فصل صید امسال که از نیمه دوم ماه مهر آغاز شد، بازار ماهی‌فروشان در سراسر مازندران از ساری گرفته تا محمودآباد، فریدونکنار و بابلسر پرشده است از ماهیان کفالی ریزجثه که وزن آن‌ها بین 250 تا 500 گرم است.
فعالان بازار ماهی‌فروشی مازندران می‌گویند که در حال حاضر 80 درصد از ماهی کفالی که در تور صیادان پره استان می‌افتد دارای وزن کمتر از 500 گرم است و به‌ندرت کفالی با وزن بیشتر صید می‌شود.
با توجه به زمان‌بندی مهاجرت ماهیان استخوانی به آب‌های کم‌عمق، هم‌اکنون تا 85 درصد از صید صیادان مازندرانی را گونه کفال تشکیل می‌دهد و پس‌ازاین، از نیمه دوم ماه دی‌ماهی سفید به‌صورت انبوه در تور صیادان قرار می‌گیرد.
اگرچه فصل صید ماهیان استخوانی در مازندران به‌طورمعمول همه‌ساله از بیستم مهرماه آغاز می‌شود و تا اواخر فروردین سال بعد ادامه می‌یابد، ولی امسال یک هفته زودتر و از 15 مهر آغاز شد تا با پایان زودهنگام در فروردین، شرایط بهتری برای امنیت تخم‌ریزی گونه‌های مختلف فراهم شود.
مشکلات تغذیه‌ای ماهی‌ها را ریز کرده است
کارشناسان شاغل در شیلات مازندران و پژوهشکده اکولوژی دریای خزر دلیل اصلی ریز جثه شدن و نرسیدن به وزن و اندازه استاندارد ماهی کفال را مشکلات تغذیه‌ای ناشی از آلودگی دریای خزر عنوان می‌کنند. بر پایه آمار پژوهشی پژوهشکده اکولوژی دریای خزر طی 80 سال اخیر میانگین اندازه طولی ماهی کفال دریای خزر از 55 سانتی‌متر به 37 سانتی‌متر تنزل یافته است. به اعتقاد کارشناسان این پژوهشکده، آلودگی ماندگار و مداوم دریا سبب شده است تا این‌گونه ماهی برای بقا خودش را با شرایط دریا سازگار کند. طبق آمار منابع رسمی، سالانه 400 میلیون مترمکعب انواع آلاینده‌ها در شمال کشور تولید می‌شود که فقط 40 درصد آن تصفیه و بقیه به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به دریای خزر می‌ریزد. آلودگی‌های دریای خزر شامل مواد نفتی، آفت‌کش‌ها، سموم کشاورزی، عناصر سنگین و فاضلاب است که البته سهم ایران در این آلوده سازی بسیار کمتر از کشورهای همسایه و حدود 12 درصد برآورد شده است. کارشناس ارشد پژوهشکده اکولوژی آبزیان دریای خزر با بیان اینکه یکی از دلایل کوچک و غیراستاندارد بودن گونه ماهی کفال آلودگی و مشکلات تغذیه‌ای است، گفت: ماهی کفال، کف خوار است و از بستر دریا تغذیه می‌کند و ازآنجاکه انواع آلاینده‌ها به‌ویژه آلاینده‌های صنعتی معمولا در بستر دریا رسوب می‌کند، ماهیان کفال همراه با خوردن موجودات کف دریا، حجم زیادی از این آلاینده‌ها را نیز می‌بلعند. مهدی نادری افزود: ماهی کفال در عمق دریا تخم‌ریزی می‌کند و به همین دلیل تأثیر آلودگی بر آن بیشتر از سایر گونه‌هاست. او درعین‌حال به این نکته هم اشاره کرد که حرکت گله‌ای و صید به روش پره هم نیز می‌تواند بر ورود بیش‌ازحد ماهی کفال ریز جثه در بازار ماهی‌فروشی‌های استان اثرگذار باشد.
زیستگاه در معرض خطر
محقق دریای خزر و استاد دانشگاه علوم کشاورزی مازندران تخریب زیستگاه و صید بی‌رویه را دو عامل اصلی کاهش شدید بسیاری از گونه‌های ماهیان دریای خزر عنوان کرد و گفت: ماهی کفال ریزجثه، درصورتی‌که در سر و دم آن برآمدگی وجود داشته باشد، نشانه رشد ناقص و بیمار بودن آن است. نادری با اعلام اینکه سه نوع کفال طلایی، لیزا و اوراتوس در آب‌های جنوبی دریای خزر در شمال ایران زندگی می‌کنند، افزود: نوع رژیم غذایی، حساس بودن و تطبیق نیافتن آن‌ها با شرایط اکولوژیک که سبب جذب سریع‌تر و بیشتر انواع ویروس و باکتری در بدن ماهی کفال می‌شود، عامل رشد ناقص آن‌ها است. او درعین‌حال تأکید کرد که کفال ماهیانی که توسط صیادان استان صید می‌شوند، سالم هستند و مصرف آن‌ها مشکلی ندارد و فقط ماهیانی که روی سطح آب آمده و بیماری آن‌ها محرز است، قابل‌استفاده نیستند.
حرکت گله‌ای، روش زیست کفال
معاون صید و بنادر ماهیگیری اداره کل شیلات مازندران هم با تائید کوچک بودن ماهی کفال در بازار ماهی‌فروشان استان، گفت که حرکت گله‌ای و قرار گرفتن گروهی در تور صیادان دلیل اصلی عرضه بیش‌ازحد کفال های ریز جثه است.
قاسم کریم زاده افزود: البته اینکه آب دریای خزر آلودگی دارد و بر تغذیه و رشد ماهیان استخوانی اثر گذاشته است، قابل نادیده گرفتن نیست ولی بر سلامت ماهیان اثرگذاری نداشته است.
او با بیان اینکه بر اساس مصوبه کمیته مدیریت صید سازمان شیلات ایران، چشمه تور ماهیگیران عضو شرکت‌های صیادی پره نیز در چهارماهه اول فصل صید 30 و در 2 ماه آخر نیز 33 است، گفت: در هر یک از شرکت‌های تعاونی صیادی پره نماینده شیلات بر صیادی نظارت جامع دارد.
کریم زاده با بیان اینکه تاکنون گزارشی از تخلفات شرکت‌های تعاونی صیادی پره استان در مورد اندازه و چشمه تور نشده است، افزود: با توجه به کاهش مقدار صید در سال‌های اخیر، عرضه ماهیان کوچک برای جبران کمبود درآمد از سوی ماهیگیران انجام می‌شود.
معاون صید و بنادر ماهیگیری شیلات مازندران از رشد 12 درصدی صید ماهیان استخوانی تا نیمه آذرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل خبر داد و گفت که تاکنون 700 تن ماهی استخوانی صید و روانه بازار مصرف شد.
کریم زاده ارزش اقتصادی ماهیان استخوانی صیدشده توسط صیادان مازندرانی را در این مدت 25 میلیارد تومان عنوان کرد و افزود: 80 درصد از ماهیان صیدشده مربوط به گونه کفال و 20 درصد دیگر آن سایر گونه‌ها ازجمله سفید است.
