رشته زیست شناسی؛ دروس، بازار کار، درآمد، آینده شغلی بیولوژی

یکی از رشته هایی که داوطلبان کنکور می توانند آن را در دفترچه انتخاب رشته کنکور مشاهده نمایند، رشته زیست شناسی(به انگلیسی Biology) می باشد. داوطلبان علاقه مند به زیست شناسی می بایست پیش از آغاز انتخاب رشته کنکور اطلاعات کافی در خصوص این رشته، درس های عمومی و اختصاصی و بازارکار آن داشته باشند. به همین دلیل در این مطلب قصد داریم رشته زیست شناسی را معرفی کرده و در خصوص موقعیت شغلی و بازارکار آن توضیحاتی ارائه دهیم.

رشته زیست شناسی

در تعریف رشته زیست شناسی می توان گفت که رشته زیست شناسی به شناخت همه موجودات زنده اعم انسان ها، گیاهان و جانوران و تاثیر آن ها در زندگی بشر می پردازد.

تاریخچه زیست شناسی

زیست شناسی یکی از رشته های قدیمی بشری است و از دوران باستان تا به امروز تحقیقاتی در حوزه زیست شناسی انجام شده و بسیاری از پیشرفت های بشری مرهون تلاش زیست شناسان از گذشته های دور بوده است. در گذشته دانشمندانی نظیر جالینوس در روم، آیورودا، پزشک مصری، و ابن سینا دانشمند ایرانی در زمینه زیست شناسی به مطالعه و تعمق می پرداختند.

در دوران رنسانس نیز علاقه به تجربه گرایی و علوم طبیعی سبب توجه به علم زیست شناسی شد و کسانی نظیر ویلیام هاروی، کارل لینه و بوفون در توسعه رفتار موجودات و زیست شناسی کوشیده اند. در قرن نوزدهم و با ورود به عصر صنعتی و پسا صنعتی به تدریج زیست شناسی به منزله یک علم و رشته دانشگاهی به مراکز آموزش عالی راه یافت و تحصیل در آن آغاز شد.

در ایران نیز آموزش زیست شناسی نزدیک به یک قرن عمر دارد و از سال 1307 شمسی در دارالمعلمین عالی تدریس آن آغاز شد و رشته آموزشی آن تحت عنوان رشته طبیعی در دانشکده علوم دانشگاه تهران در سال 1313 تدریس شد.

در سال 1384 گروه زیست شناسی دانشگاه تهران به دانشکده زیست شناسی تبدیل شد. به تدریج رشته زیست شناسی در دانشگاه های مختلف ایران توسعه یافته و دانشجو می پذیرد.

زیست‌شناسی

زیست‌شناسی یا بیولوژی (به انگلیسی: Biology) بخشی از علوم هفت‌گانه است که گونه و شیوهٔ زندگی جانداران را بررسی می‌کند. این دانش به بررسی ویژگی‌ها و رفتار جان‌داران، چگونگی پیدایش گونه‌ها و افراد (افزایش گرایی)، و نیز به بررسی تعامل جانداران با یکدیگر و محیط پیرامونشان می‌پردازد. (زیست‌شناسی دستگاه‌ها) زیست‌شناسی، شامل موضوعات و تقسیم‌بندی‌های گسترده‌ای از بسیاری مباحث و رشته‌های مختلف می‌باشد؛ از جمله مهم‌ترین این مشخصات، چهار ویژگی به هم وابسته شامل موارد زیر می‌باشندکه می‌توان آن‌ها را اساس زیست‌شناسی کهن نامید:

1. سلول‌ها (Cells) به عنوان واحد اصلی حیات هستند. (نظریه یاخته)
2. گونه‌های جدید و صفات موروثی، محصول تکامل هستند.
3. ژن‌ها واحد اصلی وراثت هستند.
4. ارگانیسم‌ها محیط داخلی خود را برای حفظ یک وضعیت پایدار و ثابت، حفظ می‌کنند.

رشته‌های اصلی زیست‌شناسی به وسیله مقیاسی که در آن، جاندارانی که پیش‌تر مطالعه شده‌اند، گونه‌های جانداران مورد مطالعه و روش‌های استفاده‌شده در مطالعه آن‌ها، تعریف می‌شود:

• بیوشیمی، مطالعه شیمی اولیه زندگی
• زیست‌شناسی مولکولی، مطالعه فعل و انفعالات پیچیده در میان مولکول‌های زیستی
• گیاه‌شناسی، مطالعه زیست‌شناسی گیاهان
• جانورشناسی، مطالعه زیست‌شناسی جانوران
• زیست‌شناسی سلولی، بررسی واحدهای ساختمانی همه حیات، سلول
• فیزیولوژی، بررسی عملکردهای فیزیکی و شیمیایی بافت‌ها، اندام‌ها و دستگاه زیستی هر موجود زنده
• زیست‌شناسی تکاملی، بررسی فرایندهایی که تنوع زیستی را ایجاد می‌کنند
• بوم‌شناسی بررسی فعل و انفعالات جانداران در محیط خود.

از آن‌جایی که این رشته نیاز به اطلاعات گسترده‌ای دارد و ماهیت آن پژوهشی و تحقیقاتی است، قدرت حافظه و درک بالا، توجه به جزئیات، اراده قوی، صبر و استمرار کافی برای انجام پژوهش‌ها، تسلط بر زبان انگلیسی برای بهره‌مندی از منابع روز دنیا و علاقه و پیگیری بالا از جمله خصوصیاتی هستند که به موفقیت فرد کمک خواهند کرد. فردی که کنجکاو است، سوال می‌پرسد و به اطراف خود با دقت و توجه نگاه می‌کند، قادر به طراحی سوالاتی است که بر اساس آن‌ها فرضیه‌ها و در نهایت روند پژوهش شکل خواهند گرفت. از طرفی خلاق بودن یک بیولوژیست یا زیست شناس، برای طراحی روش‌های آزمایش و راه رسیدن به پاسخ اهمیت دارد.

قدرت تجزیه و تحلیل در کنار حافظه قوی، به یک زیست شناس کمک می‌کند تا با در کنار هم قرار دادن دانش تئوری خود بتواند به تعریف و حل مسئله بپردازد. اگر قصد ادامه تحصیل در رشته زیست شناسی را دارید، نباید از شکست هراسی داشته باشید. در تمامی علوم تجربی، رسیدن به جواب یک موضوع غیر قابل پیش‌بینی است. انجام آزمایشات زمان زیاد، کار مداوم و صبر زیادی را می‌طلبد و شکست اصلی در رشته زیست شناسی، ناامید شدن است.

ضریب دروس دوره دبیرستان در رشته زیست شناسی

زیست‌شناسی و شیمی دارای بالاترین ضریب برای قبولی در همه ‌گرایش‌های این رشته هستند اما درس زمین شناسی در زیرگروه زیست شناسی ضریب صفر دارد و بنابراین داوطلبان زیست شناسی، می‌توانند این درس را کنار بگذارند.

گرایش‌های رشته زیست شناسی

گرایش‌های رشته زیست شناسی در کنکور سراسری عبارتند از:

• زیست عمومی
• زیست گیاهی
• زیست جانوری
• زیست دریا
• زیست فضایی
• زیست سلولی و مولکولی
• ژنتیک
• زیست‌شیمی یا بیوشیمی که در حال حاضر مقطع کارشناسی، فقط در دانشگاه آزاد ارائه می‌شود

گرایش زیست شناسی عمومی

دوره کارشناسی زیست شناسی دوره ای است که هدف شناخت و تحقیق در زمینه مفاهیم و اطلاعات کلی و اساسی زیست شناسی است که با جنبه های مختلف این رشته آشنا می کند.

گرایش علوم جانوری

گرایش علوم جانوری به مطالعه در مسائل مربوط در سه حوزه جانور­ شناسی، فیزیولوژی جانوری و علوم جانوری تکوینی فعالیت می کند که در ادامه تحصیلات عالی به صورت تخصصی به هر یک از حوزه ها می پردازد.

گرایش علوم گیاهی

گرایش علوم گیاهی زیست شناسی به طور تخصصی درباره انواع گیاهان به مطالعه می پردازد و در زمینه شناسایی، رده بندی، تبار زایی گونه های گیاهی و قارچ های ایران و جهان، ساختار گیاهان، ژنتیک و تکامل گیاهی، فیزیولوژی گیاهی، بوم شناسی و زیست فناوری به پژوهش می پردازد.

گرایش سلولی مولکولی

در گرایش زیست شناسی سلولی مولکولی، سلول ها و ملکول ها واحد مطالعه هستند و اجزای آن ها مثل DNA، RNA، پروتئین ها و نحوه پروتئین سازی مورد پژوهش قرار می گیرد.

رشته زیست شناسی سلولی مولکولی نیز در مقطع کارشناسی دارای ۵ گرایش است که عبارتند از:

• گرایش زیست فناوری (بیوتکنولوژی)
• گرایش ژنتیک
• گرایش میکروبیولوژی
• علوم سلولی مولکولی
• بیوشیمی

گرایش زیست دریا

رشته زیست شناسی دریا رشته جدید و نو محسوب می شود و حوزه های مطالعه رشته زیست شناسی دریا شامل ویژگی های زیست شناسی محیط دریاها و اقیانوس ها، خصوصیات جانداران دریایی، روابط و تعامل موجودات دریایی با یکدیگر و روابطشان با محیط اطراف است.

رشته زیست شناسی دریا دارای چهار گرایش است که گرایش های آن به شرح زیر است:

• گرایش جانوران دریا
• گرایش آلودگی دریا
• گرایش بوم شناسی دریا
• گرایش گیاهان دریا

واحد های درسی رشته زیست شناسی

تعداد کل درس ها : ١٤١ واحد
دروس پایه : ٢٠ واحد
دروس تخصصی: ٧٨ واحد
دروس اختیاری : ١٧ واحد
دروس عمومی : ٢٦ واحد

دروس رشته زیست شناسی در دانشگاه

همان طور که می دانید مدت مجاز تحصیل مقطع لیسانس حدود چهار سال و برابر با هشت نیمسال تحصیلی می باشد. البته این مهلت بر اساس تبصره و قوانینی که از طریق وزارت علوم به دانشگاه ها اعلام شده، تغییر می کند و دانشجو تا زمانی که تمامی تعداد واحدهای کارشناسی خود را پاس نماید می تواند در چارچوب قوانین موجود دانشگاه، به ادامه تحصیل بپردازد. بنابراین دانشجویان رشته زیست شناسی نیز باید با اطلاع از دروس عمومی و اختصاصی خود به تحصیل در هشت نیمسال تحصیلی و یا بیشتر بپردازند. در ادامه این دروس ارائه شده است.

دروس عمومی گرایش های زیست شناسی
ردیف	نام درس	ردیف	نام درس
۱	دو درس از دروس مبانی نظری اسلام	۶	تربیت بدنی ۱
۲	ادبیات فارسی	۷	یک درس از دروس تاریخ و تمدن اسلامی
۳	یک درس از دروس اخلاق اسلامی	۸	تربیت بدنی ۲
۴	زبان عمومی	۹	یک درس از دروس آشنایی با منابع اسلامی
۵	یک درس از دروس انقلاب اسلامی	۱۰	تنظیم خانواده

دروس‌ مشترک‌ در گرایش‌ های‌ ‌ زیست‌ شناسی جانوری، گیاهی و زیست دریا
ردیف	نام درس	ردیف	نام درس
۱	ریاضی‌	۱۴	بافت‌‌شناسی‌
۲	فیزیک‌	۱۵	جنین‌‌شناسی‌
۳	شیمی‌	۱۶	جانور شناسی‌
۴	شیمی‌ آلی‌	۱۷	تشریح‌ و مورفولوژی‌ گیاهی‌
۵	بیوشیمی‌	۱۸	ریخت‌ زایی‌ و اندام‌ زایی‌ در گیاهان‌
۶	آمار زیستی‌	۱۹	سیستماتیک‌ گیاهی‌
۷	زیست‌ سلولی‌ و مولکولی‌	۲۰	فیزیولوژی‌ گیاهی
۸	ژنتیک‌	۲۱	رشد و نمو گیاهی
۹	اکولوژی‌	۲۲		بیوفیزیک‌
۱۰	میکروبیولوژی‌	۲۳		ویروس‌ شناسی‌
۱۱	تکامل‌ موجودات‌ زنده‌	۲۴		زیست‌ شناسی‌ پرتوی‌
۱۲	تالوفیت ‌ها	۲۵		اکولوژی‌ عملی‌
۱۳	فیزیولوژی‌ جانوری‌

دروس تخصصی گرایش علوم گیاهی:

• اکو فیزیولوژی گیاهی
• ازدیاد گیاهان
• قارچ شناسی
• اکولوژی گیاهی
• انتقال مواد در گیاه
• متمم سیستماتیک گیاهی
• اصول رده بندی گیاهان(بسیاری از درس های این گرایش همراه با آزمایشگاه است).

دروس تخصصی گرایش علوم جانوری:

• زیست انگل ها
• فیزیولوژی مقایسه ای
• جانور شناسی
• رفتار شناسی
• حشره شناسی (بسیاری از درس های این گرایش همراه با آزمایشگاه است).

دروس تخصصی گرایش زیست دریا:

• ماهی شناسی
• لیمنولوژی
• انگل ها و بیماری های انگلی آبزیان
• اکولوژی آبزیان
• شناخت کفزیان
• اصول و تکثیر و پرورش آبزیان (بسیاری از درس های این گرایش همراه با آزمایشگاه است).

چارت درسی رشته زیست سلولی و مولکولی

دانشگاه های ارائه دهنده رشته زیست شناسی

دانشگاه های سراسری که در سال گذشته رشته زیست شناسی را ارئه داده اند مطابق جدول زیر می باشند.

زیست شناسی گیاهی	زیست شناسی جانوری	زیست شناسی دریا	زیست شناسی سلولی و مولکولی
دانشگاه اراک	دانشگاه اراک	دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار	دانشگاه اصفهان
دانشگاه ارومیه	دانشگاه ارومیه		دانشگاه الزهرا – تهران
دانشگاه اصفهان	دانشگاه اصفهان		دانشگاه تهران
دانشگاه الزهرا – تهران	دانشگاه تبریز		دانشگاه حکیم سبزواری – سبزوار
دانشگاه بوعلی سینا – همدان	دانشگاه تهران		دانشگاه خوارزمی – تهران
دانشگاه تبریز	دانشگاه حکیم سبزواری – سبزوار		دانشگاه دامغان
دانشگاه تهران	دانشگاه خوارزمی – تهران	دانشگاه شهید بهشتی – تهران	دانشگاه رازی – کرمانشاه
دانشگاه جیرفت	دانشگاه دامغان		دانشگاه سمنان
دانشگاه حکیم سبزواری – سبزوار	دانشگاه رازی – کرمانشاه		دانشگاه سیستان و بلوچستان – زاهدان
دانشگاه خوارزمی – تهران	دانشگاه زابل		دانشگاه شاهد – تهران
دانشگاه دامغان	دانشگاه زنجان		دانشگاه شهرکرد
دانشگاه رازی – کرمانشاه	دانشگاه سیستان و بلوچستان – زاهدان	دانشگاه علوم و فنون دریایی – خرمشهر	دانشگاه شهید باهنر – کرمان
دانشگاه زابل	دانشگاه شهرکرد		دانشگاه شهید بهشتی – تهران
دانشگاه زنجان	دانشگاه شهید باهنر – کرمان		دانشگاه شهید چمران – اهواز
دانشگاه سیستان و بلوچستان – زاهدان	دانشگاه شهید بهشتی – تهران		دانشگاه شهید مدنی آذربایجان – تبریز
دانشگاه شهرکرد	دانشگاه شیراز		دانشگاه شیراز
دانشگاه شهید باهنر – کرمان			دانشگاه فردوسی – مشهد
دانشگاه شهید بهشتی – تهران	دانشگاه فردوسی – مشهد	دانشگاه گنبد	دانشگاه کوثر – بجنورد
دانشگاه شهید مدنی آذربایجان – تبریز
دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء – بهبهان	دانشگاه قم		دانشگاه گنبد
دانشگاه شیراز
دانشگاه فردوسی – مشهد	دانشگاه گلستان – گرگان		دانشگاه گیلان – رشت
دانشگاه قم
دانشگاه گلستان – گرگان	دانشگاه گنبد	دانشگاه گیلان – رشت	دانشگاه مازندران – بابلسر
دانشگاه گنبد
دانشگاه گیلان – رشت	دانشگاه گیلان – رشت		دانشگاه محقق اردبیلی – اردبیل
دانشگاه لرستان – خرم آباد
دانشگاه مازندران – بابلسر	دانشگاه لرستان – خرم آباد	دانشگاه هرمزگان – بندرعباس	دانشگاه مراغه
دانشگاه محقق اردبیلی – اردبیل
دانشگاه ملایر	دانشگاه مازندران – بابلسر		دانشگاه یزد
دانشگاه یاسوج

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر

فارغ التحصیلان گرایش های زیست شناسی با توجه به گرایش خود می توانند در مقاطع بالاتر ادامه تحصیل دهند.

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر – زیست شناسی گیاهی

فارغ التحصیلان گرایش های زیست شناسی با توجه به گرایش های فیزیولوژی گیاهی، سیستماتیک و اکولوژی گیاهی، زیست شناسی تکوینی گیاهی می توانند در مقاطع بالاتر ادامه تحصیل دهند.

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر – زیست شناسی جانوری

فارغ التحصیلان گرایش زیست شناسی جانوری می توانند در مقطع کارشناسی ارشد در گرایش های فیزیولوژی جانوری، بیوسیستماتیک ، و زیست شناسی سلولی و تکوینی ادامه تحصیل دهند

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر – زیست شناسی دریا

فارغ التحصیلان گرایش زیست شناسی زیست دریا می توانند در مقطع کارشناسی ارشد همین گرایش ادامه تحصیل دهند

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر – زیست شناسی سلولی مولکولی

فارغ التحصیلان گرایش زیست شناسی سلولی مولکولی می توانند در مقطع کارشناسی ارشد در رشته های زیست فناوری گرایش میکروبی، زیست فناوری دریا، بیوفیزیک، بیوشیمی، میکروبیولوژی، ژنتیک، و علوم سلولی و مولکولی ادامه تحصیل دهند.

وظایف زیست شناس

وظایف زیست شناس جانوری

زیست شناس جانوری وظیفه دارد در زمینه موارد زیر به مطالعه و پژوهش و انجام آزمایشات گوناگون بپردازد.

• اثر فراکسیون ‌های مؤثر گیاهان ایران بر سلول ‌های لاکتوتروپ، سرطانی و سلول ‌های سالم
• مطالعه سیستم های نوروترانسمیتری و مسیرهای سیگنالینگ نواحی مختلف مغز در فرآیند های یادگیری و حافظه، استرس و اضطراب، پاداش و اعتیاد در مدل‌های جانوری
• بررسی نقش مسیرهای سیگنالینگ در تمایز سلول‌های بنیادی در محیط ‌های دوبعدی و سه بعدی
• بررسی نقش مسیرهای سیگنالینگ در بروز و پیشگیری سرطان تخمدان
• تبارزایی و حفاظت ذخایر ژنتیکی گونه های جانوری ایران
• اکوسیستم های آبی ایران: تنوع زیستی و تاثیر تغییرات اقلیمی
• تکثیر و پرورش زالو و استفاده از آن در طب سنتی
• حشره شناسی: رده بندی و فیزیولوژی
• زیست شناسی خرچنگ های ایران
• سلول های سرطانی: دارورسانی و مسیرهای پیام رسانی سلولی
• سلول های بنیادی: از علوم پایه به کاربردی
• زیست شناسی سلولی و مولکولی تولیدمثل در آبزیان: از علوم پایه به سلامت تولید مثل

وظایف زیست شناس عمومی

• مطالعه موجودات زنده مانند گیاهان و حیوانات و یافتن ارتباط آن ها با محیط زیست و هم چنین تأثیر آن ها بر انسان
• انجام پژوهش های تحقیقاتی و توسعه راه حل های جدید برای بهبود محیط زیست طبیعی
• بررسی نمونه های گونه های مختلف گیاهی و حیوانی، در شرایط آزمایشگاهی
• مطالعه بیماری ها و کنترل بیماری در زندگی جانوری و گیاهی

وظایف زیست شناس گیاهی

• شناسایی، رده بندی و تبارزایی گونه های گیاهی ایران و جهان
• کشت سلول و بافت گیاهی
• فیزیولوژی فتوسنتز
• فیزیولوژی اثر متقابل عوامل محیطی و رشد و نمو گیاه
• حفاظت ذخایر ژنتیکی گونه های گیاهی ایران
• ژنتیک و بیوتکنولوژی گیاهی
• بوم شناسی گیاهی
• کشت و تکثیر گیاهان زینتی و دارویی

وظایف زیست شناس سلولی مولکولی

• مطالعه و بررسی دیابت و زیست مولکولی
• مطالعه و بررسی ژنتیک و بیماری های ژنتیکی انسان
• مطالعه و بررسی اپـی ژنتیـــک و بیماری های خودایمنی
• مطالعه و بررسی سرطان و زیست مولکولی
• مطالعه و بررسی بیوفیزیک
• مطالعه و بررسی بیوتکنـولوژی پروتئیـــن و آنزیم
• مطالعه و بررسی سلول های بنیادی
• مطالعه و بررسی بیوشیمـــی کرومـاتیـــن و سرطان
• انجام آزمایشات در حوزه زیست شناسی سلولی مولکولی

وظایف زیست شناس زیست دریا

• شناسایی موجودات آبزی.
• شناسایی آلودگی‌های زیستی و غیرزیستی.
• بررسی ارتباط بیولوژیک موجودات اکوسیستم‌های دریایی.
• تکثیر و پرورش موجودات آبزی.
• کاربردهای گوناگون آبزیان و نقش آن ها در زندگی انسان.
• بررسی خصوصیات اکولوژیک اکوسیستم‌های آبی.
• حفاظت و چگونگی بهره برداری از آبزیان.
• شناسایی مواد بیو اکتیو موجود در منابع زنده آبزی و روش های کاربردی آن ها

مزایا و معایب رشته زیست شناسی

رشته زیست شناسی یکی از رشته های زیبای علوم تجربی است چراکه با حیات موجودات کار دارد. زیست شناس زمان بسیاری از زندگی خود را صرف مشاهده و حضور در طبیعت می کند که باعث آرامش می شود و از محیط شهری شلوغ دور است.

رشته زیست شناسی به نسبت رشته های تاپ و پرطرفدار علوم تجربی از بازار کار چندان خوبی برخوردار نیست و کسب موقعیت شغلی خوب منوط به تلاش و مهارت های زیست شناس است. علاوه بر این در این کار رقابت بین زیست شناسان وجود دارد که همانند شمشیر دو لبه است؛ هم می تواند بعضی بیولوژیست ها را از کارزار به در کند و هم می تواند باعث انگیزه بیشتر در کار شود.

همچنین زیست شناسان گاهی در شرایط یا حیوانات خطرناکی کار می کنند و امکان ابتلا به بیماری ها و امراض، برخورد با تشعشعات، گزیدگی و بریدگی و گازگرفتگی وجود دارد.

فارغ التحصیل رشته زیست شناسی در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟

تحقیقات علمی نه تنها در جامعه حیاتی است، بلکه یک شغل بسیار محرک برای فارغ التحصیلان زیست‌شناسی است. به عنوان یک زیست‌شناس محقق، هدف شما توسعه دانش جهان پیرامون با مطالعه موجودات زنده است. مشاغل در پژوهش شاید گسترده‌ترین دامنه را در بین تمام مشاغل با مدرک زیست‌شناسی فراهم کنند، زیرا تحقیقات می‌تواند در همه تخصص‌ها انجام شود. رایج‌ترین تحقیقات در زمینه علوم پزشکی و زیستی است که حوزه‌هایی مانند سلامت و بیماری، نورولوژی، ژنومیکس، میکروبیولوژی و فارماکولوژی را پوشش می‌دهد. محققان به توسعه دانش اجتماعی در بسیاری از زمینه‌ها کمک می‌کنند و با صلاحیت‌های اضافی مناسب، می‌توانند در دانشگاه، موسسات تحقیقاتی، امکانات پزشکی و بیمارستان‌ها و همچنین در تجارت و صنعت یافت شوند.

به طور کلی زیست‌شناسی و گرایش‌های مختلف آن، علوم تحقیق و پژوهش هستند اما برخی از آن‌ها مانند میکروبیولوژی یا زیست دریا، در صنایع مختلفی مانند پرورش آبزیان، کارخانه‌ها و آزمایشگاه‌ها کاربرد دارند. برای اشتغال نمی‌توان به مقطع کارشناسی این رشته بسنده کرد و لازم است که حداقل در یکی از گرایش‌ها کارشناسی ارشد یا دکتری داشته باشید. از مشاغل موجود در بازار کار رشته زیست شناسی، می‌توان موارد زیر را نام برد:

• تدریس در مقاطع مختلف و بر اساس مدرک، سابقه و توانایی‌ها
• تدریس دروس آزمایشگاهی مداری و دانشگاه‌ها
• کارشناس آزمایشگاه‌های تحقیقاتی یا تشخیص طبی
• پژوهشگر و محقق
• تکنسین آزمایشگاه
• کارخانه‌های تولید فراورده‌هایی دارویی، غذایی و آزمایشگاهی
• سازمان مرتبط با حفاظت از محیط زیست
• تولیدکننده محتوای علمی و تخصصی
• نماینده علمی در شرکت‌ها و موسسات فروش و توزیع تجهیزات طبی و آزمایشگاهی
• در زمینه تولید محصولات کشاورزی یا نیازهای مزرعه داران مانند سموم آفت کش و کودها

بازار کار گرایش های رشته زیست شناسی

به دلیل گستردگی گرایش های رشته زیست شناسی بازار کار متنوعی در این رشته وجود دارد و زیست شناسان در صورت داشتن تلاش، خلاقیت، و مهارت می توانند در مراکز دولتی یا خصوصی مشغول به کار شوند.

بازار کار رشته زیست شناسی گیاهی

فارغ التحصیلان گرایش «زیست شناسی گیاهی» (Plant Biology) می توانند کار تدریس را در مقطع دبیرستان یا دانشگاه انجام دهند. همچنین فعالیت در مراکز تحقیقاتی کشاورزی، ژنتیک و بیوتکنولوژی گیاهی، فضای سبز سازمان شهرداری، موزه های ملی تاریخ طبیعی، صنایع تولیدی کشت و تکثیر گیاهان زینتی یا گیاهان دارویی، احیای زیستگاه‌های گیاهی، گلخانه‌ها، دارویی و کشاورزی، و جهاد کشاورزی، از جمله دیگر مشاغل موجود برای فارغ‌التحصیلان این گرایش هستند.

بازار کار رشته زیست شناسی جانوری

برای فارغ التحصیلان گرایش «زیست شناسی جانوری» (Zoology) (animal Biology) مشاغلی همچون کار در سازمان حفاظت از محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی، شیلات ایران، مراکز دامپزشکی، موزه‌های ملی تاریخ طبیعی یا تکنسین آزمایشگاه مشغول وجود دارند. همچنین این افراد می‌توانند با ادامه تحصیل در زیرمجموعه‌های بالینی مانند خون‌شناسی، انگل شناسی و فیزیولوژی جانوری وارد حوزه های پزشکی شوند.

بازار کار رشته زیست شناسی دریا

«زیست دریا» (Marine Biology) به بررسی و مطالعه محیط آبی، بیولوژی آبزیان و فعالیت‌های آبزی‌پروری می پردازد. فارغ‌التحصیلان گرایش زیست شناسی دریا می‌توانند در مراکز پرورش ماهی آبزیان، شیلات، مراکز تحقیقاتی و نگهداری از آبزیان در حال انقراض کار کنند.

بازار کار رشته زیست شناسی سلولی مولکولی

زیرشاخه‌های مختلف «زیست شناسی سلولی و مولکولی» (Cell And Molecular Biology)، نسبت به سایر گرایش‌های زیست شناسی بازار کار تحقیقاتی و پژوهشی بهتری دارد. فارغ التحصیلان سلولی و مولکولی می توانند به دنبال فعالیت در یکی از موقعیت‌های کاری زیر باشند:

• مراکز تحقیقاتی مثل مرکز تحقیقات ژنتیک، انستیتو پاستور، مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک، موسسه رویان
• شرکت های خصوصی ساخت مواد اولیه آزمایشگاه‌ها
• موسسه استاندارد
• کارخانه‌های تهیه مواد بهداشتی و آرایشی
• صنایع غذایی و دارویی
• مراکز ساخت واکسن
• تولیدکننده کیت‌های تشخیصی و آزمایشگاهی
• کارخانه‌های تولیدکننده مواد شیمیایی مشغول

البته قبل از ورود به این رشته بهتر است با خود صادق باشید، زیرا تنها در نظر گرفتن جاذبه‌های مالی کافی نیست و باید توانایی دائماً به روز بودن و مواجه به چالش‌های گوناگون را نیز داشته باشید. قطعاً اگر به توانایی‌های خودتان روز به روز اضافه کنید و طرز فکر شما در راستای رشد باشد، نگرانی از بابت بازار کار نخواهید داشت و حتی موفقیت‌های متعددی را نیز به دست خواهید آورد.

برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلم‌‌های آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.

امکان ادامه تحصیل در رشته زیست شناسی در داخل ایران چگونه است؟

دانشگاه‌های دولتی، آزاد، پیام نور و پردیس‌های خودگردان ارائه‌دهنده گرایش‌های مختلف زیست‌شناسی هستند که به طور معمول، در مقطع کارشناسی پذیرش بالاتری دارند. وزارت بهداشت و وزارت علوم هر دو، در مقطع ارشد و دکتری برای زیست شناسی آزمون برگزار می‌کنند و پذیرش دارند. اما کاربرد، وضعیت کاری، دروس کنکور و دروس دانشگاهی آن‌ها با یکدیگر تا حدودی متفاوت خواهد بود. مثلا بیوشیمی در وزارت بهداشت به صورت بیوشیمی بالینی ارائه می‌شود. در آزمون وزارت علوم تقریبا محدودیتی در رشته‌های مجاز شرکت کننده آزمون ارشد و دکتری در گرایش‌ها یا حتی رشته‌های غیر مشابه، وجود ندارد اما در وزارت بهداشت در هر گرایش فقط رشته‌های محدودی می‌توانند شرکت کنند.

سوالات متداول درباره رشته زیست شناسی

رشته زیست شناسی در دانشگاه چند سال و ترم است؟

مدت مجاز تحصیل مقطع لیسانس حدود چهار سال و برابر با هشت نیمسال تحصیلی می باشد.

واحد های درسی رشته زیست شناسی؟

تعداد کل درس ها : ١٤١ واحد دروس پایه : ٢٠ واحد دروس تخصصی: ٧٨ واحد دروس اختیاری : ١٧ واحد دروس عمومی : ٢٦ واحد

گرایش های رشته زیست شناسی چیست؟

گرایش‌های رشته زیست شناسی در کنکور سراسری عبارتند از: زیست عمومی زیست گیاهی زیست جانوری زیست دریا زیست فضایی زیست سلولی و مولکولی ژنتیک زیست‌شیمی یا بیوشیمی که در حال حاضر مقطع کارشناسی، فقط در دانشگاه آزاد ارائه می‌شود.

بازارکار رشته زیست شناسی چگونه است؟

موقعیت های شغلی و بازار کار رشته زیست شناسی با توجه به علاقه داوطلب و فراخوان های استخدامی در سطح خوبی قرار دارد.

ظرفیت پذیرش رشته زیست شناسی در دانشگاه های برتر چقدر است؟

پذیرش در رشته زیست شناسی چندان زیاد نیست به طوری که در سال های اخیر بسیاری از رشته های برتر کشور در بعضی از گرایش های آن دانشجو نمی پذیرند و یا ظرفیت پایینی را به آن اختصاص می دهند. برای مثال دانشگاه دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی - تهران 6 نفر پذیرش داشته است.

حداقل رتبه برای قبولی در رشته زیست شناسی چند است؟

می توان تا حدودا 12 هزار برای قبولی در رشته زیست شناسی امیدوار بود.