کاهش بارندگی‌ها، کاهش ذخایر آبی و مشکلات عدم تخصیص آب به کشاورزان از یک طرف و آلودگی و فرونشست زمین‌های دشت اصفهان، زنگ خطری را برای این استان به صدا درآورده است. اکنون و با تغییر دولت جدید، صحبت‌ها از عزم جدی دولت برای حل موضوع آب و طرح‌های برزمین مانده از ادوار دولت به میان آمده است.
وجود بیابان‌های وسیع در ایران و تراکم جمعیت در مناطق نیمه خشک باعث شده تا کم‌آبی هیچ‌گاه از سر‌خط خبرهای رسانه‌ای ایران حذف نشود؛ هرچند که هر از چند‌گاهی به دلیل بارش‌های طولانی به طور موقت و محدود مسئله آب فراموش می‌شود اما سایه این بحران از سر کشور ما کم نمی‌شود.
دو نگاه متفاوت در ریشه‌کم‌آبی کشور وجود دارد؛ نگاه اول ریشه کم‌آبی را مصرف بی‌رویه آب در بخش کشاورزی می‌داند.طرفداران این دیدگاه معتقدند تا سالیان آینده که شاید چندان دور نیست، شاهد مهاجرت 50 درصد مردم به دلیل قحطی آب باشد.
اما طرفداران دیدگاه دوم از پدیده‌ای به نام آب‌های مفقود شده صحبت می‌کنند. سالانه فقط 16 درصد آب‌هایی که به طرق مختلف وارد ایران می‌شود مورد استفاده قرار می‌گیرد و سوال اینجاست که چه اتفاقی برای بیش از 80 درصد باقیمانده می‌افتد؟
طرفداران دیدگاه دوم می‌گویند ریشه مشکلات آب در ایران نه کمبود منابع و حتی مصرف که سوءمدیریت است. آن‌ها دیدگاه اول را رد می‌کنند و معتقدند وضعیت مدیریت آب در ایران به شکلی است که آب‌های ذخیره شده را در معرض تبخیر قرار می‌دهد.
به نظر می‌رسد هنوز هم مهم‌ترین راه مدیران ما برای حفظ و حراست از آب سدسازی است، سد علاوه بر هزینه‌های سرسام‌آور ساخت و نگهداری، باعث می‌شود حجم زیادی از آب تبخیر می‌شود.
آب پشت سدها در برخورد با نور و هوای آزاد تبخیر می‌شود و بخش زیادی از آب که می‌توانست در اختیار مردم قرار بگیرد، از دست می‌رود؛ این درحالی است که روش‌های دیگری مثل آبخیزداری هم وجود دارد که در مقایسه با روش سد، دردسرهای کمتری دارد چرا که هم باعث ذخیره‌سازی آب در منابع زیرزمینی می‌شود و هم از فرسایش خاک جلوگیری می‌کند.
طرفداران دیدگاه اول معتقدند راهکار اصلی حل بحران آب در ایران برداشتن آب از بخش کشاورزی و سرازیر کردن به بخش‌‌های آشامیدن و صنعتی استان‌ها معتقدند تکیه کشور به کشاورزی و تخصیص میزان زیادی آب به این بخش روز به روز بحران آب را برای کشور جدی‌تر می‌کند.
اما طرفداران روش دوم معتقدند که باید مدیریت آب در کشور ما به شیوه‌های آبخیزداری انجام شود تا دیگر شاهد مسائلی مانند منابع آبی کشورمان در اثر تبخیر نباشیم.
حالا انتخاب با ما است؛ اینکه نسل‌های بعد از ما با بحران کم‌آبی مواجه باشند و مدام در معرض مشکلات آن قرار بگیرند و یا ما تبدیل به نسلی شویم که با مدیریت درست منابع آبی و حل این بحران، سایه این معضل اساسی را برای همیشه از سر این کشور برداریم و دلیل کمبود آب در ایران را تنها گردن بیابان‌های وسیع و بارش‌های کم نگذاریم.
شناخت درستی درباره کم‌آبی در مجموعه مدیریتی کشور وجود ندارد
حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی با اشاره به بحران موضوع آب در اصفهان به تسنیم می‌گوید: یکی از مشکلات ما در بحث ملی این است که شناخت درست و تبیین موضوع آن‌گونه که کشاورز شرق و غرب ما کم‌آبی را درک می‌کند، در مجموعه مسئولان و وزرای نیرو وجود ندارد. در واقع گره کار به وزارت نیرو و سیاست نامناسب اتخاذ شده که موجب شده مردم در مقابل هم قرار بگیرند.
وی با اشاره به جلسه نمایندگان با رئیس جمهور در این محور افزود: اصل موضوع ما در آن جلسه در خصوص آب بود و نگرش و نوع آغاز بیان نگاه به موضوع آب استان توسط رئیس جمهور، شروع خوبی بود و باید از حسن نظری که وجود دارد استفاده تا مسئله را به درستی تبیین کنیم. حضور وزیر نیرو از طرف رئیس جمهور برای دریافت و درک درست موضوع و ارائه راهکار صورت گرفت تا در سفر استانی رئیس جمهور به اصفهان در آینده، تصمیمات کارشناسی عملیاتی شود.
مسائل جای جای استان اصفهان باید بررسی شود
نماینده مردم شاهین شهر برخوار و میمه در مجلس شورای اسلامی با اشاره به کافی نبودن سفر وزیر نیرو بیان کرد: ایشان باید یک هفته در استان بماند و مسائل یک به یک شهرستان‌هایی که ذی‌ربط به حوزه زاینده‌رود است، را از نزدیک ببیند تا برداشت درست از کم‌آبی و مسائل جانبی آن مانند فرونشست و کاهش آب‌های زیرزمینی و دیگر مسائلی که به دنبال دارد، پیدا کند. مسئولان باید به صحنه بیایند و از نزدیک با درد و دل و گریه و ناراحتی کشاورز لمس کنند تا تصمیم دقیق تری اتخاذ کنند.
حاجی دلیگانی درباره 5 نکته رئیس جمهور در خصوص آب اصفهان تصریح کرد: اگر این 5 مسئله عملی شود، بخشی از موضوع به طور صحیحی در مسیر حل شدن قرار می‌گیرد. یکی از این 5 نکته این بود که احیای زاینده‌رود تصمیم جدی ما و برای این بحث کارگروه خاصی تحت همین عنوان راه‌اندازی می‌کنیم. نکته دوم اینکه اولویت آب در استان اولویت دولت است و سومین نکته اینکه تمام پیشنهاداتی که برای احیای زاینده‌رود مطرح شود،بررسی و دنبال می‌کنیم.
وی ادامه داد: رئیس جمهور دستور داد اولویت اول مرکز بررسی استراتژی راست جمهوری به ریاست خیاطیان، بررسی راه‌های برون‌رفت از وضعیت آب استان اصفهان و استان‌های همجوار و در کنار آن بحث فرونشست باشد.
5 راهکار رئیس جمهور برای حل مشکل آب اصفهان
نماینده مردم شاهین‌شهر و میمه در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه پنجمین نکته نیز سفر وزیر نیرو به اصفهان و بازدید منطقه از نزدیک بود، خاطرنشان کرد: ما به عنوان نمایندگان مجلس باید این نکات را دنبال و مطالبه‌گری کنیم و تا این موارد اجرایی شود. هم‌چنین هر کدام از شهروندان دلسوز و صاحب‌نظر که نقطه نظرات و پیشنهادات راهبردی و راهگشا برای موضوع آب در استان دارند، با نمایندگان شهر خود یا وزارت نیرو و دفتر ریاست جمهوری در میان گذارند تا مورد بررسی قرار گیرد و روزی را شاهد باشیم که از این وضعیت نجات پیدا کرده باشیم.
وی درباره طرح‌های عملیاتی انتقال آب گفت: آنچه براساس مطالعات کارشناسان ایرانی و مشاوران خارجی است، امکان‌پذیر و برای دیگران با رعایت ملاحظات بی ضرر است.
حاجی دلیگانی با بیان اینکه در گذشته در وزارت نیرو عزمی برای انجام نمی‌دیدیم، افزود: امیدواریم که اکنون این مدیران به میدان بیایند و این عزم ایجاد شود و مسائل اجتماعی که از طرف استان‌های دیگر مطرح می‌شود را تبیین کنند.
وی افزود: اگر شفاف و روشن گزارش داده شود که طرح‌های انتقال آب ضرری برای استان‌های همجوار ندارد، بلکه باعث توسعه و پیشرفت آن مناطق خواهد شد، این اتفاق می‌تواند عملی شود.
عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی ادامه داد: طبق محاسبات انجام شده، از آن سال‌هایی که همین 250 میلیون مترمکعب آب روی کاغذ تخصیص داده شده و تاکنون عملیاتی نشده است، بالغ بر 6 میلیارد متر مکعب آب می‌شده و این میزان آب را از وزارت نیرو طلب داریم.
وی افزود: تا زمانی که آن 250 میلیون مترمکعب برقرار می‌شود، از طریق آبی که از استان خارج می‌شود که سالیانه به 2 میلیارد متر مکعب آب می‌رسد، این آب تخصیص بدهند.
نقش وزارت نیرو در حل مشکلات آب، تماشاچی بوده است
حاجی‌دلیگانی با اشاره به نقش سایر دستگاه‌ها اظهار داشت: وزارت نیرو در این سال‌ها، به جای پرداختن به حل مسئله، نقش تماشاچی داشته و شاید برای آن‌ها ناخوشایند نبود که در پس جامعه بین استان‌های مختلف و مردم این مباحث رد و بدل بشود و هیچ‌گاه اراده‌ای برای حل مسئله آب چند استان نداشتند و متاسفانه مدیران استان نیز جهادی نبودند.
وی افزود: امیدواریم در دولت فعلی که وزیر نیرو در بین کشاورزان غرب و شرق و شمال دیدار کرده، این مسائل برطرف شود چراکه اگر ذهن رئیس جمهور و وزیر نیرو و سایر وزرا در موضوع آب به درستی شکل گرفت و اراده برای اقدام منصفانه داشته باشند، همین اثرگذاری در حوزه‌های استانی هم اتفاق می‌افتد وبا نوع نگاهی که در دولت هست،امیدوار هستیم.
نماینده مردم شاهین‌شهر در مجلس شورای اسلامی در خصوص صحبت‌هایش با وزیر اضافه کرد: ما 14.5 متر مکعب بر ثانیه آب برای شرب و برای تولید 11.5 متر مکعب بر ثانیه برای تولید نیاز داریم. در بحث کشاورزی بحث‌ها در مورد آبیاری نوین و نوع مصرف، استفاده از کشت‌های گلخانه‌ای به جای غرقابی و حذف کشت‌های آب بر و جایگزین کردن کشت‌هایی با نیاز آبی کم باید مورد توجه قرار گیرد، اما بالاخره اصل موضوع آب باید وجو داشته باشد تا این اتفاقات هم بیفتد.
وی ادامه داد: کشاورزان برای ما صحبت‌های حقی دارند و می‌گویند زمین حاصلخیز دارند و روش آبیاری خود را نیز به سبک قطره‌ای تغییر دادند،اما بالاخره آب نیاز داریم تا در این شبکه جاری کنیم. باید وزیر نیرو این موضوع را حل کند.
وضعیت نامناسب فرونشست در اصفهان
حاجی دلیگانی با اشاره به جدی بودن موضوع فرونشست بیان کرد: اگر دشت اصفهان را به عنوان کاسه‌ای درنظر بگیریم، کف کاسه شهر حبیب آباد است که عمق خاک تا سنگ بستر، 280 متر است. در حال حاضر آبی که در این منطقه برداشت می‌شود، در 250 متری زمین است در حالی که به یاد دارم در سال حدود 53 ما در 6 متری زمین در این منطقه به آب می‌رسیدیم.
وی بیان کرد: پارک 240 هکتاری جنگلی آن،چاه 12 اینچ داشت، یعنی بدون وجود هیچ موتور و پمپی آب از این چاه می‌جوشید. اما اکنون روز به روز وضعیت بدتر و بدتر می‌شود. ده‌ها رشته قنات خشک شده و اینکه مصرف بهینه آب باید تغییر کند، درست است.
زاینده‌رود، یک رودخانه دائمی بوده است
نماینده مردم شاهین شهر برخوار و میمه در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: هر زمانی که در زاینده‌رود آب جاری بوده، دشت‌ها و چاه‌های همه مناطقی که در حوزه آبریز است، تاثیر گذار بوده؛ هر زمان این جریان قطع شده، در حوزه کمبود آب تاثیرگذار بوده است.
این رودخانه‌ای که دائمی بوده تبدیل به فصلی شده و دیگر حتی نمی‌توان به آن رودخانه فصلی هم اطلاق کرد و موضوع هجوم ریزگردها و نمک زارها و تالاب گاوخونی و مشکلات آن را نیز به دنبال داشته است.
پیگیری نمایندگان مردم اصفهان در مجلس
حاجی دلیگانی با اشاره به پیگیری سه نکته مهم از سوی نمایندگان ادامه داد: نکته اول اینکه گفتمان سازی شروع شده توسط رسانه و شبکه‌های مجازی و هنرمندان هوشمند و ارزشمند ما در خصوص تبیین موضوع آغاز شده، باید دنبال شود تا همان دردی که مردم اصفهان دارند، برای استان‌های خوزستان، یزد و چهارمحال نیز تبیین شود و فکر نکنند در اصفهان مردم نمایشی بازی می‌کنند.
وی افزود: موضوع دوم که باید پیگیر شود این است که وزیر نیرو را از عبارت‌های کلیشه‌ای برحذر کنیم. در جلسه‌ای که بوده 10 مورد را بیان کرده که به اعتقاد من کلیشه‌ای بوده است. از جمله مواردی چون تعادل بین منابع و مصارف، اصلاح تخصص ها، اصلاح نوع مصرف آب در بخش کشاورزی، ساماندهی رودخانه و این موارد خوب اما کلیشه‌ای است. باید از وزیر بخواهیم برنامه تحول و اقدام زمان‌بندی شده ارائه دهد و خود به میدان بیاید. دیدگاه کارشناسانه و تخصصی خود را بیان کند و از آن با وجود مخلفت مردم، دفاع کند.
نماینده مردم شاهین شهر برخوار و میمه در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: نکته سوم اینکه 19 نماینده استان اصفهان، 5 پیشنهادی که رئیس جمهور ارائه کردند را پیگیری و پای آن بایستیم. کارگروه احیای زاینده‌رود خواسته ما است و تا آنجا که در توان و مسئولیت داریم پافشاری می‌کنیم. اکنون همه نمایندگان استان در احقاق حقی که وجود دارد، هم گرا هستند و امیدواریم گامی در این موضوع برداریم.
