اکوسیستم نوآوری اجتماعی بدون همکاری حاکمیت، دانشگاه‌ها، رسانه‌ها و شهرداری‌ها ناقص می‌ماند. چگونه می‌توان این اکوسیستم را در ایران ساخت؟
امیدی در دل محله‌های محروم
در یکی از محله‌های تهران، گروهی از جوانان داوطلب بدون پشتوانه مالی، اما با اراده‌ای قوی و باور به توان خود، پروژه‌ای برای کمک به آموزش و بهداشت کودکان مناطق محروم طراحی کرده‌اند. هرچند انگیزه و نوآوری در این گروه موج می‌زند، اما چیزی کم است: حمایت و تسهیل‌گری نهادهای رسمی و حاکمیتی.
این تنها یک نمونه از صدها پروژه و ایده‌ای است که در اکوسیستم نوآوری اجتماعی ایران در حال شکل‌گیری است؛ اما نبود حمایت ساختاری و هماهنگی، مانعی برای شکوفایی آن‌هاست.
چرا اکوسیستم نوآوری اجتماعی نیاز به حمایت دارد؟
اکوسیستم نوآوری اجتماعی با هدف حل مسائل اجتماعی از طریق ایده‌های نوآورانه ایجاد می‌شود. اما بدون هم‌افزایی بین بخش‌های مختلف جامعه، این اکوسیستم ناقص خواهد ماند.
نقش غایب حاکمیت
حاکمیت باید تسهیل‌گر مسیر استارتاپ‌های اجتماعی باشد. اما در ایران، سیاست‌های مالیاتی نامناسب، بوروکراسی پیچیده و نبود حمایت‌های قانونی، روند رشد این ابتکارات را کند کرده است.
شهرداری‌ها و غفلت از نوآوری اجتماعی
شهرداری‌ها عمدتاً روی پروژه‌های عمرانی تمرکز دارند و کمتر به حمایت از پروژه‌های اجتماعی که می‌توانند کیفیت زندگی شهروندان را بهبود دهند، توجه می‌کنند. این در حالی است که پروژه‌های اجتماعی در حوزه آموزش، بهداشت و اشتغال می‌توانند تغییرات ماندگار ایجاد کنند.
دانشگاه‌ها و کم‌توجهی به نوآوری اجتماعی
دانشگاه‌ها بیشتر روی تجاری‌سازی ایده‌های فنی تمرکز دارند و از نوآوری‌های اجتماعی و کارآفرینی اجتماعی غفلت می‌کنند. دانشگاه‌ها می‌توانند با ایجاد کارگاه‌ها و مراکز نوآوری اجتماعی، بستری برای مشارکت دانشجویان و پژوهشگران در حل مشکلات جامعه فراهم کنند.
رسانه‌ها و انعکاس کم ابتکارات اجتماعی
رسانه‌ها می‌توانند با معرفی استارتاپ‌ها و پروژه‌های اجتماعی، بستری برای آگاهی‌بخشی و جذب حمایت ایجاد کنند. اما تمرکز آن‌ها بیشتر روی اخبار روزمره و مسائل اقتصادی است و نوآوری‌های اجتماعی کمتر دیده می‌شوند.
ساخت یک اکوسیستم واقعی برای نوآوری اجتماعی
- حاکمیت باید موانع قانونی و مالی را حذف و سیاست‌های حمایتی مشخصی برای استارتاپ‌های اجتماعی تدوین کند.
- شهرداری‌ها باید پروژه‌های نوآورانه اجتماعی را در محله‌ها حمایت کنند، با تأمین فضا و تسهیل امور اداری.
- دانشگاه‌ها باید پژوهشگران و دانشجویان را به سمت نوآوری اجتماعی سوق دهند و زمینه کارآفرینی اجتماعی را فراهم کنند.
- رسانه‌ها باید صدای پروژه‌های نوآوری اجتماعی باشند و پل ارتباطی میان جامعه و نهادهای حامی شوند.
نتیجه‌گیری: آینده‌ای بهتر با نوآوری اجتماعی
اکوسیستم نوآوری اجتماعی تنها زمانی رشد می‌کند که حاکمیت، دانشگاه‌ها، شهرداری‌ها و رسانه‌ها به آن متعهد شوند و از آن حمایت کنند. اگر فعالان اجتماعی، پژوهشگران و کارآفرینان، همراه با این نهادها دست به دست هم دهند، می‌توانند نوآوری‌هایی ایجاد کنند که آینده‌ای بهتر برای همه بسازد.
