درمان ارتودنسی به اصلاح نامرتبی های دندان از طریق براکت های ثابت و یا متحرک می پردازد . جدا از اثر زیبایی می توان گفت که این درمان امکان آسیب رسانی و عوارض جانبی را نیز دارد که کاملاً ناخواسته است . عوارض جانبی آن می تواند در داخل دهان یا بیرون دهان و یا کل بدن اتفاق بیافتد.
اثرات جانبی در داخل دهان شامل موارد زیر است :
- اثرات روی دندان
- اثر روی بافت لثه
- اثرات روی بافت نرم
اثرات روی دندان
کلسیم و یا مواد آهکی روی سطح دندان باعث ایجاد لکه های سفید می شود و یکی از مشکلات رایج داخل دهانی حین ارتودنسی می باشد . این مواد آهکی روی سطح دندان به دلیل اسید تولید شده از پلاکت های دارای باکتری ایجاد می شود.
پروسه تشکیل مواد آهکی روی دندان بسیار سریع اتفاق می افتد و اغلب یک ماه بعد از درمان ارتودنسی مخصوصا ارتودنسی های ثابت پدیدار می گردد . بنابراین بسیار مهم است که بهداشت دهانی را به طور عالی در پیش بگیریم . همچنین از مصرف مواد اسیدی مثل نوشیدنی های کربن دار دوری کنید.
50 درصد بیمار هایی که از براکت های ارتودنسی استفاده می کنند ، با این لکه های سفید روی سطح دندان بعد از درمان مواجه می شوند که معمولاً روی دندان های بالایی بیشتر است . اگرچه طول درمان ارتودنسی روی تعداد این لکه ها تاثیرگذار نخواهد بود.
پوسیدگی های دندانی
پوسیدگی های دندانی به آسانی بر اثر بهداشت ضعیف دندان اتفاق می افتد که البته گاهی اوقات بر اثر طولانی شدن درمان نیز افزایش پیدا می کند . پوسیدگی سطح دندان ممکن است بر اثر براکت های فلزی یا سرامیکی ثابت اتفاق بیافتد که معمولاً روی سطح دندان بیشتر است زیرا با براکت ها تماس دارند.
علت آن هم جابجایی و حرکت دندان ها می باشد. براکت های سرامیکی معمولاً روی قسمت های پایین تر دندان قرار می گیرند که پوسیدگی در همان قسمت ها اتفاق خواهد افتاد.
ارتودنسی متحرک چیست و برای چه کسانی مناسب است؟
سن طلایی برای ارتودنسی /چگونه بفهمیم به ارتودنسی نیاز داریم؟
هرآنچه درباره ارتودنسی دندان باید بدانید
ارتودنسی نامرئی؛ مزایا و قیمت آن
کوتاه شدن ریشه دندان
کوتاه شدن ریشه نیز معمولاً در طول درمان ارتودنسی اتفاق می افتد. کوتاه شدن ریشه دندان معمولاً در سطح ریشه های جلویی و جانبی بیشتر است و دلیل واضح و مشخصی ندارد.
بعضی از افراد معتقدند که نیروی بیش از حد بالای براکت های ارتودنسی باعث این اتفاق می شود و فعالیت سلول استخوانی را افزایش می دهد که عاملی برای کوتاه شدن ریشه می باشد.
سایر عوامل مربوط به کوتاه شدن ریشه شامل موارد زیر است:
- شکل های عجیب و غریب ریشه که معمولاً باعث کوتاه شدن آن می گردند.
- دندان هایی که سابقه آسیب دیدگی دارند یا ریشه آن ها مورد درمان قرار گرفته است، بیشتر در معرض این اتفاق می باشند.
- درمان های مربوط به دندان های نیش در گذشته.
- کش ها یا الاستیک های مورد استفاده در حین انجام ارتودنسی در مدت زمان طولانی نیز می تواند فشار زیادی را به دندان ها وارد کند و خطر کوتاه شدن ریشه را در پی داشته باشد.
- عادت هایی مثل دندان قروچه کردن یا جویدن ناخن نیز فشار وارد روی دندان را افزایش می دهد که عاملی برای کوتاه شدن ریشه است.
- بیمارانی که بیشتر از 11 سال دارند، معمولاً خطر پوسیدگی ریشه بیشتری دارند.
عواملی که احتمال کوتاه شدن ریشه را افزایش می دهند:
- خانم ها بیشتر از آقایان در معرض کوتاه شدن ریشه هستند.
- دوره طولانی ارتودنسی نیز این مشکل را افزایش می دهد.
- التهاب پالپ دندانی که معمولاً در 90 درصد بیماران ارتودنسی اتفاق می افتد که در ماه اول درمان بیشتر است و در این شرایط بیمار درد زیادی را احساس می کند.
اثرات روی بافت لثه
بهداشت خوب دندان ممکن است که در ارتودنسی کار سختی باشد و باعث بروز پلاک های باکتریایی روی لثه شود . این پلاک ها باعث التهاب لثه می گردند که معمولاً در بین افرادی که ارتودنسی انجام می دهند، رایج تر می باشد.
نازک شدن لثه نیز بر اثر حرکت دندان ها در ارتودنسی یک اتفاق غیر قابل کنترل می باشد . ورم لثه هم در صورت رعایت ضعیف بهداشت رخ خواهد داد.
کوتاه شدن استخوان لثه
در بعضی از موارد کوتاه شدن استخوان لثه رخ می دهد که اغلب نادر و بسیار ناچیز است.
بیمارانی که به بیماری های لثه مبتلا هستند، قبل از شروع درمان ارتودنسی باید بهداشت دهانی خود را رعایت کنند تا از مشکلات اضافه در بافت لثه جلوگیری شود.
اثرات ارتودنسی روی بافت نرم دهان شامل لب بالا و لب پایین، قسمت داخلی گونه، سقف دهان، زبان و کف دهان می باشد که ممکن است به دلیل بلند بودن براکت های ارتودنسی، مشکلاتی برای این قسمت ها به وجود بیاید.
بافت نرم معمولاً به دلیل قرار دادن اجزای ارتودنسی داخل دهان موجب آلرژی می شود زیرا اجزای ارتودنسی حاوی نیکل و آهن هستند که برای دهان قابل هضم نمی باشند.
غلظت نیکل براکت ها تقریباً 5 الی 12 بار بالاتر از حد طبیعی است که باعث ایجاد آلرژی خواهد شد . اگر قبلا به نیکل آلرژی داشته اید، حتماً این مورد را به پزشک اطلاع رسانی کنید.
آلرژی بافت نرم دهانی
این نوع آلرژی اغلب در دندان های پیشین اتفاق می افتد که اغلب به دلیل دستکش های استفاده شده توسط دندانپزشک می باشد.
اثرات ارتودنسی در بیرون از دهان
اثرات جانبی درمان ارتودنسی در بیرون از دهان معمولاً رایج نیست اما بعضی از احتمالات وجود دارد که شامل موارد زیر می باشد:
واکنش های آلرژیک در اطراف دهان :
آلرژی به دستگاه های ارتودنسی حاوی نیکل که یکی از رایج ترین انواع مشکلات بیرون از دهانی می باشد و بیمارانی که به دستکش های لاتکس حساسیت داشته باشند، معمولاً بیشتر در معرض این عارضه قرار می گیرند.
اثر سیستماتیک :
اثر سیستماتیک بعد از ارتودنسی نیز بسیار نادر است اما در بعضی از موارد نادر ممکن است عفونت هایی در طول این درمان رخ دهد که معمولاً به دلیل استریل نشدن کامل لوازم دندانپزشکی می باشد.
سایر عوارض مربوط به ارتودنسی
معمولاً قرار دادن براکت ها در داخل دهان باعث ایجاد ناراحتی هایی در فرد می شود که کاملاً طبیعی است زیرا این براکت ها سعی دارند تا ریشه دندان شما را به جای صحیح ببرند که بدون درد نخواهد بود.
گاهی اوقات درد دهانی با سردرد نیز همراه می شود که می توان برای تحمل آن از مسکن استفاده کرد.
همچنین ممکن است که فک شما بر اثر استفاده از براکت درد بگیرد.
سخت غذا خوردن و جویدن سخت غذا ها یکی از بزرگ ترین شکایت های بیماران ارتودنسی می باشد، مخصوصا اگر غذا سفت باشد.
اکنون زمان آن است که رژیم غذایی استفاده کنید که به براکت های شما آسیب نرساند و همچنین خوردن آن نیز راحت باشد و در کوتاه مدت باید مصرف غذاهای جامد و بیش از حد سفت را کنار بگذارید.
بازگشت دوباره دندان ها به حالت قبلی یکی دیگر از عوارض ارتودنسی محسوب می شود که البته نمی توان این مورد را به طور قطع به عنوان یک عارضه جانبی نام برد اما ممکن است که دندان ها به موقعیت قبلی خود برگردند.
البته این موضوع زمانی اتفاق می افتد که بیمار بعد از ارتودنسی از ریتینر یا نگهدارنده به طور منظم استفاده نکند که باعث می شود جایگاه دندان ها تثبیت نشود زیرا دندان ها تمایل دارند که به حالت قبلی خود برگردند. پس بهتر است که از این نگهدارنده ها تا زمانی که پزشک توصیه می کرده، استفاده کنید.
نتیجه گیری
اگرچه که برای درمان ارتودنسی عوارض جانبی وجود دارد اما این عوارض هرگز آنچنان جدی نیستند و بنابراین می توانید از فواید خوب آن نیز بهره ببرید.
