پروستات (PSA ) چیست؟
پروستات، غده‌ای گردویی شکل است که قسمتی از اندام تولیدمثلی آقایان را تشکیل می‌دهد. محل قرارگیری پروستات در زیر مثانه است؛ جایی که ادرار جمع می‌شود. بیشتر مواد پروستات محتوی مایعی است که به درون منی ریخته می‌شود و مقدار کمی از این مواد در خون جریان دارند.
علائم بیماری پروستات
از مهم‌ترین علائمی که نشان می‌دهد فرد مبتلابه بیماری پروستات است می‌توان موارد زیر را نام برد:- عدم توانایی تخلیه ادرار
- مقدار کم ادرار
- شب ادراری
- داشتن بوی نامطبوع ادرار
- احساس درد حین نزدیکی یا هنگام دفع ادرار
نحوه انجام آزمایش پروستات (PSA )
در اولین مرحله برای تشخیص بیماری و اندازه‌گیری میزان آنتی‌ژن پروستات، آزمایش خون گرفته می‌شود. این آزمایش مقادیر زیادی از PSA را شناسایی می‌کند. گاهی این مقادیر زیاد نشان‌دهنده سرطان پروستات هستند. درصورتی که انجام این آزمایش مشکل یا اختلالی را نشان دهد، در مراحل بعد آزمایش‌های زیر توسط پزشک مربوطه تجویز می‌شود.- انجام آزمایش‌های دیجیتالی
- انجام ام آر آی
- انجام سی‌تی‌اسکن
- انجام آزمایش تکه برداری
همچنین پزشک از شما راجع به بیماریتان این سوال‌ها را مطرح خواهد کرد:
- علائم این بیماری از چه موقع شروع شده است؟
- چه داروهایی را در طول روز مصرف می‌کنید؟
- آیا شما الکل و کافئین مصرف می‌کنید؟
- آیا شما سابقه عمل جراحی دارید؟
آیا برای انجام این آزمایش باید ناشتا بود؟
هنگام انجام آزمایش پروستات (PSA)، اگر فرد ناشتا باشد بهتر است. همچنین لازم است ۲۴ ساعت قبل از انجام آزمایش از داشتن هرگونه رابطه جنسی پرهیز شود. به هیچ عنوان نباید یک هفته قبل از انجام آزمایش، معاینه پروستات انجام شود؛ زیرا موجب افزایش سطح PSA شده و در گرفتن جواب آزمایش تداخلاتی به وجود خواهد آمد.
تفسیر کامل نتیجه آزمایش
پزشک مربوطه موظف است که برای انجام آزمایش پروستات (PSA ) بیمار را از لحاظ موارد زیر مورد بررسی قرار دهد:- سطح PSA
- نتیجه DRE
- بررسی اینکه آیا شما در معرض ابتلا به سرطان پروستات هستید یا خیر
- اگر سطح PSA شما کمتر از ۳ نانوگرم باشد، پزشک موظف است بیمار را به یک پزشک متخصص ارجاع دهد تا شرایط بیماری به طور جدی مورد بررسی قرار گیرد.
- آقایانی که دارای سطحی مزری از PSA کل هستند و مقدار psa آزاد آن‌ها، بالاتر از ۲۵ درصداست، احتمال این که به شرایط خوش‌خیم مبتلا شده باشند بیشتر از سرطان خواهد بود. به همین دلیل انجام نمونه‌گیری غیر ضروری می‌شود.
- آقایانی که دارای محدوده مشابه از PSA کل هستند و مقدار psa آزاد آن‌ها کمتر از ۱۰ درصد است، لازم است عمل نمونه برداری انجام دهند. احتمال ابتلا به سرطان در این افراد زیاد است.
- آقایانی که دارای سطح عادی از PSA کل هستند و مقدار PSA آزاد آن‌ها به سرعت افزایش یافته است، مبتلا به سرطان هستند. انجام نمونه برداری در چنین شرایطی ضروری است.
با این وجود که انجام آزمایش پروستات (PSA) ضروری نیست؛ اما هنگامی که نتایج آن به همراه نتایج دیگر آزمایشات بررسی شود، می‌تواند تصمیم پزشک را برای انجام دادن یا ندادن نمونه برداری تغییر دهد.
مقدار نرمال PSA
میزان PSA موجود در خون با واحدی به نام نانوگرم بیان می‌شود و با توجه به سن و حجم پروستات متفاوت است. در ادامه مقدار طبیعی PSA را با توجه به سن آقایان مورد بررسی قرار می‌دهیم.- آقایان تا سن ۵۰ سال: کمتر از ۳ نانوگرم
- آقایان تا سن ۶۰ سال: کمتر از ۴ نانوگرم
- آقایان تا سن ۷۰ سال و بیشتر: کمتر از ۵ نانوگرم
عوامل افزایش مقدار PSA
از مهم‌ترین عواملی که باعث افزایش مقدار PSA می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:۱. عفونت پروستات
عفونت سبب افزایش سطح PSA می‌شود بنابراین اگر عفونت دارید لازم است در مرحله اول عفونت را رفع کنید. در بیشتر موارد حدود 6 هفته زمان لازم است که عفونت به طور کامل رفع شود.۲. ورزش‌های شدید
پزشک مربوطه از شما می‌خواهد قبل از انجام آزمایش PSA از انجام فعالیت‌های شدید ورزشی مانند دوچرخه‌سواری پرهیز کنید.۳. سونداژ
اگر سوند داشته باشید یا عملی انجام داده باشید که مثانه را تحریک کرده باشد، در این موارد نیز 6 هفته زمان لازم است.۴. نزدیکی و انزال
پزشک در حین صحبت‌های قبل از انجام آزمایش، از شما می‌خواهد از هر نوع رابطه جنسی که منجر به انزال شما می‌شود جلوگیری کنید؛ زیرا نزدیكی و انزال، منجر به افزایش میزان PSA به مدت ٤٨ ساعت می‌شوند و بهتر است آزمایش پروستات بعد از این زمان انجام شود.۵. داروها
در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید لازم است حتما به پزشک خود اطلاع دهید. به عنوان مثال داروی فیناستراید که برای درمان پروستات تجویز می‌شود، می‌تواند سطح PSA را کاهش دهد و باعث کاذب بودن نتیجه آزمایش شود.۶. بیماری پروستاتیت (التهاب پروستات)
پروستاتیت در واقع همان التهاب پروستات است که می‌تواند حاد یا مزمن باشد. در صورت وجود این بیماری، مقدار PSA زیاد نشان داده می‌شود.۷. نمونه برداری از پروستات
نمونه برداری از پروستات باعث افزایش PSA تا ٦ هفته پس از آن می‌شود.۸. سرطان پروستات
سرطان پروستات سومین بیماری بدخیم در بین مردان ایرانی است و اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، احتمال بهبودی بین ۹۰ تا ۹۵ درصد خواهد بود. در صورت وجود این بیماری، مقدار PSA زیاد نشان داده می‌شود.
انجام آزمایش پروستات به چه افرادی توصیه نمی‌شود؟
در موارد زیر بهتر است آزمایش پروستات انجام نشود:۱. آقایان زیر ۴۰ سال سن
انجام این آزمایش در افراد زیر ۴۰ سال عوارض زیادی به دنبال دارد و حتی ممکن است درگرفتن نتیجه جواب آزمایش نیز اختلال به وجود بیاید.۲. آقایان بالای ۷۰ سال سن
در این افراد امید به زندگی کم بوده و انجام آزمایش ممکن است هزینه جانی زیادی را به آن‌ها تحمیل کند.مزایای انجام آزمایش PSA
از مهم‌ترین مزایای انجام آزمایش پروستات (PSA) می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:- می‌تواند قبل از ایجاد هر علامتی سرطان پروستات را تشخیص دهد.
- به تشخیص سرطان فرد که مراحل اولیه خود را طی می‌کند کمک زیادی می‌کند و انجام این آزمایش می‌تواند تا حدودی رشد سرطان را متوقف کند.
- انجام این آزمایش و تکرار آن، برای مردانی که درخطر ابتلا به سرطان پروستات هستند یا سابقه خانوادگی دارند مفید خواهد بود.
معایب آزمایش PSA
از مهم‌ترین معایب انجام آزمایش پروستات (PSA) می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:- انجام این آزمایش گاهی ممکن است سرطان پروستات را تشخیص ندهد.
- ممکن است با انجام این آزمایش سطح PSA افزایش پیدا کند؛ در صورتی که شما سرطان پروستات نداشته باشید و این کار شما را وادار کند که آزمایش‌های بیشتری از جمله بیوپسی انجام دهید، بیوپسی می‌تواند عوارضی مانند درد، عفونت، خونریزی را به دنبال داشته باشد.
- ممکن است تشخیص نادرست سرطان پروستات زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهد و ناراحتی‌هایی برای زندگی روزانه شما به وجود بیاورد.
