امروزه آلودگی هوا در شهرهای صنعتی و بزرگ یک امر عادی تلقی می شود و این پدیده در فصل پاییز و زمستان به اوج خود می رسد که برای کودکان، سالمندان، مادران باردار و مبتلایان به بیماری‌های قلبی، ریوی بیشتر از دیگران خطرناک است. از عوارض آلودگی هوا می توان به تنگی نفس، حالت تهوع و سرگیجه اشاره کرد. در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا اطلاعاتی از آلودگی هوا چیست؟ برای آلودگی هوا در خانه چه باید کرد؟ در آلودگی هوا چی بخوریم و چی نخوریم؟ را در اختیار شما قرار دهیم.
فهرست مطالب
آلودگی هوا چیست؟
آلودگی هوا (air pollution) به حضور مواد شیمیایی یا ترکیبات سمی در هوا گفته می‌شود که خطراتی را برای سلامت انسان به دنبال دارد.به عبارتی هوای آلوده از مونوکسید کربن،دی اکسید گوگرد، ذرات ریز معلق، اکسیدهای نیتروژن دار،ترکیبات آلی فرار، هیدروکربن‌های سوخته نشده و سایر ترکیبات سربی تشکیل شده است.منابع اصلی آلودگی هوا عبارتند از: وسایل نقلیه، نیروگاه ها، سوزاندان نفت، کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی، سیمانسازی، کاغذسازی، نساجی و غیره.
عوارض آلودگی هوا بر بدن چیست؟
اثرات آلودگی هوا برای همه افراد یکسان نیست و در کودکان، سالمندان، مادران باردار و مبتلایان به بیماری‌های قلبی و ریوی بیشتر از دیگران است.اثرات کوتاه مدت آلودگی هوا، موقتی است و شامل سرگیجه،حالت تهوع،سر درد،سوزش چشم، بینی و گلو، ذات الریه یا برونشیت است.اثرات بلند مدت آلودگی هوا شامل بیماری‌های قلبی، سرطان ریه، سرطان خون، بیماری های تنفسی مانند آسم، آمفیزم و انسدادی مزمن ریه، نقص‌های مادرزادی،آسیب طولانی مدت به اعصاب افراد، مغز، کلیه ها، کبد و سایر اندام‌ها می باشد که دائمی است و حتی می تواند منجر به مرگ بیمار شود.
چه کسانی از آلودگی هوا آسیب می‌بینند؟
- کودکان
- زنان باردار
- افراد مسن
- افراد مبتلا به آسم
- افراد مبتلا به بیماری قلبی
- افراد مبتلا به بیماری تنفسی
- افراد مبتلا به بیماری دیابت
توصیه‌های تغذیه‌ای در آلودگی هوا
- مواد غذایی که سرشار از پکتین هستند، سرب موجود در هوا را می‌گیرند و مانع از نفوذ سرب به سلول‌های بدن می‌شوند؛ مصرف روزانه یک عدد سیب می‌تواند عوارض ناشی از آلودگی هوا را کاهش داده و میوه‌هایی مانند پرتقال و توت فرنگی نیز سرشار از پکتین بوده و برای کاهش عوارض آلودگی هوا مفید هستند.
- نوشیدن زیاد آب به کلیه‌ها کمک می‌کند تا املاح اضافی از بدن خارج شود و ذرات آلودگی مدت کمتری در بدن باقی بماند.
- روغن زیتون سرشار از آلفا توکوفرول، ویتامین E و اسیدهای چرب است که در بهبود عملکرد ریه و کاهش التهاب مفید است و بهترین روش مصرف آن در تهیه سالاد است.
- بذر کتان مقادیری زیادی اسید چرب امگا 3 و فیتواستروژن دارد که خاصیت ضد اکسیدانی آن به کاهش علائم آسم و سایر واکنش های آلرژیک کمک می کند.
- کلم بروکلی به دلیل داشتن سولفورافان، خاصیت ضد سرطانی دارد و سموم مرتبط با آلودگی هوا و ریزگردها را بهتر دفع می کنند.
- گوجه فرنگی از ابتلای افراد به بیماری های تنفسی محافظت می کند زیرا لیکوپن و آنتی اکسیدان دارد.
- زردچوبه به دلیل خاصیت آنتی اکسیدان که دارد از بدن در برابر سموم و آلاینده ها محافظت می کند.
- مصرف ویتامین دی در مواد غذایی مانند شیر، کره و زرده تخم‌مرغ فراموش نشود.
- مصرف غذاهایی حاوی سلنیوم(غلات سبوس دار و غذاهای دریایی) و بتاکاروتن(طالبی، انبه، کدو تنبل، فلفل، اسفناج، کلم و زردآلو) در روزهایی آلودگی هوا توصیه می شود.
- سیر و پیاز از جمله آنتی‌اکسیدان‌های قوی‌ای به شمار می‌روند که نقش مهمی را در کاهش مخاطرات رادیکال‌های آزادی دارند که از هوا وارد بدن می‌شود. توصیه می‌شود در طبخ غذا از سیر و پیاز فراوان استفاده شود.
- ماهی و میگو سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 است و بار ترکیبات رادیکال‌های آزاد را در بدن کاهش بدهد. توصیه می‌شود مبتلایان به آسم، تنگی نفس و مشکلات قلبی در روزهای آلوده از ماهی بخارپز استفاده کنند.
- مصرف میوه های مانند پرتقال، توت فرنگی، لیمو، گریپ فروت، هویج و غلات سبوس دار
- شیر، ماست و دوغ بنوشید، زیرا فسفر، منیزیم و کلسیمی که در لبنیات یافت می‌شود، همگی خنثی کننده سموم هستند و برای کاهش صدمات دستگاه تنفسی و التهاب دستگاه گوارش ناشی از آلودگی هوا، باید مصرف شیر و لبنیات بیش از پیش شود.
- مصرف شیر و فراورده‌های آن باعث نرم شدن مخاط تنفسی فوقانی، مری و معده می‌شود و به دلیل وجود ترکیبات مناسب برای رشد و نمو باکتری‌های مفید که عمل دفع ادرار و مدفوع و مواد آلاینده را تنظیم می‌کنند، التهابات و بیماری‌های دستگاه گوارش را کاهش می‌دهد.
- افرادی که کمبود کلسیم دارند، بیشتر در معرض خطر آلودگی با سرب قرار می‌گیرند بنابراین بهتر است لبنیات بیشتری مصرف کنید که منبع غنی کلسیم هستند.
نکات تغذیه ای هنگام آلودگی هوا
ویتامین برای آلودگی هوا
- ویتامین A در میوه و محصولات زرد و نارنجی مانند هویج، سیب زمینی، سبزیجات برگ دار تیره رنگ و زردآلو به وفور وجود دارد.
- ویتامینE در روغن سویا، روغن آفتابگردان، جوانه گندم، گردو، بادام، زیتون، جگر، آووکادو و اسفناج وجود دارد که باعث کاهش بیماری های ریوی مانند آسم می شود.
- ویتامین C موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می شود و این ویتامین در مرکبات، فلفل سبز، کلم بروکلی، گل کلم، کلم برگ، گوجه فرنگی،سبزی خوردن، اسفناج، کیوی، طالبی و توت فرنگی وجود دارد که بهتر است این خوراکی‌ها را خام و تازه مصرف کنید.
- منیزیم، موجب کاهش جذب فلزات سنگین مانند کادمیوم شده و دفع سرب را بالا می‌برد و از این طریق زمان تماس این ترکیبات زیان‌بار را در بدن به حداقل می‌رساند و بنابراین مصرف انواع سبزی‌ها با رنگ سبز تیره که از این ماده مغذی غنی هستند، به همه افراد توصیه می‌شود.
- امگا 3 برای کاهش تنگی نفس و حفظ سلامت ریه‌ها موثر است .بنابراین ماهی، گردو و خرفه بیشتر مصرف کنید.
بهترین میوه برای آلودگی هوا
نوشیدنی مناسب برای آلودگی هوا
-
شیر
- چای سبز
- آب انار
- آب پرتقال
- آب‌گوجه
- آب هویج
- آب سیب
- انواع دمنوش
- چای زنجبیل و لیمو
- دمنوش زنجبیل با عسل و لیمو
- نوشیدنی زنجبیل و نعنا
- آب گریپ فروت و زنجبیل
- دمنوش هل و زعفران
برای آلودگی هوا چه دمنوشی بخوریم؟
- آویشن
مصرف آویشن در مبتلایان به آسم و برونشیت مزمن از بروز مشکلات تنفسی جلوگیری می‌کند. برای تهیه‌ی دمنوش آویشن مقداری برگ آویشن و یک عدد لیمو عمانی را در آب جوش بریزید و اجازه دهید حدود پانزده دقیقه دم بکشد، سپس آن را در فنجان بریزید و بعد از شیرین کردن با کمی نبات و یا عسل روزی دو بار میل کنید.
- گل گاو زبان و سنبل الطیب
دمنوش گل گاو زبان و سنبل الطیب آرامبخش است و از سکته و گرفتگی عروق قلب به ویژه در هوای آلوده پیشگیری می‌کند.سه قاشق غذاخوری گل گاو زبان، یک قاشق غذاخوری سنبل الطیب، یک عدد لیمو عمانی و یک تکه نبات را در دو لیوان آب جوش بریزید تا نیم ساعت بجوشد و سپس میل نمائید.
- سرخارگل
دمنوش سرخارگل برای پاک سازی بدن و خون از سموم ناشی از آلودگی هوا مفید است.برای تهیه‌ی دمنوش سرخارگل مقداری از این گیاه را به مدت 20 دقیقه بجوشانید و با عسل مصرف کنید.
- ریشه شیرین بیان
ریشه شیرین بیان مانند ختمی،میخک، گشنیز و... موجب سم زدایی بدن می‌شود
- بابونه، بادرنجبویه، اسطوخودوس و گل بنفشه
دمنوش بابونه، بادرنجبویه، اسطوخودوس و گل بنفشه برای دردهای دائمی سر، ناراحتی روحی و اضطراب مفید است که می توانید یک قاشق غذاخوری بابونه، یک قاشق غذاخوری بادرنجبویه، یک قاشق غذاخوری اسطوخودوس و دو قاشق غذاخوری گل بنفشه را در دو لیوان آب جوش بریزید و به مدت بیست دقیقه دم کنید و آن را سه بار در روز میل کنید.
- جینسینگ
چای جینسینگ در روزهای آلوده برای بیماران قلبی بسیار مفید است.
برای آلودگی هوا در خانه چه باید کرد؟
- گردگیری و جاروبرقی را جدی بگیرید
اولین و ساده‌ترین کار برای مقابله با آلودگی هوا در منزل، گردگیری و کشیدن جاروبرقی است. زیرا افزایش تراکم گرد و خاک در خانه به سلامت دستگاه تنفس آسیب جدی وارد می‌کند.
- از گل و گیاه استفاده کنید
بهترین درمان خانگی برای آلودگی هوا استفاده از گل و گیاه طبیعی است. چون گیاهان با جذب گاز دی‌اکسید کربن و انواع آلاینده‌ها، هوای سالمی را به شما هدیه می‌کنند.
- استفاده از دستگاه تصفیه هوا
دستگاه های جدید تصفیه هوا مجهز به فناوری نانو هستند که به راحتی مواد آلاینده را از بین می‌برند.
- گردش هوا ایجاد کنید
هر روز پنجره‌ها را باز بگذارید، هر از گاهی پنکه را روشن کنید تا هوای خانه‌تان تمیز شود. در هنگام آشپزی هم فن یا هود روشن کنید تا بخار، دود و انواع آلاینده تجمع نکند.
- در انتخاب وسایل منزل دقت کنید
اگر مبتلا به آلرژی هستید و یا دلتان نمی‌خواهد هیچ وقت به آلرژی مبتلا شوبد پس بهتر است به جای فرش از پارکت و از پرده‌ی کرکره به جای پرده‌ی پارچه‌ای استفاده کنید. چون در این صورت ذرات معلق کمتری در فضا آزاد می‌شود.
- رایحه‌های مصنوعی را کنار بگذارید
از عود و شمع معطر که باعث آزادسازی دود و مواد آلاینده می‌شود استفاده نکنید. می‌توانید توی یک ظرف مقداری آب و دارچین یا هل و یا هر ماده‌ی طبیعی معطر دیگری بریزید و بگذارید به جوش بیاید. به این ترتیب به طبیعی‌ترین روش خانه‌تان خوشبو می‌شود.
- با کفش وارد خانه نشوید
اگر مسئله‌ی آلودگی هوای خانه برایتان جدی است پس حواستان باشد که با کفش پا در خانه نگذارید. چون کف کفش‌ها منبع انواع آلودگی‌ها و مواد آلرژی‌زاست بنابراین بهتر است این توصیه را جدی بگیرید.
- قبل از استفاده از بخاری یا شومینه دودکش را تمیز کنید
با تمیز کردن دودکش بخاری و شومینه هم امکان ورود گردو غبار به خانه را از بین می‌برید و هم مانع از سوخت ناقص گاز و انتشار گاز و انتشار مونوکسید کربن می‌شوید.
در جدول زیر با مهم ترین گیاهان تصفیه کننده هوای داخلی که به راحتی می توانید آنها را تهیه کنید آشنا می شوید:
روش های مقابله با آلودگی هوا
برای اینکه با آلودگی هوا مقابله کنیم و اثرات آن را از بین ببریم می‌توانید اقداماتی زیر را انجام داد:
- تقویت سیستم ایمنی با مصرف آنتی اکسیدان‌هایی مانند ویتامین C، ویتامین A و ویتامین E
- مصرف لبنیات و شیر، مواد غذایی دارای سدیم، روی یا زینک و منیزیم مانع جذب سرب موجود در آلاینده‌های هوا می‌شود.
- مصرف مواد پروتئینی مانند گوشت، مرغ،ماهی، مرغ، آجیل، حبوبات، تخم مرغ، میوه‌ها و سبزیجات تازه می‌توانند در دفع ذرات آلاینده وارد شده به بدن موثر باشند.
- مصرف ماهی‌های چرب مانند ماهی سالمون، موجب تقویت ریه‌ها می‌شوند.
- استفاده از حمل و نقل عمومی
- انجام حرکات ورزشی در منزل
- داشتن خواب خوب در شب
- کنترل استرس و اضطراب
- کاشتن گل و گیاه
- ترک سیگار
قرص ضد آلودگی هوا
قرص ضد آلودگی هوا یک نوع قرص جوشان محلول در آب است که با پیشگیری از عوارض ناشی از آلودگی هوا و سایر مشکلات تنفسی، باعث تنظیم و تقویت سیستم تنفسی بدن می شود و تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان غذا و دارو را کسب کرده و قیمت آن حدود 70 هزار تومان است.
در زمان آلودگی هوا چی نخوریم؟
-
غذاهای پر چرب
- فست و فود
- مصرف تنقلاتی مانند چیبس،پفک و نوشابه های گازدار که ارزش غذایی خاصی ندارند.
- سوسیس و کالباس برای افرادی که در معرض هوای آلوده قرار دارند به دلیل داشتن مواد افزودنی و نگهدارنده توصیه نمی شوند.
- غذاهای سرخ کردنی اثرات رادیکال‌های آزادی که از طریق آلودگی هوا وارد ریه‌ها می‌شوند را افزایش می‌دهند.بنابراین بهتر است در روزهای آلوده از غذاهای سرخ شده استفاده نشود و مواد غذایی به صورت آب‌پز، سوپ و آب‌گوشت طبخ و مصرف شود.
پرسش های متداول
| خوراکی های مفید برای آلودگی هوا ؟ |
|
خوراکی های مفید برای آلودگی هوا عبارتند از لیمو، مرکبات، سبزیجات حاوی ویتامین سی،سیب، توت فرنگی، آناناس، زنجبیل، سیر و پیاز و... |
| در زمان هوای آلوده می شود لبنیات پرچرب مصرف کرد؟ |
| مصرف لبنیات و شیر در روزهای آلوده بسیار توصیه می‌شود و تاثیر زیادی بر ایمنی بدن در برابر آلاینده‌ها دارد. البته باید توجه داشته باشید که حتما از شیر و لبنیات کم‌چرب استفاده کنید چرا که مصرف لبنیات پرچرب مشکل تشدید بیماری‌های ریوی را برای مصرف کننده به همراه خواهد داشت! |
| تاثیر آلودگی هوا بر سلامت کودکان؟ |
|
کودکانی که در فضای باز با آلودگی اوزون بالا فعالیت ورزشی انجام می‌دهند بیشتر درخطر ابتلا به آسم هستند.احتمال بروز علائم برونشیت در کودکان مبتلابه آسم که در معرض سطوح بالایی از آلاینده‌های هوا قرار دارند، بیشتر است. |
| تاثیر آلودگی هوا برای زنان باردار؟ |
| تاثیر آلودگی هوا برای زنان باردار،ممکن است تا دو برابر بیشتر در خطر داشتن فرزند مبتلابه اوتیسم باشند. |
| تاثیر آلودگی هوا برای سالمندان؟ |
| تاثیر آلودگی هوا برای سالمندان، خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهند. |
سخن آخر
در زمان آلودگی هوا خوردن میوه ها ازجمله پرتقال، سیب، لیمو ترش سبزیجات دارای برگ سبز، دانه‌های روغنی مانند آجیل، محصولات دریایی از جمله ماهی و میگو در خنثی کردن اثرات ناشی از آلودگی‌های هوا در بدن بسیار تاثیرگذار است. خوردن غذاهای چرب، فست و فود، سوسیس و کالباس، غذاهای سرخ کردنی توصیه نمی شود. در صورت تمایل می توانید مطلب های خواص و مضرات لیمو ترش؛ همه چیز درباره لیمو ترش و سوسیس و کالباس؛ فواید کالباس و سوسیس، ضررها و ارزش غذایی آنها را بخوانید. شما در زمان آلودگی هوا چه میوه یا دمنوشی می خورید؟ در قسمت نظرات با ما و سایر مخاطبان سایت رویداد ایران مطرح کنید.
