این که دلیل کم‌توجهی به کتاب و پایین‌بودن سهم و سرانه مطالعه چیست؟ را می‌توان از زوایای مختلف بررسی کرد و حرف‌های آدم‌های مختلف را در این باره شنید. دراین‌بین نویسندگان متعدد در پاسخ به این پرسش و همچنین نشان‌دادن سهم نویسندگان در این اتفاق پاسخ‌هایی داده‌اند که قابل‌تأمل و پیگیری است. با هم بخش‌هایی از این پاسخ‌ها را در این متن و بخش‌های دیگری در متن‌های دیگر، تقدیم می‌کنیم:
![]()
فاطمه نفری
دلایل متعددی وجود دارد. بزرگ‌ترین دلیل فرهنگ‌سازی است. یعنی کتاب با زندگی مردم ما عجین نشده است. شاید یکی از دلایل دیگر هم گرانی کتاب است. اما این‌گونه نیست که کتاب خوب نداشته باشیم. سهم نویسنده در این میان خلق داستان خوب و جذاب است؛ ولی فرهنگ‌سازی، تبلیغات، نظارت بر قیمت کتاب و دیگر موارد بر عهده دیگران است و باید سراغ متولیان این حوزه رفت.
![]()
سمیه سمساریلر
اگر کم می‌خوانند لابد کار دیگری که برایشان مهم‌تر یا جذاب‌تر است را انجام می‌دهند. من هیچ‌وقت نخوانده‌ام که بیشتر خوانده باشم. از اینکه دوست داشته خودم را برای دیگران تجویز کنم هم خوشم نمی‌آید. به ترویج کتاب‌خوانی هم باور ندارم. گمانم جملات دستوری یا فرمایشی اگر قرار بود میل و اشتیاقی بیافریند شاهد صحنه‌های متفاوت‌تری در جامعه بودیم. یادم نمی‌آید به کسی گفته باشم کتاب بخواند، اما دوست دارم از مردم بپرسم دوست دارند چه فعالیتی انجام بدهند؟ آیا سؤال خاصی در ذهنشان هست؟ جواب سؤال‌هایشان را کجا پیدا می‌کنند؟ و ازاین‌دست. سهم من نویسنده این است که به‌جای اینکه فکر کنم چرا نمی‌خوانند، کار کنم و مختصات خودم و جامعه‌ام را در بستر زمان و مکان بهتر و بهتر بشناسم. از خودم بپرسم آیا متنی که می‌نویسم خواندنی است؟ چرا می‌نویسم؟
عباسعلی صالحی
عوامل زیادی باعث می͏شوند تا سرانه مطالعه کتاب در یک جامعه پایین بیاید. در کنار همه عوامل، به نظرم در وهلة اول همه چیز از خانواده شروع می͏شود و پدر و مادر. کودکی که در خانواده پدر و مادری کتاب‌خوان دارد، معمولا از کتاب روگردان نخواهد شد. بدیهی است که لازم است از نویسندگان و مترجمان و ناشران ویژه آثار کودک - نوجوان در این راه دوچندان حمایت مالی و معنوی کرد.
اکرم بادی
کم خواندن کتاب، به نظر می‌آید یکی از دلایلش سرگرمی‌ها و خواندنی‌های وفور در فضای مجازی است. سهل و آسان بودنش و در دسترسِ حتی بچه‌ها و داشتن جاذبه‌های رنگی و سرگرم‌کننده. خب نویسنده‌ها باید به فراخورِ حالِ جوان‌ها و مخصوصا نوجوان‌ها، داستان‌های مهیج، با تخیل بالا پدید بیاورند که پاسخگوی نیاز نوجوان و جوان امروز باشد. قصه‌ها و کتاب‌ها باید جاذبه و کشش برای پاسخگویی به درخواست بچه‌های این نسل داشته باشد. چون ذهن بچه‌ها، مخصوصا این نسل پر از تخیل و هیجان است. نیازهایشان خیلی با قبل فرق کرده. با وجود این رگبار اطلاعات و سرگرمی‌های رنگ‌ووارنگ مجازی، باید داستان‌هایی خلق کرد که نیاز هیجان و تخیل بچه‌ها و نوجوانان را تأمین کند و اگر بشود در این سن آنها را جذب کتاب کرد، به‌مرور عادت کتاب‌خوانی در آنها رشد و قوت پیدا خواهد کرد.
وحید آقا کرمی
مطمئنا مقصر اصلی خود نویسندگان هستند. وقتی در فضای مجازی هر روز مد می‌شود تا قسمت کوتاهی از یک اثر ارائه شود، باعث به‌وجودآمدن اعتیاد هر روز دیدن و چک‌کردن به وجود می‌آید. همین کافی است که کتاب فراموش شود. البته انصاف نیست به این هم اشاره نکرد مدت‌هاست کتاب از سبد خرید خانواده‌ها خارج شده است. باید قبول کنیم کتاب‌خوانی به شرایط اقتصادی ارتباط مستقیمی دارد. من وقتی کتابی می‌خرم ترجیح می‌دهم دنبال چاپ دو سه سال پیشش باشم تا ارزان‌تر باشد. غیرقابل‌باور است هزینه کاغذ و کتاب.
مجید ملامحمدی
دلیل کم کتاب‌خواندن در جامعه خود علت‌های مختلفی دارد. شاید یک علت گرانی کاغذ و کتاب باشد و هجوم فضای مجازی هم دلیل دیگر باشد. ولی بااین‌حال کتاب‌خوان‌ها و اهل کتاب هنوز هم زیاد هستند. هنوز آثار خوب خوانده می‌شود. الان کتاب‌های خوب زیادی هستند که چاپ می‌شوند. طبیعتا برای اقشار مختلف به‌خصوص کودکان و نوجوانان تشویق کتاب‌خوانی باید توسط رسانه‌های مختلف رسانه ملی آموزش‌وپرورش انجام بشود. اگر در مدارس زنگ کتاب وجود داشته باشد و کتاب‌هایی را به بچه‌ها معرفی کنند و آثار خوانده بشود طبیعتا این تشویق و ترغیب‌ها تأثیرهای خوبی رو خواهد گذاشت و اگر کتاب به‌راحتی در سبد خانوار قرار بگیرد قطعا رواج کتاب‌خوانی بیشتر خواهد شد.
مونا اسکندری
من خیلی موافق این نیستم که نوجوانان ما کم کتاب می‌خوانند. وقتی نگاه کنیم به ناشرین می‌بینیم که رویکردشان به رمان نوجوان متفاوت شده و کار نوجوان می‌خواهند. این نشان می‌دهد که فروش خوبی دارند. وقتی یک رصد کلی می‌کنم نوجوانان اطرافم را می‌بینم که با کتاب یک پیمان دوستی می‌بندند و خب این رضایت‌بخش است؛ اما اینکه بگوییم چرا مردم ما کم کتاب می‌خوانند به نظر من یکی از عامل‌های مهم فرهنگ ما است. ما فرهنگ کتاب‌خوانی‌مان هنوز جا نیفتاده است؛ وقتی که افراد خانواده کنار همدیگر جمع می‌شوند، افراد فامیل کنار هم جمع می‌شوند، شاید بیشتر کلیپ‌های گوشی‌ها و کلیپ‌های موجود در فضای مجازی را به هم‌نشان می‌دهند تا اینکه درباره کتابی صحبت کنند و خوب شاید این یک وظیفه کتاب‌خوان‌ها را زیاد می‌کند که در صحبت‌ها و بحث‌ها و گپ و گفت هاشون کتاب را وارد کنند و در مورد کتاب صحبت کنند. شاید فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی هم تغییری پیدا کند. ضمن اینکه ما گرانی کاغذ را هم نباید نادیده بگیریم کتاب‌ها گران شده‌اند و کمی خرید این محصول فرهنگی برای خانواده‌ای که دارد تلاش می‌کند ملزومات زندگی را فراهم کند، سخت می‌آید؛ اما باید به این موضوع اذعان کنیم کسی که کتاب‌خوان باشد، همیشه، همیشه می‌تواند کتاب بخرد حتی اگر با سختی هزینه‌ای را می‌تواند جمع کند تا کتاب را بخرد؛ اما همان‌طور که گفتم مشکل اصلی ما فرهنگ ماست کتاب در آن سهم کوچکی دارد.
