مروری بر زندگینامه و کتاب های منتشر شده آنتوان دوسنت اگزوپری

آنتوان دوسنت اگزوپری (Antoine de Saint-Exupéry)، کوتاه زیست و آثار اندکی خلق کرد، اما آثار معدودش به خاطر جنبه‌های عمیق انسانی، لحن شاعرانه و شخصیت‌های جذابش، مخاطبان بی شماری در سراسر جهان دارد. او با زبانی شاعرانه و تغزل‌گونه به روایت داستان‌ آدم‌هایی می‌پردازد که در جهان قصه‌های او، مبلغ خوبی و نیکوسرشتی هستند. اگزوپری ساده و روان و فارغ از تکلفات زبانی می‌نویسد و بر احساسات و عواطفی در آدمی دست می‌گذارد که جهان‌شمول‌اند و درباره‌ی تمام آدم‌ها صدق می‌کنند. جهان داستان‌های آنتوان دو سنت اگزوپری سرشار از نیکی و نوع‌دوستی است و چه کسی است که بر خلاف میل و فطرت درونی‌اش، این انگاره‌ها را درک نکند و ردی از آن‌ها در وجود خویش نیابد؟ در ادامه به زندگینامه و معرفی کتاب‌های او می‌پردازیم.

بیوگرافی کامل آنتوان دوسنت اگزوپری 

آنتوان دوسنت اگزوپری در ۲۹ ژوئن سال ۱۹۰۰ در شهر لیون فرانسه در خانواده ای اصیل و کاتولیک متولد شد. پدر او مارتین لوی ماری دو سنت‌اگزوپری، مدیر اجرایی کارگزاری بیمه و مادرش ویکنتس آندره لوییز ماری دو فونس‌ کلمب بودند. نام اصلی او در شناسنامه، آنتوان ژان باپتیست ماری اگزوپری است، اما از آن جهت که تلفط این نام بسیار سخت بود، او را در خانه تونیو صدا می کردند. والدین او، به او لقب تونیو کوچولو داده بودند. آنتوان چهارده سال بیشتر نداشت که پدرش را از دست داد و مادرش به تنهایی نگهداری و تربیت او را به‌ عهده گرفت. دوران کودکی او با یک برادر و دو خواهر در سن‌ موریس و مول که املاک مادربزرگش در آنجا بود سپری شد و او دوره دبستان را در آنجا به پایان رسانید. در آغاز دوره دبیرستان نزد یکی از استادان موسیقی به آموختن ویلن پرداخت. او در سال ۱۹۱۴ برای ادامه‌ تحصیل به سوئیس رفت. استعداد نویسندگی اگزوپری از همان دوران تحصیل در دبستان توجه معلمان را به خود جلب کرد و از جانب آنها بارها مورد تشویق قرار گرفت. او در سال ۱۹۱۹ به مدرسه هنرهای زیبای پاریس رفت و رشته‌ معماری را برای ادامه تحصیل انتخاب نمود. آنتوان دوسنت اگزوپری پس از سفر به سوئیس برای ادامه تحصیل یک سال و نیم به عنوان مستمع آزاد به کلاس‌ های معماری دانشکده‌ هنرهای زیبا رفت و بعد از آن عادت داشت مدام از شغلی به شغل دیگر برود چرا که او قصد داشت در نیروی دریایی خدمت کند ولی در این زمینه موفق نمیشد. از همین رو شانس خود را در نیروی هوایی امتحان کرد و در سال ۱۹۲۱ به عنوان مکانیک در این نهاد مشغول به کار شد. اگزوپری در طول دو سال خدمت در نیروی هوایی، فنون مکانیک و خلبانی را آموخت و به یکی از خلبانان زبردست ارتش فرانسه بدل شد. او به اصرار یکی از فرماندهان خود به استخدام دایمی ارتش فرانسه درآمد.

همچنین تقریبا ۹۰ سال پس از فرود اگزوپری در کسوت یک خلبان در صحرای مراکش، یک موزه به افتخار کتاب «شازده کوچولو» در همان محل افتتاح شد. این موزه که در سال ۲۰۰۴ افتتاح شده بود، بعد از هشت سال کاملا به این نویسنده اختصاص یافت و زندگی این نویسنده مشهور روی دیوارهای آن نقش بست. تصاویر و متونی از تولد او در لیون فرانسه در سال ۱۹۰۰ تا مرگ اسرار آمیزش در سال ۱۹۴۴ در جریان یک عملیات اکتشافی پروازی بر فراز مدیترانه در این موزه گردآوری شده است.

هوانورد

«هوانورد»، نام نخستین داستان کوتاهی است که از آنتوان دو سنت اگزوپری در سال ۱۹۲۶ منتشر شد. این داستان که نخستین بار در مجله فرانسوی کشتی پولب به چاپ رسید در اصل بخش کوتاهی از رمان بلند او به نام «فرار ژاک برنیس» است که بعداً اگزوپری آن را با تغییرات زیادی با عنوان «پیک جنوب» منتشر کرد. ژان پروست، ویراستار مشهور فرانسوی که این داستان را ویرایش کرد، اگزوپری را در منزل یکی از دوستان مشترک شان دیده بود و تحت تاثیر سبک نوشتن او و قدرت تخیل و توصیف او به عنوان یک خلبان قرار گرفت. «هوانورد»، شرح زندگی شخصیتی خیالی به نام ژاک برنیس، خلبان فرانسوی است و دوره‌های مختلف زندگی او از آغاز خلبانی تا مربی گری پرواز را دربر می‌گیرد.

کتاب پیک جنوب

کتاب پیک جنوب (Southern Mail): این کتاب که نخستین رمان آنتوان دو سنت‌ اگزوپری است، به سیاق سایر آثارش، از منظر یک هوانورد به روایت زندگی پرفرازونشیب شخصیت داستان می‌پردازد. از آنجا که اگزوپری در تمام آثارش به‌دنبال کشف و شهود و سلوکی عرفانی است و زمین را قفس تنگی برای روح بزرگ آدمی می‌داند، در این داستان نیز حکایت مردی را بازگو می‌کند که فرود آمدن هواپیمایش در صحرا او را به اندیشیدن و سیر و سلوکی فرازمینی وامی‌دارد. فیلمی با اقتباس از رمان پیک جنوب به کارگردانی پیر بیلون در سال 1937 ساخته شد.

کتاب نامه به یک گروگان

نامه به یک گروگان (به فرانسه:Lettre à un otage) اثری ادبی از نویسنده فرانسوی آنتوان دو سنت‌اگزوپری است و در سال ۱۹۴۳ نوشته شده‌است. آنتوان این داستان‌ها را در اصل به عنوان مقدمه‌ای برای رمان سی و سه روز (trente-trois jours) دوست خود لئون ورت (Léon Werth) نوشته بود. اما در پاییز ۱۹۴۰ لون به دلیل اصلیت یهودیش به جورا در فرانسه پناه برد و اثر وی به چاپ نرسید. به همین دلیل آنتوان مقدمه خود را ویراست و تمام اشاره‌های آن را به دوست خود حذف کرد و دوست وی در کتاب بی‌نام گردید و به نوعی وی را گروگانی فرانسوی در دست اشغالگران نشان داد. این اثر از شش فصل کوتاه تشکیل گردیده و ترکیبی از عنصرهای زندگی (سفر به پرتقال، سکونت در آمریکا) نویسنده است.

کتاب خلبان جنگ

خلبان جنگ خاطرات نویسنده فرانسوی آنتوان دو سنت اگزوپری است. این کتاب که در سال ۱۹۴۲ نوشته شده است، نقش او را در Armée de l'Air (نیروی هوایی فرانسه) به عنوان خلبان یک هواپیمای شناسایی در طول نبرد فرانسه در سال ۱۹۴۰ بازگو می کند. این کتاب چند ماه پرواز را در یک ماموریت تک و وحشتناک بر فراز شهر آراس خلاصه می کند. سنت اگزوپری به گروه شناسایی II/33 که با هواپیمای دو موتوره Bloch MB.170 پرواز می‌کرد، منصوب شد. در آغاز جنگ فقط پنجاه خدمه شناسایی وجود داشت که بیست و سه نفر از آنها در واحد او بودند. او می‌نویسد که در چند روز اول تهاجم آلمان به فرانسه در ماه مه ۱۹۴۰، هفده نفر از خدمه II/33 بی پروا قربانی شدند، "مانند لیوان های آب که روی آتش جنگل انداخته می شوند". آنتوان دوسنت اگزوپری در روایت این داستان مستندگونه به واکاوی احساسات یک خلبان در موقعیت‌های حساس انسانی می‌پردازد و مشکلات و پیچیدگی‌های شغلی‌اش را با به تصویر کشیدن ترس و دلهره‌های شخصیت اصلی داستان به نمایش می‌گذارد. خلبان جنگ در سال ۱۹۹۸ به شکل نمایشی رادیویی در رادیو بی‌بی‌سی ۴ اجرا و پخش شد. این رمان در ایران توسط اقدس یغمایى ترجمه شده است.

پرواز شبانه

پربیراه نیست اگر بگوییم شهرت آنتوان دو سنت اگزوپری در ابتدای مسیر نویسندگی، مرهون رمان پرواز شبانه است. رمانی که در سال ۱۹۳۱ میلادی منتشر شد و آندره ژید، نویسنده‌ی نامدار فرانسوی، بر آن مقدمه‌ای نوشت. این رمان داستان مردی به نام ریویر را روایت می‌کند که هوانوردی با اخلاق و باوجدان است و سعی دارد به زیردستانش نیز بیاموزد که پایبندی به اصول اخلاقی و داشتن وجدان کاری و مقدس شمردن مسئولیت کاری‌شان بر هر چیز دیگری اولویت دارد. در سال ۱۹۳۳ کلارنس براون، فیلمی بر اساس «پرواز شبانه» ساخت که در آن کلارگ گیبل، هلن هیز و رابرت مونتگمری بازی می‌کردند. همچنین گاردنر رید، آهنگساز آمریکایی نیز با الهام از این رمان، قطعۀ ارکستری کوتاهی در ۷ دقیقه ساخت که در سال ۱۹۳۷ اجرا شد. لوئیجی دالاپیکولا، آهنگساز ایتالیایی نیز در سال ۱۹۴۰ اپرای پرواز شبانه را بر اساس این رمان ساخت که در واقع واکنشی در برابر ظهور فاشیسم در این کشور بود. از برگردان هاى این اثر به فارسی، مى توان از ترجمه هاى پرویز شهدى و پرویز داریوش نام برد.

شازده کوچولو، شاعرانه ایی خیال انگیز و درس آموز

گاه بعضی از داستان‌ها به درجه‌ای می‌رسند که فرهنگ‌ساز می‌شوند. کتاب شازده کوچولو یکی از این داستان‌هاست. آنتوان دو سنت اگزوپری با قلم توانمندش حس تلخ کشمکش میان خلبان و طبیعت خشن پیرامونش را که البته برای خود او تجربه‌ای واقعی است به رشته تحریر در آورده؛ تجربه‌ی گم شدن او در بیابان، به باورپذیر و بی‌همتا کردن داستان کمک شایانی نموده است. شازده کوچولو داستان شاعرانه ای است، سرشار از استعاره و نماد که خواندن آن هر بار تجربه‌ای نو به دست خواهد داد. این رمان، کتاب قرن فرانسه شناخته شده و بیش از آن که تنها داستانی ساده باشد، ‌ فلسفه‌ای بزرگ و شگفت را درون خود دارد. شازده کوچولو، اثری خیال‌انگیز و زیباست که در خلال آن عواطف بشری به ساده‌ترین شکل، تجزیه و تحلیل شده است. شازده کوچولو، شعری است منثور و نثری است شاعرانه که مشحون از یک دنیا لطف و معنی است. شازده کوچولو، رویایی است راستین که در درون آدمی ریشه دوانده است. شازده کوچولو، آن‌قدر که رویایی می‌نماید، همان اندازه نیز آرزوها و آرمان‌هایش واقعی و لمس کردنی است و در کالبدی کوچک تمام پاکی‌ها، زیبایی‌ها و حقیقت‌ها و احساس‌های راستین را در خود دارد و از دروغ‌ها، تظاهرها، فرومایگی‌ها و نابخردی‌های به‌ظاهر خردمندانه به دور است. سخنان شازده کوچولو، پرنده‌های سپیدی هستند که به هر سو می‌پرند و حقیقت و راستی را به آن‌هایی که شیفته زیبایی‌های درونند، هدیه می‌کنند و با صدای شازده کوچولو می‌خوانند: «آنچه اصل است، از دیده پنهان است. هنگام خواندن ماجراهای سفرها و رنج‌های شازده کوچولو ذهن با مفاهیم فلسفی گوناگونی مانند قدرت، فناپذیری و تنهایی درمی‌آمیزد. این کتاب جذاب و دوست داشتنی به ما دنیایی متفاوت از عشق را نشان می دهد. دنیایی که در آن رفتارهای مادی گرایانه آدم بزرگ ها سرزنش شده و رفتارهای ساده و محبت های واقعی ملاک قرار می گیرند. کتاب شازده کوچولو ما را به یک رویای دوردست کودکانه می‌برد. دنیایی که در آن جایی برای آدم بزرگ‌های حریص و غرق شده در دنیای مادی نیست. چه بسا که این آدم بزرگ‌ها و دغدغه‌های مسخره شان به باد تمسخر گرفته می‌شود. این کتاب الگوهای رفتاری مناسبی را به کودکان آموزش می‌دهد. برای مثال شازده کوچولو به هیچ وجه تا پاسخ پرسش خود را نیافته بود، آن را رها نمی‌کرد. این موضوع به کودکان کمک می‌کند تا همیشه برای پاسخ پرسش‌هایشان تلاش کنند و درستی این پاسخ‌ها را نیز امتحان کنند. درگیر شدن شازده کوچولو با مسائل فراواقعی به کودک این توانایی را می‌دهد که در زندگی واقعی‌اش با مسائل و موضوع‌های گوناگون رو به رو شود و با دیدن رفتار مسئولانه‌ شازده کوچولو و طمع‌کاری‌های مرد تاجر به تفکر درباره‌ مفاهیم مالکیت و تصرف بپردازد. روابط شازده کوچولو با دیگران به ما می‌آموزد تا مفاهیمی چون دوستی را ارزش گذاری، و با دید معصومانه‌ او، تفکر و ارزش‌های از پیش تعیین شده‌ خود را بازنگری کنیم. فیلمی با اقتباس از رمان محبوب شازده کوچولو به کارگردانی استنلی دانن در سال 1974 ساخته شد و انیمیشنی با اقتباس از کتاب شازده کوچولو به کارگردانی مارک آزبرن که در سال 2015 لقب موفق‌ترین انیمیشن فرانسوی در دنیا را به خود اختصاص داد.

مانون رقاص

رمان کوتاهی از سنت اگزوپری است که سال‌ها بعد از مرگ او به وسیله انتشارات گالیمار فرانسه در سال ۲۰۰۷ در پاریس منتشر شد. اگزوپری آن را در سال ۱۹۲۵ تکمیل کرد، اما در زمان حیات او هرگز به صورت کتابی مجزا منتشر نشد. رمانی شاعرانه که با لحنی درون گرایانه نوشته شده و حال و هوای زندگی سنت شکنانه اگزوپری را در دهه بیست پاریس به خوبی معنکس می‌کند. مونولوگ ها، بیانگر عشق و عواطف شدید او به لوییس دو ولمورین، نویسنده زن فرانسوی و نامزد اگزوپری است که سرانجام او را رها کرد و با مرد دیگری ازدواج کرد.

زمین انسان‌ها

کتاب زمین آدم‌ها (Wind, Sand and Stars): این کتاب، با نام اصلی «باد، شن، ستاره‌ها»، شامل خاطرات و اندیشه‌های آنتوان دو سنت اگزوپری و تجارب او از کار و زندگی شخصی، به‌ویژه دوران خلبانی‌اش، است. اگزوپری در این اثر نیز با بهره گرفتن از واقعیات روزمره‌ی زندگی‌اش به بیان مفاهیم فلسفی ذهن انسان پرداخته و تنهایی ابدی-ازلی او را دستمایه‌ خلق داستانش کرده است. این کتاب در سال ۱۹۳۹ در فرانسه به شهرت رسید و به فهرست کتاب‌های پرفروش راه یافت و توانست جایزه‌ بزرگ رمان از فرهنگستان فرانسه را از آن خود کند. زمین انسان‌ها چندین بار به فارسی ترجمه شده که از میان آن‌ها مى توان به ترجمه‌هاى حبیب الهى، پرویز شهدى و سروش حبیبى اشاره کرد.

کتاب دژ (قلعه نظامی)

چهار سال پس از مرگش «قلعه» Citadelle از او انتشار یافت و چنان‌که خود نویسنده در آن اظهار کرده بود، اثری ناتمام است که هرگز پایان نمی‌پذیرد. این اثر شامل مجموعه یادداشتهایی است که سنت اگزوپری از تجربه‌ها و اندیشه‌های زندگی خود بر جای گذارده‌است. او همانند یک انسان صحرانشین و سلطان بربر‌ها که دژ نظامی اش را میان شن‌های صحرا بنا می‌کند، خِرَد مورد نظرش را به شکل خلل ناپذیری بنا کرده است. به علاوه همه تم‌های اصلی آثار قبلی اگزوپری از جمله عشق، آفرینش، آموزش، خدا، انسان و سفر، در این اثر نیز جلوه گر شده است.

از آسمان به گل سرخ

نامه‌های عاشقانه آنتوان و کنسوئلو دوسنت-اگزوپری» با ترجمه ابوالفضل الله‌دادی توسط نشر نو منتشر و راهی بازار نشر شده است. این‌کتاب یکی از عناوین مجموعه «کتابخانه یادها و خاطره‌ها» است که این‌ناشر منتشر می‌کند. نسخه اصلی این‌ کتاب که ویراسته آلبن سریزیه است، سال ۲۰۲۱ توسط انتشارات گالیمار در فرانسه منتشر شده است. نامه‌های آنتوان دوسنت اگزوپری و همسرش ۷۷ سال پس از مفقود شدن اگزوپری، کشف شدند.