ویروس کرونا از زمان شیوع جهش‌های زیادی داشته و این روزها بحث کرونای دلتا در ایران و جهان مطرح است، مردم زیادی به دنبال اطلاع از تغییرات این ویروس هستند، متأسفانه این گونه نسبت به نوع اولیه آن، قدرت سرایت بیشتری دارد و باید پروتکل‌های بهداشتی را بیشتر رعایت کنیم. بر اساس آخرین آمار منتشر شده، شیوع دلتا کرونا در ۱۰۴ کشور جهان از جمله ایران افزایش یافته است و سرعت انتقال و درگیری این نوع ویروس بیشتر از ویروس‌های کرونا با سویه‌های دیگر است. همجواری با کشورهای آلوده به ویروس دلتا مانند پاکستان و افغانستان و از سوی دیگر کاهش رعایت پروتکل‌های بهداشتی و پیشگیرانه داخل کشور از دلایل عمده شیوع دلتا کرونا در کشور است.
نحوه نامگذاری کرونا
متخصصان معتقدند که بروز بیماری کووید -۱۹ به عوامل ویروسی و شرایط میزبان بستگی دارد، عوامل ویروسی شامل مواردی مانند سرعت تکثیر، روش‌های انتقال و غیره می‌شود که با تکامل ویروس تغییر می‌کنند. عوامل میزبان تحت تأثیر سن، جنسیت، داروها، رژیم غذایی، ورزش، سلامتی و استرس است بنابراین زمانی که در مورد علائم و نشانه‌های ابتلای ویروس صحبت می‌کنیم به موارد شایع آن اشاره می‌کنیم، برای نمونه افراد مسن ممکن است علائم متفاوتی را نسبت به افراد جوان تجربه کنند.
ویروس‌ها بیماری‌های مختلفی را ایجاد می‌کنند. ولی معمولاً هم نام یکدیگر نیستند، و اغلب نام‌های مختلفی دارند. به عنوان مثال HIV ویروسی است که باعث ایدز می‌شود، مردم اغلب نام بیماری را می‌دانند، اما نام ویروس عامل آن را نمی‌دانند. فرایندها و اهداف مختلفی برای نام گذاری ویروس‌ها و بیماری‌ها وجود دارند.
ویروس‌ها بر اساس ساختار ژنتیکی شأن نام گذاری می‌شوند تا روند تولید آزمایش‌های تشخیصی، واکسن‌ها و داروها را تسهیل کنند. ویروس‌شناسان این کار را انجام می‌دهند، بنابراین ویروس‌ها توسط کمیته بین‌المللی طبقه‌بندی ویروس‌ها (ICIV) نام گذاری می‌شوند. بیماری‌ها نام گذاری می‌شوند تا بتوان در مورد پیشگیری از بیماری، شیوع، انتقال، شدت و درمان آن‌ها بحث کرد.
در مورد ویروس کرونا هم دقیقاً همین‌طور است، در ۱۱ فوریه سال ۲۰۲۰ «سندرم حاد تنفسی کرونا ویروس ۲ (SARS-CoV-۲)» را به عنوان نام ویروس جدیدی اعلام کردند. این نام به این دلیل انتخاب شده است که این ویروس از نظر ژنتیکی به ویروس کرونا سارس SARS که در سال ۲۰۰۳ شیوع پیدا کرد، مربوط می‌شود. اما در عین اینکه این دو ویروس به هم مرتبط هستند، ولی کاملاً با هم تفاوت دارند. در همین راستا جهت تحقیق، تشخیص و درمان راحت‌تر از این به بعد جهش‌های مختلف را با نام جدیدی نام گذاری می‌کنند، در مورد کرونای دلتا نیز این موضوع صدق می‌کند. در حال حاضر ۴ گونه جهش یافته به نام‌های آلفا، بتا، گاما و دلتا وجود دارند، و گونه دلتا بسیار بحث‌برانگیز شده است. این نام گذاری‌ها بر اساس الفبای یونانی هستند.
دلتا کرونا کودکان را نیز مبتلا می‌سازد
برخلاف تصور عموم مردم، کودکان بیشتر به دلتا کرونا مبتلا شده و می‌توانند ویروس را به سایر افراد منتقل کنند، پیش از این جهش و شیوع کرونا دلتا، کودکان و نوجوانان عمدتاً ناقل بی‌علامت بوده و صرفاً بیماری را منتقل می‌کردند، اما دلتا کرونا اکنون کودکان را نیز مبتلا می‌سازد که همراه با بروز علائم است. از سوی دیگر با توجه به واکسینه نشدن کودکان، این قشر سنی به راحتی در خطر ابتلاء به کرونای دلتا قرار دارند که از سرعت انتقال و درگیری بیشتری برخوردار است، اگر هر بیمار مبتلا به ویروس کلاسیک ووهان بتواند ۲ تا ۴ نفر را درگیر کند، در نوع انگلیسی این میزان سرایت به ۵۰ درصد می‌رسد و در نوع دلتا حدود ۱۴۰ درصد میزان انتقال افزایش می‌یابد. همچنین در کرونای دلتا سرعت انتقال بیشتر موجب می‌شود در بازه زمانی کمتری، تعداد افراد بیشتری درگیر شوند.
به باور برخی پزشکان، دلتا کرونا در کودکان شایع‌تر است و این روزها بخش قابل توجهی از افراد بستری شده در مراکز درمانی را کودکان و نوزادان تشکیل می‌دهند چرا که به دلیل شدت بالای درگیری این ویروس نسبت به پیک‌های قبلی، جامعه هدفی که سوش دلتا هدف قرار داده، گسترده‌تر شده و بی‌توجهی به رعایت پروتکل‌ها علاوه بر اینکه خطر ابتلای تمامی سنین را افزایش می‌دهد، تأثیر منفی بر ابتلای کودکان نیز دارد.
ضرورت مراجعه سریع به پزشک در صورت سرماخوردگی کودکان
بسیاری از متخصصان و پزشکان بر این باورند که با توجه به درگیری کودکان با شیوع ویروس دلتا، والدین باید بیش از پیش مراقب وضعیت سلامت فرزندان خود باشند و با کوچک‌ترین علائمی شبیه سرماخوردگی، فوراً و حتماً به مراکز درمانی مراجعه کنند.
به گفته این متخصصان، بروز علائم کرونا در کودکان مانند تب، اسهال و استفراغ سبب کم آبی در کودکان و اختلال الکترولیت در بدن می‌شود که خانواده‌ها باید به این موضوع حساس بوده و در مراجعه فرزندشان به مراکز درمانی تأخیر نداشته باشند.
کووید ۱۹ دو فاز ویروسی و التهابی دارد که فاز التهابی شدیدتر است، به نظر می‌رسد در نوع جهش یافته دلتا هر چه سریع‌تر درمان ضد ویروسی شروع شود بهتر می‌توان کل بیماری را کنترل کرد.
منبع شیوع کرونای دلتا
کرونای دلتا یک گونه از ویروس است، که برای اولین بار در هند و در طی یک موج عفونت شدید در ماه اردیبهشت و خرداد شناسایی شد، این گونه در برخی از مناطق هند به سرعت رشد کرد، و نشانه‌هایی از مقاومت نسبی در برابر واکسن‌ها را نشان داد. پس از مدتی کوتاه در سطح جهان شیوع پیدا کرد، و این شیوع تمامی برنامه‌ها را تغییر داد. مثلاً انگلستان تازه در حال واکسیناسیون سریع و کنترل بیماری بود، که این گونه در آن‌جا هم مشکلاتی را ایجاد کرد.
کشورهای دیگر پس از مشاهده افزایش سریع و حیرت‌انگیز نسخه دلتا، سعی کردند که زودتر به مردم واکسن بزنند. کشورهایی که دسترسی گسترده‌ای به واکسن‌ها دارند، مانند کشورهای آمریکای شمالی و اروپایی، امیدوارند که بتوانند ظهور اجتناب‌ناپذیر دلتا را کاهش دهند، اما برخی از دانشمندان نگرانند در کشورهایی که ذخایر واکسن زیادی ندارند، به ویژه در آفریقا، ویروس بسیار مخرب باشد.
علائم رایج ابتلاء به دلتا ویروس کرونا
پنج نشانه رایج ابتلای گونه‌های مختلف ویروس کرونا شامل سردرد، گلو درد، آبریزش بینی، تب و سرفه مداوم می‌شود، در حالی که تب و سرفه از آغاز شیوع بیماری کووید -۱۹ در سراسر جهان جز علائم رایج این بیماری در نظر گرفته می‌شد و برخی افراد نیز گلو درد و سردرد را تجربه می‌کردند، اما اخیراً به ندرت مشاهده می‌شود که افراد آبریزش بینی نیز داشته‌اند.
در همین حال از دست دادن حس بویایی که جز علائم رایج بیماری کووید -۱۹ بود اخیراً رتبه نهم علائم این بیماری را به خود اختصاص داده است. این اتفاق ممکن است به دلیل جهش ویروس کرونا و ویژگی‌های مختلف گونه دلتا باشد، اما دلیل این که چرا علائم در حال تغییر هستند به صورت دقیق مشخص نشده است.
علائم اولیه کرونای دلتا شبیه به سرماخوردگی
اطلاعات و گزارش‌های ارائه شده نشان می‌دهد که ممکن است علائمی مانند آبریزش بینی و گلو درد دلیل وجود بیماری کووید -۱۹ است در صورتی که افراد تصور می‌کنند که به سرماخوردگی خفیف مبتلا شده‌اند، محققان به منظور تشخیص دلیل بروز این علائم در حال بررسی تأثیر عوامل میزبان مانند سن، جنسیت، بیماری‌های دیگر و مصرف دارو است علاوه بر این لازم است اطلاعات بیشتری در مورد گونه دلتای ویروس کرونا کسب کنیم تا در مورد علائم آن آگاه شویم و آن را از سرماخوردگی تشخیص دهیم.
متخصصان بیماری‌های عفونی تاکید دارند علامت‌های کرونای دلتا با کرونای قبلی متفاوت است، علائم این نوع کرونا با آبریزش بینی، تب و گلو درد آغاز می‌شود و شبیه سرماخوردگی است که در کمتر از ۴۸ ساعت علائم آن بروز می‌کند، این علائم ۳ تا ۴ روز وجود دارد و بعد از آن به درگیری ریه منجر می‌شود با این تفاوت که درگیری ریه این نوع جهش یافته از ویروس تاکنون مانند ویروس انگلیسی بوده است.
حتی افرادی که واکسن زده‌اند نیز در معرض خطر این ویروس قرار دارند و ممکن است آن‌را به دیگران منتقل کنند، بنابراین باید شیوه‌نامه‌های بهداشتی به‌طور کامل رعایت شود. توصیه می‌شود اگر کسی علائم کرونای دلتا را دارد، ۴۸ تا ۷۲ ساعت در خانه مانده و از طریق تلفن با پزشکان در تماس باشد. در خانه ماندن هم باعث می‌شود که افراد ناقل بیماری به دیگران نباشند و هم استراحت باعث می‌شود افراد به کرونای سبک‌تری مبتلا شوند.
گونه دلتا سرعت انتقال بالاتری دارد؟
گونه دلتا در مقایسه با سویه غالب قبلی یعنی آلفا سرعت انتقال بالاتری دارد و بسیاری از محققان و سیاستمداران نگران این موضوع هستند که سویه جدیدش، سریع‌تر میان جوامع شیوع پیدا کند. تحقیقات درباره این گونه در جریان است، اما آنطور که پژوهشگران طبق شواهد کنونی می‌گویند، دلتا پلاس سرعت سرایت بالاتری نسبت به دلتا ندارد، البته هنوز در این زمینه مطمئن نیستیم.
گونه دلتا یا به طور دقیق B.۱.۶۱۷.۲ مسئول موج جدید کرونا در جهان از جمله کشورمان است. این گونه برای اولین بار در هند شناسایی شد که مشکلات بی‌شماری را برای این کشور به همراه داشت. حالا دلتا پلاس یکی از گونه‌های دلتا است که جهش اضافه‌ای دارد و می‌تواند مهم باشد، به گفته مقامات در هند، باید درباره تکامل شاخه‌های آینده B.۱.۶۱۷.۲ که AY.۱ و AY.۲ نام دارند، اطلاعات کسب کرد.
دلتا پلاس نتیجه جهشی به نام K۴۱۷N در شاخک پروتئینی است. این جهش که در هردو گونه AY.۱ و AY.۲ وجود دارد، جدید نیست و در گذشته آن را در گونه بتا یا B.۱.۳۵۱ که برای اولین بار در آفریقای جنوبی شناسایی شد، دیده‌ایم. البته این گونه پیش از دلتا موجب نگرانی‌های زیادی در جوامع علمی شده بود
گونه دلتا پلاس کووید- ۱۹ خطرناک است؟
در حالی که سازمان بهداشت جهانی گونه دلتا را در دسته خطرناک قرار داده، دولت هند درباره سویه دلتا پلاس چنین نظری دارد، بنابراین باید تحقیقات بیشتری درباره آن صورت بگیرد. در حال حاضر این گونه در هند شیوع کمی دارد، اما از آنجایی که جهش‌ها در گذشته توانسته‌اند قدرت سرایت این ویروس مرگبار را افزایش دهند، نگرانی‌هایی میان جوامع علمی شکل گرفته‌اند. البته در حالت کلی AY.۱ و AY.۲ به علت ویژگی‌های مشابه با دلتا، به خودی خود سرعت شیوع بالایی دارند. علاوه بر این، جهش K۴۱۷N که در گونه بتا وجود دارد، طبق برخی پژوهش‌ها می‌تواند از دست سیستم ایمنی و آنتی‌بادی فرار کند.
تفاوت سرعت شیوع دلتا پلاس با دلتا
هنوز در این زمینه اطلاعات کاملی نداریم و پژوهش‌ها در این زمینه در جریان هستند، اما طبق شواهد اولیه تفاوتی میان آن‌ها وجود ندارد. با وجود این موضوع، پژوهشگران از نزدیک این گونه را مورد بررسی قرار می‌دهند چرا که با وجود اینکه با سرعت شیوع بالاتری روبه‌رو نیستیم، شماری از افراد در جهان به آن مبتلا شده‌اند.
هند اواخر ماه گذشته میلادی گزارش کرد که از ۴۵ هزار نمونه مبتلا به کرونا در ۱۲ بخش این کشور، تنها ۴۸ نفر مبتلا به این گونه شناسایی شده‌اند. با این وجود، همچنان دانشمندان باید روی این گونه جدید تحقیق کنند تا از نحوه برخورد گیرنده‌های ACE-۲ با آن مطلع شوند.
با وجود اینکه کرونا دلتا پلاس در ایالت «مهاراشترا» هند کشته هم برجای گذاشته، مقامات این کشور گونه جدید را خطرناک‌تر نمی‌دانند و هنوز اعتقادی به سرعت انتقال بالاتر یا کشنده‌تر بودن آن ندارند. با این حال برای نتیجه‌گیری در این زمینه زود است و به تحقیقات بیشتری نیاز است.
آیا باید در برابر گونه جدید محتاط‌تر بود؟
فرقی نمی‌کند با کدام گونه کرونا روبه‌رو باشیم چرا که باید درباره همه آن‌ها رفتار محتاطانه‌ای داشته باشیم. استفاده از ماسک، حفظ فاصله اجتماعی و عدم حضور در محیط‌های سربسته شلوغ هنوز هم بهترین راه‌ها برای جلوگیری از ابتلاء به کرونا محسوب می‌شوند، مخصوصاً در جوامعی که واکسیناسیون با سرعت پایینی در جریان است. علاوه بر این، باید شستشوی مداوم دستان هم مورد توجه قرار بگیرد.
راه‌های پیشگیری از کرونای دلتا
اولین و مهم‌ترین راه جلوگیری از ابتلاء به کرونای دلتا، همچنان واکسیناسیون عمومی است، گزارش‌ها نشان می‌دهند که اکثر واکسن‌های معتبر دنیا، بین ۷۹ درصد تا ۸۸ درصد از مبتلایان حفاظت می‌کنند. دو دوز واکسن فایزر تا حد زیادی مؤثر است و از بستری شدن بیماران در بیمارستان جلوگیری می‌کند. به‌علاوه، همچنان باید به رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری‌ها ادامه داد.
تأثیر واکسن بر کرونای دلتا چه مقدار است؟
متأسفانه واریانت دلتا نسبت به واکسن‌ها تقریباً مقاوم است، خصوصاً در افرادی که فقط یک دوز دریافت کرده‌اند. طبق تحقیقات، یک دوز واکسن آسترازنکا یا فایزر، خطر ابتلاء به گونه دلتا را در افراد تا حدود ۳۳٪ کاهش می‌دهد. در حالی که این در برابر گونه آلفا، ۵۰ % ایمنی ایجاد می‌کند. دوز دوم واکسن آسترازنکا باعث محافظت ۶۰ درصدی در برابر دلتا می‌شود و این مقدار در فایزر تا ۸۸% هم مؤثر است.
در یک مطالعه جدید، دانشمندان واکسن مدرنا را نیز مورد بررسی قرار دادند، و دریافتند که آنتی بادی‌های داوطلبان می‌توانند به طور مؤثری ویروس را با جهش‌های مختلف دلتا خنثی کنند. در حالی که توانایی خنثی‌سازی نوع دلتا در مقایسه با نوع آلفا کمتر است، ولی باز هم دانشمندان معتقدند که این واکسن هنوز هم می‌تواند در کاهش علائم دلتا مؤثر باشد.
سازندگان واکسن روسی اسپوتنیک، اخیراً در توئیتر اعلام کردند که واکسن آن‌ها در برابر نوع دلتا بیشتر از سایر واکسن‌ها مؤثر است، آن‌ها اضافه کردند که این داده‌ها را برای ارزیابی به یک مجله بین المللی تحویل می‌دهند. این شرکت همچنین گفته که به زودی موردی را ارائه می‌دهد که به طور خاص برای کار در برابر نوع دلتا طراحی شده است. ولی تا زمانی که داده‌ها به صورت عمومی در دسترس نباشند، ارزیابی صحت این گفته‌ها در مورد واکسن اسپوتنیک امکان پذیر نیست.
به هر حال هنگامی که شخصی واکسن دریافت می‌کند، یعنی پس از آن می‌تواند آنتی‌بادی‌های بسیاری از قسمت‌های مختلف ویروس را ایجاد کند. اگر در یک قسمت جهش ایجاد شود و گونه جدید به وجود آید، مانند نوع دلتا، آنتی بادی‌های سایر قسمت‌های ویروس هنوز باید محافظت کافی را داشته باشند.
