در سال ۲۰۱۵، ترکمنستان به دلیل تأخیر ده‌ساله ایران در پرداخت بدهی‌های گازی، صادرات گاز به ایران را متوقف کرد. این اقدام منجر به شکایت ترکمنستان در دیوان دادرسی بین‌المللی شد که در نهایت ایران به پرداخت ۲ میلیارد دلار محکوم گردید. ایران در سه سال گذشته بخش عمده‌ای از این بدهی را پرداخت کرده است، اما مذاکرات برای تعیین جریمه دیرکرد همچنان ادامه دارد.
در سالهای اخیر، ترکمنستان روزانه حدود ۳۰ میلیون متر مکعب گاز به ایران صادر می‌کرد که این میزان بر اساس قرارداد ۲۵ سالهای بود که در سال ۱۹۹۷ امضا شده بود. با این حال، به دلیل تأخیرهای مکرر در پرداخت‌ها، ترکمنستان تمایلی به تمدید یا عقد قراردادهای جدید با ایران نشان نمی‌دهد. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، در جلسه‌ای در سازمان برنامه و بودجه اظهار داشت که ترکمنستان حاضر به عقد قرارداد جدید نیست و معتقد است که ایران بدهی‌های خود را پرداخت نمی‌کند.
این وضعیت در حالی است که ایران با ناترازی گاز مواجه است و نیاز به واردات گاز، به‌ویژه در فصل زمستان، برای تأمین نیازهای داخلی احساس می‌شود. با توجه به توقف صادرات گاز ترکمنستان به ایران، نگرانی‌هایی درباره تأمین گاز مناطق شمالی کشور و احتمال افزایش مصرف سوخت‌های جایگزین مانند مازوت وجود دارد که می‌تواند به آلودگی هوا و مشکلات زیست‌محیطی منجر شود.
در تلاش برای حل این مشکلات، ایران مذاکراتی با ترکمنستان برای ازسرگیری واردات گاز و همچنین سوآپ گاز به کشورهای دیگر مانند آذربایجان انجام داده است. با این حال، به دلیل مسائل مالی و بی‌اعتمادی ترکمنستان نسبت به پرداخت‌های ایران، این مذاکرات تاکنون به نتیجه نرسیده است. همچنین، ایران به دنبال واردات گاز از روسیه است، اما این قراردادها نیز نیاز به زمان و زیرساخت‌های لازم دارد و بعید است در کوتاه‌مدت به نتیجه برسد.
در مجموع، اختلافات گازی بین ایران و ترکمنستان همچنان ادامه دارد و حل آن نیازمند تقویت دیپلماسی انرژی، پایبندی به تعهدات مالی و ایجاد اعتماد متقابل بین دو کشور است تا بتوان از ظرفیت‌های موجود برای تأمین نیازهای انرژی بهره‌برداری کرد.
منبع: sharghdaily-956386
