بزنید و با شکم خالی میل کنید.
- ویتامین : قرص جوشان ویتامین C اثرات یبوست را کاهش می‌دهد و به‌عنوان محرکی برای پاکسازی معده عمل می‌کند. همچنین ویتامین ب کمپلکس، به‌طور ویژه ویتامین‌هایB1 ،B5 ، B9 و B12 به‌عنوان مسهل‌های طبیعی عمل می‌کنند و از این طریق در درمان یبوست به روش خانگی مفید هستند.
- سبوس گندم: سبوس گندم حاوی فیبر نامحلول است که به مدفوع حجم می‌دهد و تعداد دفعات دفع مدفوع را افزایش می‌دهد.
- قهوه: قهوه ممکن است حاوی مقدار کمی فیبر محلول باشد که از طریق بهبود تعادل باکتری‌های روده به پیشگیری از یبوست کمک کند.
- پروبیوتیک‌ها: پروبیوتیک‌ها ممکن است به پیشگیری از یبوست کمک کنند زیرا بعضی از افراد مبتلا به یبوست مزمن دچار عدم تعادل باکتری‌های روده هستند و مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک بیشتر می‌تواند به متعادل کردن باکتری‌های روده و پیشگیری از یبوست کمک کند.. مواد غذایی حاوی پری‌بیوتیک شامل سیر، پیاز، موز و نخود است.
- زنجبیل: زنجبیل فشار روی روده را کاهش می‌دهد که این موضوع ممکن است برای درمان یبوست مفید باشد. همچنین مصرف زنجبیل ممکن است به کاهش علائمی مانند حالت تهوع و نفخ که همراه با یبوست رخ می‌دهند کمک کند.
- لیموترش: لیموترش حاوی مقدار زیادی ویتامین C و فیبر محلول در آب است و برای درمان یبوست می توانید از مخلوط آب گرم و آب لیموترش برای افزایش حرکات روده‌ی خود استفاده می‌کنند.
- خاکشیر: خاکشیر یک گزینه عالی برای درمان یبوست شدید در طب سنتی است زیرا روده را نرم و سطح درونی آن را لیز می‌کند و باعث میشود مدفوع راحت‌تر در روده حرکت کند.بنابراین برای درمان این بیماری باید خاکشیر را با آب گرم مصرف کنید.
- انجیر: علت ملین بودن انجیر فیبر موجود در آن است که به عملکرد روده کمک می کند. برای درمان یبوست می توان انجیر خشک را در آب یا شیر بخیسانید.
- عسل: برای درمان یبوست شدید می توانید از عسل استفاده کنید. همچنین شما می توانید یک قاشق غذا خوری از عسل و آب لیمو را در یک لیوان آب گرم مخلوط کنید و هر روز صبح با معده خالی بخورید.
- گلابی: گلابی دارای مقدار کافی فیبر غیر محلول است که می توان برای جلوگیری از یبوست کودکان به آنها گلابی داد.
- کیوی: کیوی دارای فیبر زیادی هست و عملکردی شبیه به یک ملین دارد.
- اگر دچار یبوست شدید باید از محصولات لبنی مانند شیر و پنیر، گوشت قرمز، غذاهای یخ‌زده و غذاهای سرخ‌کردنی اجتناب کنید.
- چای سبز باعث بهبود عملکرد روده ها می شود و بهتر است این نوشیدنی را به صورت ناشتا صبح زود مصرف کنید.
- چای برگ سنا، مسهل است و باعث پاکسازی روده می شود.
برای درمان یبوست چه بخوریم؟
- آلوبخارا
- سیب
- گلابی
- کیوی
- انجیر
- مرکبات
- اسفناج و سایر سبزیجات
- سیب‌زمینی شیرین
- غلات سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، جو دوسر، کلم‌بروکلی، زردآلو، مغزها، سیب، سیب‌زمینی و لوبیا اشاره کنیم.
درمان یبوست و پاکسازی روده
برای درمان یبوست و پاکسازی روده می توان از میوه های خوشمزه استفاده کرد:
- گلابی
- دراگون
- سیب
- مرکبات
- کیوی
پیشگیری از یبوست
پیشگیری از یبوست با اصلاح و تغییر سبک زندگی افراد امکان پذیر است و در بسیاری از موارد به کمک راهکارهای زیر می‌توانید از بروز یبوست پیشگیری یا رفع کرد:
- کم کردن استرس
- خواب کافی و منظم
- مصرف ۳ وعده غذایی
- انجام ورزش و پیاده روی روزانه
- محدود کردن مصرف شیر و لبنیات
- به حداقل رساندن مصرف کافئین مانند چای و قهوه
- مصرف حداقل 8 تا 10 لیوان آب و مایعات در روز
- استفاده از نان و برنج سبوس دار به جای نان و برنج سفید
- داشتن رژیم غذایی متعادل با فیبر فراوان مانند میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، نان و غلات سبوس دار
چه زمانی برای درمان یبوست به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنیم؟
اگر دچار یبوست ناگهانی با درد شکم یا گرفتگی ماهیچه شده‌اید و به هیچ وجه قادر به مدفوع کردن یا دفع گاز نیستید، لازم است که به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنید.همچنین در صورت تجربه کردن هر یک از موارد زیر بهتر است با پزشک خود مشورت کنید:
- در حال کم کردن وزن هستید.
- هنگام دفع مدفوع دچار خونریزی شده اید
- هنگام حرکات روده و اجابت مزاج درد شدید دارید.
- یبوست شما بیش از 2 هفته به طول انجامیده است.
- اندازه، شکل و قوام مدفوعتان به طرز چشمگیری تغییر کرده است.
چه زمانی یبوست خطرناک است؟
زمانی یبوست خطرناک است که این عارضه گوارشی بیشتر از سه هفته ادامه داشته باشد یا با علائم دیگری مانند درد شدید و خون در مدفوع همراه باشد.هر چند این بیماری به طور معمول خطرناک نیست و با تغییر سبک زندگی مشکل برطرف میشود.
یبوست و بواسیر
یبوست و بواسیر رابطه دوطرفه با هم دارند، یعنی هر کدام از آن ها باعث به وجود آمدن دیگری می شود. یبوست درمان نشده و مزمن منجر به بواسیر می شود، از سوی دیگر کسی که بواسیر دارد بخاطر درد مقعد در هنگام دفع، دفع خود را به تعویق می اندازد که خود عامل تشدیدکننده یبوست می باشد.
پرسش های متداول
| یبوست یعنی چه؟ |
| کم شدن حرکت روده را یبوست می‌گویند. |
| یبوست مزمن یعنی چه؟ |
| یبوست مزمن به داشتن کمتر از سه بار اجابت مزاج در هفته گفته می شود. |
| آیا یبوست باعث مرگ می شود؟ |
|
بله، یبوست در صورت عدم درمان می تواند باعث ایجاد زخم، کولیت یا انسداد روده بزرگ شود که می تواند کشنده باشد. |
| یبوست طولانی مدت نشانه چیست؟ |
| یبوست طولانی مدت نشانه کم کاری تیروئید، سرطان روده بزرگ، دیابت، سندرم روده تحریک پذیر، و...است. |
| یبوست شدید دارم چیکار کنم؟ |
|
برای رفع یبوست شدید، صبح‌ها ناشتا خاکشیر میل کنید. |
| یبوست شدید دارم چی بخورم؟ |
| مرکبات مانند پرتقال، گریپ‌فروت و لیمو بخورید. |
| یبوست در بارداری خطرناکه؟ |
| بله، یبوست شدید در دوران بارداری، می‌تواند منجر به زخم مقعدی شود. |
| یبوست در بارداری از کی شروع می شه؟ |
|
یبوست در بارداری از 3 ماه اول شروع می شود زیرا در این زمان جنین سنگین بوده و فشار زیادی به روده‌ها وارد می‌کند. |
| آیا یبوست باعث چاقی می شود؟ |
|
خیر اما از آنجایی که به هنگام یبوست احتباس مدفوع و آب در بدن اتفاق میافتد و گاه نفخ نیز ایجاد میشود، ممکن است فرد مبتلا احساس کند که دچار چاقی شده است. |
| آیا یبوست باعث لاغری می شود؟ |
| بله |
سخن آخر
اطلاعاتی از یبوست را در اختیار شما قرار دادیم و شما را با با علت، علائم و درمان فوری یبوست آشنا کردیم. در مطلب دیگری به معرفی تبخال چیست؟ علت، علائم و درمان آن و سرگیجه چیست و آیا خطرناک است؟ علت، علائم، درمان فوری در خانه پرداختیم که می توانید مطالعه کنید.در صورت سابقه ابتلا به یبوست، تجربیات تان را در درمان این بیماری در قسمت نظرات تان با دیگران به اشتراک بگذارید.
