اگر از آنهایی هستید که به تاریخ علاقمندید اما وقت یا حوصله خواندن کتاب‌های تاریخی را ندارید شنیدن پادکست یکی از بهترین راه‌های پاسخ به این علاقمندی مفید است. 12 پادکست متنوع از تاریخ ایران و جهان و معرفی شخصیت‌های تاثیرگذار تاریخی به شما معرفی می‌کنیم.
فهرست مطالب
پادکست پاراگراف
پادکست پاراگراف با موضوع تاریخ جهان از شناخته‌شده‌ترین و پرمخاطب‌ترین پادکست‌های تاریخی است که علیرضا بنی‌جانی آن را تولید می‌کند. بنی‌جانی، پاراگراف را این‌گونه تعریف می‌کند: «تاریخ مثل قصه‌ست، قصه‌ها کمک می‌کنند ما عمیق‌تر زندگی کنیم. من علیرضا بنی‌جانی هستم و اینجا از تاریخ حرف می‌زنم؛ از گذشته‌ای که اگه بدونیم می‌تونه حال و آینده‌مون رو بهتر کنه.»
هر اپیزود این پادکست به یک موضوع تاریخی می‌پردازد و با استفاده از منابع معتبر و منتخب اطلاعات بسیاری به مخاطب می‌دهد. تمدن مایا، آزتک‌ها، قرون وسطا، ژاپن، چین باستان، داستان روم، اسکندر، بین‌النهرین و یونان باستان از جمله اپیزودهای شنیدنی پادکست پاراگراف هستند.
پادکست پرچم سفید
این پادکست شنیدنی را احسان طریقت با موضوع جنگ تولید می کند و به شیوه‌ای منحصر به فرد راوی جنگ‌ها و وقایع ویرانگر تاریخ بشر می‌شود.
پادکست پرچم سفید را طریقت این‌گونه معرفی می‌کند:« اولین قسمت پادکست پرچم سفید در ۲۶ بهمن ۱۳۹۷ متولد شد. پادکستی که درباره تاریخ جنگ و روایت‌هایی که میلیون‌ها آواره و زخمی و کشته به جا گذاشته. گفتن از اتفاق سیاهی که به همه ما سیاهی جنگ رو نشون میده و بهمون یادآوری می‌کنه که تاریخ تکرار میشه و باید ازش درس بگیریم. تلاش من و بقیه اعضای پرچم سفید اینه که با نشون دادن بخشی از تاریخ، بتونیم روندهای اون رو نشون بدیم و ببینیم چطور با دونستن تاریخ یاد بگیریم که بدی‌ها رو تکرار نکنیم.»
جنگ کره/ گلادیاتورهای جنگ هوایی/ جنگ جهانی اول/ جنگ جهانی دوم/ اردوگاه‌های مرگ و هولوکاست/ دادگاه نورنبرگ/ ایران در مقابل مثلث شرارت/ عملیات سوسنگرد/ ایران برای همه، هیچ‌کس برای ایران/ تبریز، شهر مدافعان بزرگ از جمله اپیزودهای شنیدنی پادکست پرچم سفید هستند.
پادکست تلنگر
این پادکست به دوران رنسانس و تغییرات چشمگیری که در آن رخ داده، می‌پردازد. این دوره زمانی بود که اندیشمندان و روشنفکران اروپایی تغییرات عمده‌ای در فکر و فرهنگ کشورها وارد کردند. در این پادکست، شخصیت‌های بزرگی مانند رنه دکارت و ایده‌های آنها برای جهان مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. این پادکست به شنوندگان فرصت می‌دهد تا از زوایای مختلف به تغییرات تاریخی نگاه کنند.
در معرفی این پادکست می‌خوانیم: «بیاید نظام فکری بشر رو مثل یک ساختمون درنظر بگیریم که در طول تاریخ خیلیا اومدن روی این ساختمون کار کردن. ما تو تلنگر می‌خوایم از یک گوشه این ساختمون که تو کتابای تاریخ به عصر روشنگری معروفه صحبت کنیم.»
پادکست رخ
این پادکست در هر قسمت داستان افرادی را روایت می‌کند که باعث تغییراتی در تاریخ شده‌اند یا بخشی از تاریخ را رقم زده‌اند. امیر سودبخش تولیدکننده و راوی پادکست رخ است. در تعریف این پادکست می خوانیم: هر زندگی زیسته پر از راز و رمزها و فراز و نشیب‌هایی است که گاها از دل آنها انسان‌هایی برجسته و تاریخ‌ساز زاده می‌شوند برای تغییر و تاثیر بر زندگی بشریت. پادکست رخ داستان زندگی این انسان‌هاست.
سودبخش که در تولید و جذب مخاطب موفق بوده است، می‌گوید: «پدربزرگم عاشق رادیو بود! همینکه پشت فرمان ماشینش می‌نشست، رادیو را روشن می‌کرد، روی موج مورد نظرش قرار می‌داد و به آن گوش می‌کرد. برنامه‌های خاصی را ترجیح می‌داد و برای شنیدنشان لازم بود تا ساعت پخش آنها صبر کند. من هم اخلاق مشابهی دارم. با این تفاوت که به جای رادیو، پادکست‌های محبوبم را هر زمانی که بخواهم می‌توانم گوش بدهم و نیازی نیست تا ساعت خاصی صبر کنم. اگر پدربزرگم زنده بود حتی نمی‌دانست پادکست چیست!»
تاکنون 80 اپیزود از پادکست رخ منشر شده که آخرین شخصیتی که سودبخش به آن پرداخته است مارتین لوتر است که اپیزود نخست آن تولید شده است. دوره انتشار این پادکست متغیر است اما معمولا به صورت هفتگی منتشر می‌شود. طول هر اپیزود هم معمولا کمتر از یک ساعت است.
کریم‌خان زند، فردوسی، نادرشاه، حافظ، کوروش هخامنشی، مولانا، قائم‌مقام فراهانی، خیام، امیرکبیر، فروغ فرخزاد، مریم میرزاخانی، رودکی و شجریان از شخصیت‌های ایرانی هستند که به آنها پرداخته شده است.
از جمله شخصیت‌های خارجی تاثیرگذار در تاریخ جهان که پادکست رخ به آنها پرداخته است نیز می‌توان به هیتلر، بودا، ماندلا، چرچیل، مرکل، داروین، چاپلین، چه‌گوارا، صدام، انیشتین و پوتین اشاره کرد. داستان زندگی هیتلر، کوروش، صدام، مریم میرزاخانی و مایکل جکسون از پربازدیدترین‌ها اپیزودهای پادکست رخ هستند.
پادکست راوکست
این پادکست را ایمان نژاداحد روایت می‌کند. او در هر اپیزود راوی داستانی حقیقی از یک واقعه تاریخی می‌شود و شنونده را به دنیای جذاب اتفاقات مهم می‌برد. درباره پادکست راوکست از زبان تولیدکنندگانش می‌شنویم: ما در راوکست از تاریخ میگیم، چون معتقدیم که گذشته چراغ راه آینده است و سعی داریم که در کنار هم این چراغ را روشن نگهداریم.
دیکتاتور خودشیفته/ تهران آشیانه دسیسه‌ها/ اشرف، بزرگترین جاسوس عرب/ یعقوب لیث‌صفاری/ داستان گولاک/ داستان شوروی/ فراماسونری/ اوپنهایمر/ جنگ کثیف/ حسن صباح و حشاشیش/ وحشت در توکیو/ وایکینگ‌ها/ آنگ سان سوچی از جمله اپیزودهای پادکست راوکست هستند.
آخرین اپیزود «دیکتاتور خودشیفته» نام دارد که درباره آن می‌شنویم: «در این اپیزود قراره بریم به کشور دومنیکن و دوران حکومت یک دیکتاتور خودشیفته را برای شما روایت کنیم، دیکتاتوری که کفش پاشنه بلند پاش می کرد، خودشو تو عطر می شست، اسم کوه مشهور کشورش را به اسم خود تغییر داده بود و با سرکوب و خفقان حکومت می کرد، یعنی جناب آقای رافائل تروخیو رییس‌جمهور دومنیکن؛ کسی که سه دهه حکومت کرد و در دوران حکمرانیش بیشتر از همه به خاطر دو قضیه شناخته میشه؛ اولی کشتاری که به قتل عام جعفری مشهور شد و دومی پروانه های دومنیکن، یعنی خواهران میرابال.
پادکست گازت
این پادکست به مرور تاریخ ایران از دریچه مطبوعات می‌پردازد. در واقع مرور مطبوعات ایران و شکل روایتشان از اتفاقات تاریخی نگاه متفاوتی به حوادث گذشته است که تولیدکنندگان پادکست گازت به دقت مورد توجه قرار داده‌اند و در هر اپیزود روایتی جذاب و مستند از تاریخ ایران پس از شکل‌گیری مطبوعات برای مخاطب روایت می‌کنند.
در توضیح پادکست گازت می‌شنویم: «مرور مطبوعات ایران با الهه خسروی یگانه و صادق روحانی از دوره ناصرالدین شاه تا مشروطه و اگر عمری باقی ماند پهلوی.» منادی ملت مرده/ روح شعله‌ور/ یک کلمه/ یک افغان از نژاد خالص ایرانی/ درخت نسترن/ مخدوم بی‌عنایت/ تیغ اختناق بر رگ کلمات/ سراب اصلاحات/ وطن بی‌وطن از جمله اپیزودهای پادکست گازت هستند.
پادکست رادیو دستنوشتهها
این پادکست در قالب مستندهای صوتی به بازخوانی تاریخ معاصر ایران می‌پردازد. محمود عظیمایی، نویسنده، تهیه‌کننده و میزبان پادکست رادیو دستنوشتهها با استفاده از مصاحبه‌های اختصاصی، بخش‌هایی از پروژه تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد برای ایران، پروژه تاریخ شفاهی بنیاد مطالعات ایران و اسنادی از طبقه‌بندی خارج شده آرشیوهای جهان از جمله آرشیو ملی آمریکا و بریتانیا، کتابخانه جان. اف. کندی و جیمی کارتر به وقایع تاریخ معاصر ایران می‌پردازد و تاریخ کمی اخیرتر را نسبت به پادکست های تاریخی دیگر برای ما بازگو می‌کند.
فصل اول پادکست رادیو دست نوشته‌ها به موضوعات متنوعی پرداخته است که برخی از آنها عبارتند از: اعتصاب سراسری سال ۱۳۴۰معلمان ایران (سه اپیزود)/ حج خونین ۱۳۶۶ (دو اپیزود)/ روبان زرد، تاثیر بحران گروگان‌گیری روی دانشجویان ایرانی در آمریکا (یک اپیزود)/ روایت چهل سال موسیقی ایران (نه اپیزود)/ کانادا بین دو تراژدی، سرنگونی پرواز پی.اس -۷۵۲ (یک اپیزود فارسی و یک اپیزود انگلیسی). فصل دوم پادکست رادیو دست نوشته‌ها با نام سخنگوی آیت‌الله نیز روی زندگی سیاسی و شخصی صادق قطب‌زاده متمرکز شده است و به این بهانه اتفاقات منجر به انقلاب ۱۳۵۷ ایران را مرور می‌کند.
پادکست این حکایت
این پادکست با تهیه‌کنندگی و گویندگی میثم محمد به تاریخ معاصر ایران می‌پردازد. منابع این حکایت بیشتر صداها و مصاحبه‌هایی هستند که از افراد مسئول یا مطلع و صاحب‌نظر بجا مانده‌اند. تاریخ شفاهی هاروارد نیز یکی از منابع مهم این پادکست است.
پادکست این حکایت بررسی تاریخ معاصر را با قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ شروع کرده و در آن از پروژه تاریخ شفاهی هاروارد کمک زیادی گرفته است.
پادکست چکش
این پادکست تلفیقی از تاریخ و هنر است و به اتفاقات تاریخی جذابی می‌پردازد و رابطه قانون و هنر را نیز در آنها مورد توجه قرار می دهد. در معرفی این پادکست می‌شنویم: من صنم حقیقی هستم. پادكست چكش رو اختصاص دادم به يكسری اتفاقاتی كه درعرصه هنر دنيا افتاده. اين اتفاقات محدود شده به اون‌هایی كه به شكلی يا به دادگاه كشيده شده، يا قانونگذاری خاصی رو رقم زده، يا سياسيون رو درگير كرده. يعنی مسايلی كه يك سيستمی رو بهم زده و سيستم جديدی رو جايگزينش كرده.
از موزه تا موزه-امانت گرفتن آثار هنری/ همراه شو عزیز: صد اعتراض، صد ترانه/ قصه قصر تابستانی/ از لوح تا پیکان: قصه آثار ملی/ قهرمان بی نقاب: روایت حقوقی یک فیلم/ عکاسی خبری: نماد حقیقت/ قاچاق خدایان/ قصه جاعلان برخی از اپیزودهای پادکست چکش هستند.
پادکست شیرکاکائو
این پادکست به تاریخ ایران و جهان پرداخته و موضوعات جالبی را مطرح می‌کند. انتخاب موضوعات با دقت و بررسی گسترده از مهمترین ویژگی‌های این پادکست است. از تاریخ قاره آفریقا تا تاریخ کشورها و رویدادهای مهم، هر قسمت از این پادکست شنوندگان را به دنیای تاریخی عمیق‌تری می‌برد. صداپیشگان و تولید صدا در این پادکست نیز بسیار حرفه‌ای عمل کرده و تجربه‌ی گوش دادن را لذت‌بخش می‌کنند.
در معرفی کوتاهی از این پادکست می‌شنویم: «تو مدتی که شما از «نوشیدن» شیرکاکائو لذت می برین من هم براتون ماجرایی را تعریف می کنم که از «شنیدن» اون لذت ببرین.» سیاهپوستان ثروتمند/ تاریخ‌نویس بخت‌برگشته/ کاتولیک‌تر از پاپ/ تایلندی باهوش/ تاثیرگذارترین اختراع بشر/ غول مرحله آخر/ بچه زرنگ/ جان‌سخت/ خسارت محض/ دوباره دیوار از جمله اپیزودهای پادکست شیر کاکائو هستند.
رادیو تراژدی
این پادکست که از شهریور سال ۱۳۹۹ ماهانه منتشر می‌شود در هر اپیزود به زندگی و داستان تراژیک یک شخصیت می‌پردازد؛ شخصیت‌هایی کمتر شناخته شده که معمولا اطلاعات چندانی درباره‌شان نیست یا فراموش شده‌اند. اساس کار رادیوتراژدی به گفته سازندگان آن، روایت داستان‌هایی است برپایه واقعیت و برآمده از کار روزنامه‌نگاران تحقیقی.
رادیو تراژدی دوماهنامه‌ای نیز به نام «کتاب تراژدی» دارد که از آذر سال ۱۴۰۰ منتشر می‌شود. «کتاب تراژدی» مجله‌ای است مستقل که با درآمد حاصل از تک‌فروشی، حق اشتراک و آگهی اداره می‌شود. آنچه «کتاب تراژدی» روایت می‌کند متکی به تحقیق است اما دور از نثر خشک و جدی و معمول گزارش‌نویسی در دنیای روزنامه‌نگاری. نویسندگان مجله تلاش می‌کنند این گزارش‌های تحقیقی را در قالب روایتی دراماتیک بیان کنند. این وجه دراماتیک تا جایی حفظ می‌شود که «حقیقت» مخدوش نشود و خیالپردازی، واقعیت را خدشه‌دار نکند. «کتاب تراژدی» چهار فصل دارد؛ روایت، شرح حال، تابلو و رادیوتراژدی؛ بخش اول گزارش‌های تحقیقی درباره مسائل روز است، بخش دوم شرح حال یک شخصیت است، بخش سوم آلبومی از نقاشی‌ها و عکس‌هاست و بخش آخر، متن یک شماره پادکست رادیوتراژدی است.
مه‌لقا ملاح، ایران تیمورتاش، خدیجه افضل وزیری، مختار کریم پورشیرازی، علی‌اکبر داور، حسین فاطمی، زندخت شیرازی، میرزا حسن تبریزی، زینب پاشا، زهرا کیا، سردار اسعد بختیاری و آذر شیوا از جمله افرادی هستند که می‌توانید اپیزودی درباره آنها در رادیو تراژدی بشنوید.
پادکست تاریکخانه تاریخ
این پادکست به رویدادهای مهم و شخصیت‌های تأثیرگذار عهد ناصری تا پایان سلطنت قاجار می‌پردازد و ناگفته‌ها و ناشنیده‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد. سازندگان پادکست تاریکخانه تاریخ زوایایی از تاریخ که هرچند دارای اهمیتی بسیارند اما تابه‌حال کمتر از آنها گفته شده‌است را از پستو‌ها بیرون آورده و زیر ذره‌بین مطالعه قرار می‌دهند و اپیزودهای جذاب و شنیدنی را خلق می‌کنند.
ابوالحسن ابتهاج ؛ معمار اصلاحات اقتصادی/ محمد فرخی یزدی؛ شاعر لب‌دوخته/ ستارخان ؛ لوطیِ سردار/ محمد مصدق؛ اشراف‌زاده‌ای در خدمت توسعه سیاسی/حسین فردوست؛ رفیق یا نارفیق؟/ سید جعفر پیشه‌وری؛ آرزوی ناکام جمهوری خلق‌ها/ علی اکبر داور؛ قربانی مدرنیته رضاخانی/ ترور ناصرالدین شاه؛ سرآغاز دورانی تازه/ تعزیه در عصر ناصری از جمله اپیزودهای پادکست تاریکخانه تاریخ هستند که می‌توانید به آنها گوش دهید.
سخن آخر
پادکست‌های تاریخی دیگری نیز علاوه بر این 12 پادکست شنیدنی که ما به شما معرفی کردیم، وجود دارند که می‌توانید بشنوید و لذت ببرید. امپراطوری بیزانس، تمدن مایا، پوشه، داستان تاریخ، تاریخ میگه، هیستارتیک، معجون، ساگا، بوم، بی پلاس و تاریخ دراما از جمله این پادکست‌ها هستند.
