میل مبهم سیما به سینما

در چند سال اخیر، سلبریتی‌ها و چهره‌های سینمایی با اجرای برنامه‌های ترکیبی و مسابقه‌های مختلف پای ثابت تلویزیون هستند؛ تلویزیونی که این روزها در تسخیر برنامه‌های تبلیغات درسی و کنکوری، برنامه‌های ترکیبی و مناسبتی، قرعه‌کشی‌ها و مسابقات تلویزیونی بوده و از میان ده‌ها برنامه شاید یک یا 2برنامه به سبب اجرای متفاوت و نوع تولید برنامه موفق بوده‌اند. چون همین قرعه‌کشی‌های مختلف و مسابقات اکثرا تکراری و کپی‌کاری هستند و حتی برنامه‌هایی مانند «شبی با عبدی» هم نتوانسته‌اند آنها را نجات بدهند.

اسپانسر حرف اول را در تلویزیون می‌زند
روی‌آوردن تهیه‌کننده‌ها و برنامه‌سازان به بازیگران و بدل‌کردن‌ آنها به مجری، در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است. پژمان بازغی در مسابقه «کودک شو»، کامران تفتی در «وقتشه»، سروش صحت در «کتاب‌باز»، اکبر عبدی در «شبی با عبدی»، محمدرضا گلزار در «برنده‌ باش»، حمید گودرزی در «پنج ستاره»، دانیال عبادی در «هفت در سه»، مهران مدیری در «دورهمی» و رامبد جوان در «خندوانه»؛ اینها نمونه‌ای از بازیگران مجری‌شده تلویزیون هستند. بگذریم از برنامه‌های دیگر تلویزیون که بازیگران، مهمان آنها می‌شوند.
برخی عدم‌تربیت مجریان جدید را دلیل حضور بازیگران چهره در مقام مجری می‌دانند و معتقدند این امر باعث جذب مخاطب یا دیده‌شدن برنامه‌های تلویزیونی می‌شود، اما نباید فراموش کرد که مقوله اجرا با بازیگری کاملا متفاوت است و کسی که در سینما و تلویزیون بازیگر شناخته‌شده‌ای است الزاما نمی‌تواند مجری خوبی باشد. با این حال ژیلا امیرشاهی عدم‌تربیت مجری جدید را دلیل حضور بازیگران در اجرای برنامه‌ها نمی‌داند. او معتقد است که این روزها اسپانسر حرف اول را در رسانه ملی می‌زند و همه‌‌چیز تحت‌الشعاع اسپانسر است.

بازیگران مجری، نوع برخورد با مردم را نمی‌دانند
امیرشاهی از مجریان باسابقه تلویزیون است. او به دوران ورودش به رسانه ملی اشاره می‌کند و به همشهری می‌گوید: «زمانی که وارد سازمان شدیم اینگونه نبود که معلم داشته باشیم، بلکه در کنار افراد مجرب بزرگ شدیم و به‌صورت تجربی کار یاد گرفتیم. اما امروز نسل جدید برای اجرا آموزش می‌بینند و این موضوع درست نیست که چون سازمان نمی‌تواند مجری تربیت کند از سلبریتی‌ها استفاده می‌کنند.»
مجری برنامه «به خانه بر می‌گردیم» در ادامه، حضور اسپانسرها را در انتخاب مجری‌های بازیگر مؤثر خواند و یادآور شد: «متأسفانه در تلویزیون اسپانسرها مجری‌های دلخواه خود را انتخاب می‌کنند و جلوی دوربین می‌نشانند و به مناسب و غیرمناسب بودن مجری کاری ندارند. بازیگران تربیت شده‌اند برای بازیگری نه اجرا. بازیگرانی که مجری می‌شوند عموما متانت مجری‌های باسابقه را ندارند و گاهی به لحاظ نوع اجرا درگیر حاشیه‌ها هم می‌شوند. اکثر بازیگران در مقام مجری، نوع برخورد با مخاطب تلویزیون را نمی‌دانند.»

بدعهدی تلویزیون با مجریان قدیمی

امیرشاهی همچنین علت حضور هنرمندان و بازیگران در اجرای برنامه‌های تلویزیونی را دوری مخاطب از تلویزیون عنوان می‌کند و اینکه تلویزیون برای جذب و برگرداندن مخاطب، دست به اقدامات این چنینی زده است. وی ادامه می‌دهد: «تلویزیون برای مجریان قدیمی هزینه کرده و مجریان اکثرا با تلاش و حمایت سازمان رشد کرده‌اند، اما حالا تلویزیون بدعهدی می‌کند و کار مجریان را به دلایل اقتصادی به بازیگران می‌سپارد.»
جبار آذین، منتقد تلویزیون و سینما نیز درباره حضور سلبریتی‌ها به همشهری گفت: «واقعیت این است که رسانه ملی دچار ریزش انبوه مخاطب است، دلیل اصلی آن هم نداشتن مدیریت‌های کارآمد و نگرش به‌روز و عدم‌تولید فیلم‌ها، برنامه‌ها و سریال‌های مناسب و شایسته اجتماعی است. در کنار اینها باید از غفلت این سازمان در تولید برنامه‌های ویژه مناسبتی هم یاد کرد.»
وی مهاجرت گروهی از حرفه‌ای‌ها و هنرمندان از تلویزیون به شبکه نمایش خانگی را هم دلیل دیگری عنوان کرد که باعث شده صدا و سیما با عدم‌استقبال مخاطبان روبه‌رو شود. آذین در توضیح بیشتر گفت: «دست‌اندرکاران این رسانه به جای استفاده از نیروها و عوامل متخصص و همچنین نوآوری و خلاقیت و بالابردن سطح تولیدات کیفی و جذاب خود مسیری دیگر را که در حقیقت بیراه است، پیش گرفته‌اند. استفاده از چهره‌های بازار سینما به‌عنوان مجری، برنامه‌های تکراری و به دور از هرگونه نوآوری ازجمله اتفاقات نامبارکی است که اوضاع این سازمان را بیشتر به هم ریخته و حاصل این حرکت اغلب با بی‌اعتنایی و گاه تمسخر مخاطب روبه‌رو شده است.»
وی افزود: «این حرکت بدون ثمر رسانه ملی به جای دستاورد مثبت تأثیرات منفی در داخل و بیرون آن داشته است؛ به‌گونه‌ای که بسیاری از مجری‌های حرفه‌ای به‌رغم سال‌ها کار و تلاش، نادیده گرفته شده‌اند و به جای آموزش و تربیت مجریان قوی و بهتر هم تلویزیون از سلبریتی‌ها استفاده می‌کند، یعنی کسانی که نه توانایی اجرا دارند و نه برنامه آنها می‌تواند حرفی برای گفتن داشته باشد، به‌عبارتی این اقدام بیراه سازمان، دوسر سوخت است»

بازیگرانی که قدرت اجرا ندارند
بخشی از این بازیگرانی که در قالب مجری ظاهر می‌شوند، قدرت اجرای خوب در یک برنامه را ندارند و نمی‌توانند تسلط لازم را برای اجرا داشته باشند. مسعود روشن‌پژوه از مجریان با سابقه تلویزیون که بیش از 30سال است اجرای مسابقه محله را برعهده دارد، به این نکته اشاره می‌کند که زمانی در دهه 70خود تلویزیون ستاره‌ساز بوده و کسانی که امروز ناجی سینمای کمدی هستند، زمانی در رسانه ملی کار می‌کردند. وی در ادامه به همشهری یادآور شد: «متأسفانه وضعیت تلویزیون به شکلی شده که رسانه ملی وام‌گیرنده بازیگران سینما و سلبریتی‌های فضای مجازی شده و این نشان از بی‌نظمی در مدیریت است.»
روشن‌پژوه برای نمونه به برنامه «شبی با عبدی» اشاره می‌کند: «در میان بازیگران، عزیزتر از اکبر عبدی نداریم؛ کسی که 50سال است بازی می‌کند. او یک چهره خاطره‌انگیز و قابل احترام است، اما در اجرای برنامه موفق نیست و باید پرسید چرا اکبر عبدی مجری شده است؟ به‌نظر باعث و بانی همه اینها پول و اسپانسر است.»

مسابقات با مجری‌های سلبریتی راه نگه داشتن مخاطب نیست
وی با عنوان این مطلب که وقتی ماجرای پول در میان باشد بدون هیچ ارزیابی همه‌‌چیز به نفع اقتصاد تمام می‌شود، می‌افزاید: «مجری رسانه ملی باید در تمام اتفاقات خوب یا بد در کنار مردم باشد. وقتی مجری به‌صورت فرمایشی در یک برنامه حضور دارد، نمی‌تواند برای مردمش جذاب باشد. این کار مخاطب‌گریزی را به همراه دارد.»
روشن‌پژوه همچنین به معادلات اقتصادی حاکم بر برنامه‌های تلویزیونی اشاره می‌کند و می‌گوید: «در این وضعیت اقتصادی این مسابقات به چه شکل برگزار می‌شود که برای یک سؤال اطلاعات عمومی، 3میلیون تومان پرداخت می‌شود؟»  
وی معتقد است که زمانی تلویزیون می‌تواند خود را نجات دهد که رویکردی مردمی در تولید برنامه‌ها و سریال‌ها داشته باشد و با این نوع برنامه‌ها مردم پای تلویزیون نمی‌نشینند.