معرفی رشته مهندسی برق؛ ضرایب، لیست و چارت دروس و گرایش ها

مهندسی برق (به انگلیسی: Electrical engineering )، رشته ای از مهندسی است که به الکتریسیته، الکترومغناطیس و الکترونیک می‌پردازد. رشته مهندسی برق بسیار گسترده است و حتی در بسیاری از رشته های دیگر مانند مهندسی پزشکی نیز کاربرد دارد؛ به همین جهت کاربرد و آینده شغلی خوبی دارد و شناخت دقیق این رشته می تواند به انتخاب رشته سنجیده افراد کمک کند.

تاریخچه مهندسی برق :

الکتریسیته یکی از موضوعات جذاب علمی از اوایل قرن هفدهم بوده است. یکی از اولین مهندسین برق احتمالاً ویلیام گیلبرت بوده است که اولین وسیله اندازه گیری الکتریسیته یا الکتروسکوپ را طراحی کرد و آن را ورسوریوم (versorium) نامید.

همچنین او اولین کسی بود که به طور واضح مغناطیس و الکتریسیته ساکن را تمیز داد. تا پیش از حدود دهه ۱۸۸۰، مباحث مربوط به الکتریسیته و کاربردهای آن، زیرمجموعه ای از فیزیک تلقی می شد. این رشته اولین بار در نیمه دوم قرن نوزده میلادی، بعد از تجاری سازی تلگراف، تلفن و توزیع برق و استفاده های آن به عنوان یک شغل شناخته شده مطرح شد.

از حدود سال ۱۸۸۵ برخی دانشگاه‌ها و موسسات فناوری مانند دانشگاه کرنل یا موسسه فناوری ماساچوست، رشته کارشناسی مهندسی برق را ایجاد نمودند. دانشگاه فنی دارمشتات اولین دانشگاهی بود که در سال ۱۸۸۲ دانشکده مهندسی برق را ایجاد کرد و پس از آن دانشگاه کرنل و دیگر دانشگاه ها این رشته را ارائه نمودند.

زیر گروه رشته مهندسی برق

یکی از رشته های پرطرفدار گروه آزمایشی ریاضی، رشته مهندسی برق است که یکی از رشته‌های گروه ریاضی در زیر گروه 1 است. داوطلبانی که به دنبال پذیرش در این رشته تحصیلی هستند باید به ضرایب این زیر گروه توجه زیادی داشته باشند.

• ریاضی: ضریب 4
• فیزیک: ضریب 3
• شیمی: ضریب 2

رشته مهندسی برق برای کدام دانش‌آموزان‌ مناسب است؟

دانش‌آموزانی که پایه ریاضیات و فیزیک قوی دارند باید به سراغ رشته برق بروند. این رشته برای همه دانش‌آموزان به خصوص داوطلبانی که ریاضیات قوی دارند، مناسب است. اگر به گرایش‌های برق و کاربردهای آن در صنعت مهندسی علاقه دارید باید به سراغ این رشته تحصیلی بروید. اگر از مهارت‌‌های زیر برخوردار هستید این رشته برای شما مناسب است:

• ذهن خلاق و پویا
• حل مسائل ریاضی و پیچیده
• توانایی حل و آنالیز مشکلات
• پایه ریاضیات و فیزیک قوی

کارشناسی رشته مهندسی برق در یک نگاه

در جدول و نمودار زیر به اجمال رشته مهندسی برق را بررسی می کنیم.

آشنایی با رشته مهندسی برق

رشته مهندسی برق یکی از زیرمجموعه های گروه فنی و مهندسی است که دانش مطالعه و تحلیل پدیده های فیزیکی مانند بار الکتریکی و آثار آن ها است. می توان رشته مهندسی برق را به دو بخش عمده تقسیم کرد که عبارتند از؛ الف) بررسی و طراحی سیستم های انتقال و تبدیل انرژی الکتریکی، ب) بررسی و طراحی سیستم های الکترونیکی برای پردازش و انتقال اطلاعات نظیر رایانه ها، سامانه های مخابراتی، مدارهای مجتمع، و ... .

هدف رشته مهندسی برق

هدف ایجاد رشته مهندسی برق تربیت افراد مستعدی است که بتوانند با استفاده از علم و دانش فنی به طراحی، بهره برداری و توسعه، نظارت، مدیریت و نگهداری از سیستم های الکتریکی در زمینه های مرتبط بپردازند. برای آمادگی بیشتر دانشجویان رشته مهندسی برق و به دلیل ماهیت رشته های فنی این رشته علاوه بر مباحث نظری و تئوری، دورس آزمایشگاهی، کارآموزی، و پروژه نیز دارند.

وظایف مهندس برق

• تحقیق، طراحی، و توسعه ابزارها و تجهیزات الکترونیکی در صنایع مختلف مانند مخابرات و ارتباطات، ارتباطات داده ای، فیزیک و فناوری نانو، هوا و فضا و رادار، سیستم های الکترونیکی در حمل و نقل، و ...
• هماهنگی فعالیت های تکنسین ها و کارگران
• برنامه ریزی و نظارت بر برنامه ها و بازرسی، تعمیر و نگهداری
• بررسی کاربردی بودن جدید ترین تکنولوژی ها و نوآوری های حوزه برق
• طراحی، اصلاح تجهیزات ساخت و مونتاژ قطعات الکتریکی در فرآیندهای تولید.
• مطالعه نیازهای مشتری برای توسعه تولیدات محصولات الکتریکی
• رعایت قوانین و مقررات در جریان اجرای پروژه ها
• تخمین هزینه های پروژه

رشته مهندسی برق مناسب چه کسانی است؟

اولین شرط ورود به رشته مهندسی برق علاقه به این رشته است. همچنین دانشجویان رشته مهندسی برق باید به زبان انگلیسی مسلط باشد؛ چراکه بسیاری از مباحث و عناوین درسی به زبان انگلیسی است. همچنین آن ها باید از پایه ریاضی قوی برخوردار باشند. آشنایی با مهارت های هفتگانه کامپیوتر ICDL و برنامه ریزی به زبان های C و C++ نیز به رشد شغلی فارغ التحصیلان رشته مهندسی برق کمک می کند.

مزایا و معایب رشته مهندسی برق

رشته مهندسی برق به دلیل گستردگی موضوعات و مباحث از بازار کار خوبی برخوردار است و فارغ التحصیلان رشته مهندسی برق می توانند در طیف وسیعی از مشاغل مرتبط مشغول شوند.

همچنین امکان مهاجرت با این رشته وجود دارد و بسیاری از دانشجویان رشته مهندسی برق دانشگاه تهران معمولا بعد از پایان دوره کارشناسی خود، مهاجرت می کنند. البته با توجه به توسعه سریع تکنولوژی، مهاجرت گسترده مهندسان برق باعث می شود کشور از وجود متخصصان متبحر محروم بماند.

باید توجه داشته باشید که مباحثی که در دوران کارشناسی می خوانید مباحث پایه و بعضا قدیمی هستند. در این رشته دشواری هایی برای کسب علم وجود دارد و فرد باید با سختکوشی به دنبال اطلاعات به روز باشد و انتظار نداشته باشد با در دست داشتن مدرک مهندسی برق تبدیل به یک متخصص مهندسی برق می شود.

گرایش های دوره کارشناسی رشته مهندسی برق

گرایش های دوره کارشناسی رشته مهندسی برق عبارتند از؛

• گرایش الکترونیک
• گرایش مخابرات
• گرایش کنترل
• گرایش قدرت

1. گرایش الکترونیک /الکترونیک‌ نوین‌ به‌ وجود آورنده‌ سیستم ها و ابزارهای‌ پیچیده‌ای‌ است‌ که‌ در بسیاری‌ از مصارف‌ زندگی‌ روزمره‌ و شاخه‌های‌ مختلف‌ صنعت‌، پزشکی‌ و مهندسی‌ مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند. هدف‌ از ارائه‌ این‌ مجموعه‌ تربیت‌ کارشناسانی‌ در زمینه‌ شناخت‌ نحوه‌ عملکرد، چگونگی‌ نگهداری‌ بهره‌برداری، تجزیه‌ و تحلیل‌ و طراحی سیستمهای‌ الکترونیکی‌ در واحدهای‌ مختلف ‌صنعتی‌ و خدماتی‌ کشور است‌.
2. گرایش مخابرات/ صنایع مخابرات در جهان امروز پیوسته در حال پیشرفت و توسعه است و گرایش مخابرات مهندسی برق با هدف تربیت کارشناسانی‌ متخصص‌ در زمینه‌های‌ شناخت‌ نحوه‌ عملکرد و چگونگی‌ نگهداری‌ و بهره‌برداری‌، تجزیه‌ و تحلیل‌ و طراحی ‌سیستم‌های‌ مخابراتی‌ به وجود آمده است.
3. گرایش کنترل/ هدف‌ از گرایش‌ کنترل‌ در دانشکده‌ مهندسی‌ برق‌، آشنایی‌ دانشجویان‌ با چگونگی‌ تحلیل‌ و مدلسازی‌ سیستم های‌ پویا و معرفی‌ اصول‌ طراحی‌ و نحوه‌ استفاده‌ از سیستم های‌ کنترل‌ خودکار برای‌ بهبود رفتار این‌ گونه‌ سیستم ها است. دروس‌ کارشناسی‌ گرایش‌ کنترل‌ برای آشنا کردن‌ دانشجویان‌ با اصول‌ کنترل‌ به وجود آمده است.
4.  گرایش قدرت/ گرایش قدرت در رشته مهندسی برق به آموزش و پژوهش دانشجویان در زمینه طراحی و ساخت سیستم های مورد استفاده در تولید، توزیع، مصرف، و حفاظت از برق می پردازد و دانشجویان گرایش قدرت با انواع نیروگاه های تولید برق و کارکرد آنان آشنا می شوند.

دوره تحصیل کارشناسی رشته مهندسی برق

دوره کارشناسی رشته مهندسی برق 4 ساله و معادل 8 ترم تحصیلی است و طول هر ترم حدودا 16 هفته است. دانشجویان رشته مهندسی برق موظف به گذراندن 140 واحد درسی است. واحدهای دروس کارشناسی رشته مهندسی برق عبارتند از؛

• دروس عمومی: 22 واحد
• دروس پایه: 26 واحد
• دروس اصلی: 51 واحد
• دروس تخصصی الزامی: 23 واحد
• دروس تخصصی اختیاری: 6واحد

دروس عمومی رشته مهندسی برق

• دو درس از دروس مبانی نظری اسلام
• یک درس از دروس اخلاق اسامی
• یک درس از دروس انقلاب اسلامی
• یک درس از تاریخ و تمدن اسلامی
• یک درس از دروس آشنایی با منابع اسلامی
• ادبیات فارسی
• زبان عمومی
• تربیت بدنی ۱
• تربیت بدنی ۲

دروس مشترک در همه گرایش های رشته مهندسی برق

• ریاضی‌
• معادلات‌ دیفرانسیل‌
• برنامه سازی‌ کامپیوتر
• محاسبات‌ عددی‌
• فیزیک‌
• کارگاه‌ عمومی‌
• کارگاه‌ برق‌
• زبان‌ تخصصی‌
• نقشه کشی‌ صنعتی‌
• ریاضی‌ مهندسی‌
• مدارهای‌ الکتریکی‌
• اندازه گیری‌ الکتریکی‌
• الکترومغناطیس‌
• الکترونیک‌
• ماشین های‌ الکتریکی‌
• مدارهای‌ منطقی‌
• تجزیه‌ و تحلیل‌ سیستم ها
• سیستم های‌ کنترل‌ خطی‌
• بررسی‌ سیستم های‌ قدرت‌
• مخابرات‌
• پروژه‌ کارشناسی‌
• کارآموزی‌

دروس تخصصی گرایش الکترونیک

• فیزیک‌ مدرن‌
• فیزیک‌ الکترونیک‌
• الکترونیک‌ صنعتی‌
• تکنیک‌ پالس‌
• معماری‌ کامپیوتر
• میکروپروسسور
• مدارهای‌ مخابراتی‌
• پروژه‌ آزمایشگاه‌ الکترونیک‌

دروس تخصصی گرایش مخابرات

• الکترونیک‌ (تخصصی‌)
• مدارهای‌ مخابراتی‌
• مخابرات‌
• فیلترها و سنتز مدارها
• میدان ها و امواج‌
• آنتن‌
• مایکروویو
• سیستم های‌ انتقال‌
• اصول‌ میکروکامپیوتر

دروس تخصصی گرایش کنترل

• الکترونیک‌ صنعتی‌
• اصول‌ میکروکامپیوترها
• ترمودینامیک‌
• سیستم های‌ کنترل‌ دیجیتال‌ و غیرخطی‌
• جبر خطی‌
• سیستم های‌ کنترل‌ پیشرفته‌
• مبانی‌ تحقیق‌ در عملیات‌
• مکانیک‌ سیالات‌
• ابزار دقیق‌

دروس تخصصی گرایش قدرت

• ماشین های‌ الکتریکی‌ تخصصی‌
• حفاظت‌ و رله‌
• تأسیسات‌
• تولید و نیروگاه‌
• عایق‌ و فشار قوی‌
• ماشین های‌ مخصوص‌

مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته مهندسی برق چه هستند؟

شاید به جرات بتوان گفت رشته برق سنگین‌ترین رشته دانشگاهی برای دوره کارشناسی است. با توجه به چارت دروسی که وزارت علوم برای این رشته اعلام کرده است، می‌توان گفت که اکثر دروس این رشته مهم و سخت هستند. در ذیل به دروس مهمی که در ترم‌های مختلف باید آن‌ها را گذراند اشاره می‌شود.

ترم اول

• ریاضی ۱
• زبان برنامه‌نویسی

ترم دوم

• فیزیک ۲
• معادلات دیفرانسیل
• ریاضی ۲
• آمار و احتمالات

ترم سوم

• مدار 1 (یکی از مهم‌ترین دروس اساسی رشته برق)
• ریاضیات مهندسی

ترم چهارم

• الکترونیک 1
• ماشین‌های الکتریکی 1
• تجزیه و تحلیل سیگنال‌ها و سیستم‌ها

ترم پنجم

• الکترونیک 2
• ماشین‌های الکتریکی 2
• مخابرات 1
• سیستم‌های کنترل خطی

ترم ششم به بعد (الکترونیک)

• الکترونیک 3
• تکنیک پالس
• معماری کامپیوتر
• مدارهای مخابراتی (شاید بتوان به جرات گفت که سخت‌ترین درس دوران کارشناسی این درس است)
• تکنیک پالس
• اصول میکروپروسسورها

ترم ششم به بعد (مخابرات):

• میدان و امواج
• آنتن
• فیلترها و سنتزها
• مخابرات 2 (مخابرات دیجیتال)
• ماکروویو
• مدارهای مخابراتی

ترم ششم به بعد (قدرت):

• ماشین‌های الکتریکی 3
• بررسی سیستم‌های قدرت 2
• عایق‌ها و فشار قوی
• الکترونیک صنعتی
• اصول میکروکنترلرها
• رله و حفاظت

ترم ششم به بعد (کنترل):

• تحقیق در عملیات
• جبر خطی
• الکترونیک صنعتی
• سیستمهای کنترل دیجیتال و غیر خطی
• ابزار دقیق
• اتوماسیون صنعتی
• سیستم‌های کنترل پیشرفته

گرایش های کارشناسی ارشد و دکترا :

• مدارهای مجتمع الکترونیک
• افزاره های میکرو و نانو الکترونیک
• سیستم های الکترونیک دیجیتال
• مهندسی فوتونیک
• مهندسی فوتونیک گرایش نانو فوتونیک
• مهندسی پدافند غیر عامل گرایش افا ( استتار، فریب و اختفا )
• مهندسی نانو فناوری گرایش نانوالکترونیک
• مهندسی نانو فناوری گرایش نانوالکترومکانیک
• مهندسی سیستم های میکرو و نانو الکترومکانیک
• سیستم های قدرت
• برنامه ریزی و مدیریت سیستم های انرژی الکتریکی
• سامانه های برقی حمل و نقل
• مهندسی راه آهن برقی
• مهندسی سیستم های انرژی گرایش تکنولوژی انرژی
• مهندسی سیستم های انرژی گرایش انرژی و محیط زیست
• مهندسی سیستم های انرژی گرایش سیستم های انرژی
• مهندسی انرژی های تجدیدپذیر
• مهندسی هسته ای
• مهندسی هسته ای گرایش کاربرد پرتوها
• مهندسی هسته ای گرایش گداخت هسته ای
• مهندسی هسته ای گرایش مهندسی پرتو پزشکی
• مهندسی هسته ای گرایش مهندسی راکتور
• مهندسی هسته ای گرایش مهندسی فیزیک بهداشت
• الکترونیک قدرت و ماشین های الکتریکی
• مخابرات میدان و موج
• مخابرات نوری
• مخابرات سیستم
• مخابرات امن و رمزنگاری
• شبکه های مخابراتی
• مهندسی فناوری ماهواره
• مهندسی صدا
• مهندسی مخابرات امنیتی
• کنترل
• کنترل و علائم
• مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک
• مهندسی پزشکی گرایش فناوری اطلاعات
• مهندسی پزشکی گرایش مهندسی ورزش
• مهندسی مکاترونیک

نرم‌افزار‌های کاربردی مهندسی برق

• نرم‌افزار Matlab
• نرم‌افزار Altium Designer
• نرم‌افزار Codevision AVR
• نرم‌افزار Proteus Design
• نرم‌افزار CST Studio suite
• نرم‌افزار Dig Silent
• نرم‌افزار Agilent Genesys
• نرم‌افزار PLS CADD
• نرم‌افزار Automation Studio P6
• نرم‌افزار Codence OrCAD PSpice

دانشگاه های پذیرنده رشته مهندسی برق

دانشگاه های دولتی پذیرنده رشته مهندسی برق عبارتند از؛

• دانشگاه آیت اله بروجردی - بروجرد
• دانشگاه اراک
• دانشگاه اردکان
• دانشگاه ارومیه
• دانشگاه ارومیه (محل تحصیل دانشکده فنی خوی)
• دانشگاه اصفهان
• دانشگاه الزهرا (س) – تهران (ویژه خواهران)
• دانشگاه ایلام
• دانشگاه بجنورد
• دانشگاه بناب
• دانشگاه بوعلی سینا - همدان
• دانشگاه بیرجند
• دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره) - قزوین
• دانشگاه تبریز
• دانشگاه تخصصی فنّاوری های نوین آمل
• دانشگاه تربت حیدریه
• دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی - تهران
• دانشگاه تفرش
• دانشگاه تهران
• دانشگاه جیرفت
• دانشگاه حکیم سبزواری - سبزوار
• دانشگاه خلیج فارس - بوشهر
• دانشگاه دامغان
• دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار
• دانشگاه رازی - کرمانشاه
• دانشگاه زابل
• دانشگاه زنجان
• دانشگاه سلمان فارسی - کازرون
• دانشگاه سمنان
• دانشگاه سیستان و بلوچستان - زاهدان
• دانشگاه شاهد - تهران
• دانشگاه شهرکرد
• دانشگاه شهید باهنر - کرمان
• دانشگاه شهید بهشتی - تهران
• دانشگاه شهید چمران - اهواز
• دانشگاه شهید مدنی آذربایجان - تبریز
• دانشگاه شیراز
• دانشگاه صنعت نفت (محل تحصیل اهواز)
• دانشگاه صنعتی اراک
• دانشگاه صنعتی ارومیه
• دانشگاه صنعتی اصفهان
• دانشگاه صنعتی امیرکبیر - تهران
• دانشگاه صنعتی بابل
• دانشگاه صنعتی جندی شاپور - دزفول
• دانشگاه صنعتی خاتمالانبیاء(ص) - بهبهان
• دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی - تهران
• دانشگاه صنعتی سهند - تبریز
• دانشگاه صنعتی سیرجان
• دانشگاه صنعتی شاهرود
• دانشگاه صنعتی شریف - تهران
• دانشگاه صنعتی هویزه - سوسنگرد (ویژه برادران)
• دانشگاه صنعتی شیراز
• دانشگاه صنعتی قم
• دانشگاه صنعتی کرمانشاه
• دانشگاه صنعتی همدان
• دانشگاه علم و صنعت ایران - تهران
• دانشگاه علم و فنّاوری مازندران - بهشهر
• دانشگاه فردوسی مشهد
• دانشگاه فسا
• دانشگاه قم
• دانشگاه کاشان
• دانشگاه کردستان - سنندج
• دانشگاه گلستان - گرگان
• دانشگاه گلستان - گرگان (محل تحصیل دانشکده فنی ومهندسی علی آباد کتول)
• دانشگاه گیلان - رشت
• دانشگاه لرستان - خرم آباد
• دانشگاه مازندران - بابلسر
• دانشگاه محقق اردبیلی - اردبیل
• دانشگاه ملایر
• دانشگاه مهندسی فنّاوریهای نوین - قوچان
• دانشگاه نیشابور
• دانشگاه ولایت - ایرانشهر
• دانشگاه ولی عصر(عج) - رفسنجان
• دانشگاه هرمزگان - بندرعباس
• دانشگاه یاسوج
• دانشگاه یزد
• دانشکده فنی و حرفه ای دختران تهران - دکتر شریعتی
• دانشکده فنی و مهندسی گلپایگان
• مجتمع آموزش عالی سراوان
• مجتمع آموزش عالی فنی و مهندسی اسفراین
• مجتمع آموزش عالی گناباد
• مرکز آموزش عالی اقلید
• مرکز آموزش عالی شهرضا
• مرکز آموزش عالی فنی و مهندسی بویین زهرا
• مرکز آموزش عالی فیروز آباد
• مرکز آموزش عالی لار
• مرکز آموزش عالی هوا نوردی و فرودگاهی کشور
• دانشگاه صنعتی سهند - تبریز (محل تحصیل شهرستان ورزقان)

رتبه لازم برای رشته مهندسی برق

برای اینکه بتوانید رشته مهندسی برق را در دانشگاه‌های مطرح کشور بخوانید، باید درصدهای همه دروس‌تان تقریبا بالا باشد. طبق آمار قبولی سال تحصیلی 98-99، قبولی این رشته در دانشگاهی مثل دانشگاه علم و صنعت به رتبه دو رقمی و سه رقمی احتیاج دارد.

اما رتبه‌های چهار رقمی هم می‌‌توانند در این رشته در دانشگاه‌هایی مثل شهید بهشتی، خواجه نصیر، دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه شیراز قبول شوند. با توجه به قبولی‌های سال 97، آخرین رتبه‌ای که در تهران، دانشگاه شهید بهشتی، قبول شده است، رتبه 6385 کشوری را کسب کرده بوده است.

بازار کار و درآمد رشته مهندسی برق

رشته مهندسی برق از بازار کار نسبتا خوبی در ایران برخوردار است؛ چراکه صنعت برق در کشور رو به رشد است. با توجه به گرایش های مختلف آن می توانند در حوزه های گوناگون مشغول به کار شوند. هرچه مهارت و تجربه کاری فارغ التحصیلان رشته مهندسی برق بیشتر باشد، آینده شغلی و درآمد بیشتری در انتظار آن هاست.

دانش آموختگان مهندسی برق می توانند در شرکت ها و سازمان های دولتی و خصوصی مثل نیروگاه ها، کارخانه ها (خودروسازی، ذوب آهن، تولید محصولات الکتریکی و ...)، سازمان های مرتبط با مخابرات و زیرساخت های مخابراتی، صنایع نظامی و دفاعی کشور و غیره استخدام شوند.

کسانی که در حوزه برق کار می کنند، در بخش های دولتی مطابق حقوق مصوب وزارت کار دریافت می کنند و افرادی که در بخش خصوصی مشغول به کار هستند، متناسب با کار و مهارت، محل کار و توافق طرفین درآمد خواهند داشت.

جمع بندی

رشته مهندسی برق محبوب‌ترین و سخت‌ترین رشته گروه مهندسی است. ما در این مطلب سعی کردیم اطلاعات لازم برای انتخاب رشته مهندسی برق و ورود به این رشته را ارائه دهیم. امیدواریم با داشتن این اطلاعات بتوانید با چشمانی باز رشته و شغل آینده‌تان را انتخاب کنید.

سوالات متدوال