بیماری ام اس (Multiple Sclerosis) یک نوع بیماری خود ایمنی است که سلول های سالم فرد به سیستم عصبی مرکزی حمله می کند و با ناتوان کردن مغز و نخاع عملکرد بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. بیماری MS بیشتر در افراد جوان ۲۰ تا ۳۰ سال تشخیص داده میشود اما ممکن است در هر سنی با علائمی مانند خستگی، بی حسی پاها و مشکل در تعادل اتفاق بیافتد. اگر شما هم به دنبال اطلاعاتی درباره بیماری ام اس هستید تا انتهای این مطلب همراه ما باشید تا شما را درباره بیماری ام اس چیست؟، انواع بیماری ام اس، علت بیماری ام اس، علائم ام اس در زنان و مردان،تست ام اس در خانه، درمان بیماری ام اس آگاه کنیم و به سوالاتی از قبیل آیا بیماری ام اس کشنده است؟، علت بوجود آمدن بیماری ام اس چیست ؟، چند درصد بیماران ام اس فلج میشوند؟ و... پاسخ می دهیم:
فهرست مطالب
- بیماری ام اس چیست؟
- انواع بیماری ام اس
- علائم ام اس
- علت بیماری ام اس
- عوامل خطر ابتلا به بیماری ام اس
- عوارض بیماری ام اس
- درمان بیماری ام اس
- توان بخشی برای بیماران مبتلا به ام اس
- تغذیه بیماران ام اس
- جدیدترین درمان ام اس
- درمان ام اس با طب سنتی
- عمر بیماران ام اس
- تشخیص بیماری ام اس
- پیشگیری از ابتلا به ام اس
- بیماری ام اس و ازدواج
- ام اس و بارداری
- عمر بیماران ام اس
- چند باور اشتباه در مورد ام اس
- پرسش های متداول
- سخن آخر
بیماری ام اس چیست؟
بیماری ام اس(MS) یا مولتیپل اسکلروزیس (به انگلیسی Multiple Sclerosis ) یک بیماری خود ایمنی است که غلاف‌های میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع آسیب می‌بینند. بیماری ام اس چگونه شروع میشود؟ به این صورت است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند و باعث تاثیر مخرب بر مغز، نخاع و اعصاب چشم می شود.بیماری ام اس واگیر دارد نیست و نمی توان به کسی منتقل کرد.
تصلب پراکنده یا ام اس یا مولتیپل اسکلروز یا اسکلروز متعدد به معنی سفت شدگی بافت‌های بدن (به انگلیسی: Encephalomyelitis Disseminata یا Multiple Sclerosis) که با نام اختصاریِ MS شناخته میشود، یک بیماری التهابی است که در آن غلاف‌های میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع آسیب می‌بینند. این آسیب‌دیدگی می‌تواند در توانایی بخش‌هایی از سیستم عصبی که مسئول هدایت هستند اختلال ایجاد کند و باعث به وجود آمدنِ علائم و نشانه‌های زیادِ جسمی شود.
انواع بیماری ام اس
انواع بیماری ام اس بر اساس سیر و ویژگی‌هایی دروه های عود و بهبودی به ۴ نوع مختلف تقسیم می شود که هر کدام دوره های درمانی متفاوتی دارد.انواع بیماری MS عبارتند از:
- عودکننده بهبود یابنده: ام اس عودکننده بهبود یابنده(Relapsihg Remitting MS) شامل یک دوره عود کننده و یک دوره بهبود است که بیمار علائم ام اس را دارد ولی ممکن است فرد مبتلا به آن نباشد. به همین دلیل به ام اس خوش‌خیم نیز معروف است.
- عودکننده-فروکش کننده: ام اس عودکننده-فروکش کننده (Progressive relapsing MS) شایع‌ترین نوع ام اس در میان جوانان است که بیماری در فرد مبتلا برای مدتی فروکش کرده و سپس با علائم جدید یا بدتر عود می‌کند.
- پیشرونده اولیه : ام اس پیشرونده اولیه(Primary progressive MS) از ام اس عودکننده ایجاد می شود و علائم بیماری به صورت تدریجی و با افزایش ناتوانی بیمار در طول زمان مشخص می شود.
- پیشرونده ثانویه: ام اس پیشرونده ثانویه ( Secondary progressive MS) بدترین نوع بیماری ام اس است و در صورت بیمار به آن مبتلا می شود که قبلا ام اس نوع دوم را داشته است و در نهایت بدتر شدن علائم منجر به آسیب شدید عصبی می شود.این نوع از بیماری بدخیم‌ترین نوع ام اس است و شیوع آن بسیار کم است.
علائم ام اس
علائم ام اس براساس میزان آسیب به فیبرهای عصبی و طول دوره بیماری ظاهر می شود و مدت زمان بروز علائم ام اس در هر فرد متغیر است.
علائم اولیه ام اس
- ضعف
- خستگی
- سرگیجه
- تاری دید
- اسهال
- لکنت زبان
- کاهش بینایی
- دوبینی طولانی
- بی اختیاری مدفوع
- از دست دادن بینایی
- حساسیت به سرما
- اختلال عملکرد جنسی
- لرزش و ناهنماهنگی در راه رفتن
- بی حسی یا ضعف در پاها یا تنه
- درد مزمن و سفتی ماهیچه ها یا اسپاسم عضلات
- حرکات خاص گردن و خم شدن آن به سمت جلو
- احساس گزگز کردن و بی حسی در صورت، بازوها ، پاها و انگشتان دست
- اختلال عملکرد مثانه شامل تکرر ادرار، احساس اضطرار شدید در ادرار کردن و عدم توانایی در نگه داشتن ادرار
علائم بیماری ام اس در زنان
- درد
- گرما
- یائسگی
- خستگی
- افسردگی
- اختلال بینایی
- مشکلات مثانه
- مشکلات قاعدگی
- مشکلات جنسی
- اختلال در راه رفتن
- بی‌حسی در صورت، بدن، بازوها یا پاها
- تاثیرات هورمونی در دوران پریودی، بارداری و یائسگی
علائم بیماری ام اس در مردان
- درد
- خستگی
- اسپاسم عضلانی
- مشکلات بینایی
- اضطراب و افسردگی
- احساس گیجی مکرر
- مه‌مغزی (تغییر شناخت)
- عدم کنترل تعادل و مشکل در راه رفتن
- مشکلات کنترل مثانه یا روده همچون بی‌اختیاری
- حرکات غیرارادی همچون تکان خوردن یا عدم کنترل اندام‌ها
علائم ام اس در کودکان
- ضعف
- لرزش
- گزگز
- تاربینی
- دوبینی
- سرگیجه
- خستگی
- اسپاسم
- کاهش بینایی
- تغییرات حسی
- مشکلات راه رفتن
- سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی
علائم ام اس خاموش
- سرگیجه بی دلیل
- گرفتگی عضلات
- ناتوانی در تمرکز
- دفع ادرار دردناک
- از دست دادن تعادل
- کاهش و ضعف حافظه
- افسردگی و بی حالی
- احساس سوزن سوزن شدن
- مشاهده رنگ‌ها به شکل غبار آلود
علائم ام اس خفیف یا خوش خیم
- لرزش
- سرگیجه
- بی حسی
- مشکل بینایی
- مشکلات مثانه
- سختی در راه رفتن
علائم ام اس بدخیم
- سرگیجه
- افتادن مکرر
- دوبینی و نابینایی
- مشکلات گفتاری
- بروز اختلال شناختی
- اختلالات گوارشی و مثانه
- ضعف در بخش تحتانی بدن
- کاهش قدرت شنوایی و بینایی
علائم چشمی ام اس
- دوبینی
- تاری دید
- درد چشم
- کوررنگی
- از دست دادن بینایی
تفاوت علائم ام اس و کم خونی
بیماری ام اس و کم خونی با یکدیگر متفاوت هستند و ممکن است به دلیل داشتن علائم مشابه مانند خستگی با هم اشتباه گرفته شوند اما خستگی ناشی از کم خونی بر اثر کمبود آهن است و برای خستگی ام اس نمی توان دلیل خاصی پیدا کرد.
| علائم ام اس | علائم کم خونی |
| عدم تعادل |
سردرد |
| بی‌اشتهایی | سرگیجه |
| درد عضلانی | تپش قلب |
| اختلال حافظه | تنگی نفس |
| مشکل در بلع | تیرگی زیر چشم |
| کاهش توانایی حرکتی | درد قفسه سینه |
| - | کاهش وزن شدید |
علت بیماری ام اس
علت به وجود آمدن بیماری ام اس، هنوز ناشناخته است و احتمال می دهند که ترکیبی از ژنتیک و عوامل محیطی مانند عفونت ویروسی می تواند در ایجاد آن نقش داشته باشد اما بیماری ام اس ارثی محسوب نمی‌شود.
علت بیماری ام اس در زنان
علت بیماری ام اس در زنان، تغییرات هورمونی و سطح ویتامین دی است و این که چرا زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به ام اس هستند، می تواند سرکوب سیستم ایمنی در دوران بارداری باشد.
عوامل خطر ابتلا به بیماری ام اس
- سن: احتمال ابتلای افراد به بیماری ام اس در سنین 20 تا 50 سال بیشتر است.
- جنسیت: بیماری ام اس در زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان است.
- سابقه خانوادگی: اگر پدر، مادر، خواهر یا برادر مبتلا به بیماری ام اس باشند احتمال ابتلای فرد به آن ۳-۲ درصد است.
- نژاد: سفید پوستان اروپای شمالی بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری در مقایسه با آمریکایی ها، آسیایی ها و آفریقایی ها هستند
- چاقی: احتمال ابتلا بیماری ام اس در افرادی که چاق هستند 40 درصد بیشتر از دیگران است.
- استعمال دخانیات: استعمال دخانیات،می تواندعلت بیماری ام اس در مردان باشد. افراد سیگاری ۲ برابر بیش تر از سایر افراد، به ام اس مبتلا می شوند.
- کمبود ویتامین D
- نحوه عملکرد سیستم ایمنی بدن
- محل زندگی
- عفونت ویروسی
چه کسانی ام اس می‌گیرند؟
با اینکه همه افراد ممکن است به بیماری ام اس مبتلا شوند اما زنان دو برابر بیشتر از مردان، افراد سفید پوست و افراد در فاصله سنی 20 تا 50 سالگی بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن هستند.
عوارض بیماری ام اس
- افسردگی
- بیماری صرع
- ضعف عضلانی
- اختلال حافظه
- مشکلات بینایی
- مشکلات جنسی
- مشکلات حرکتی
- عدم کنترل روده و مثانه
درمان بیماری ام اس
درمان بیماری ام اس به صورت قطعی وجود ندارد اما با مصرف داروهای تجویز شده، علائم بیماری بهبود پیدا می کنند و از سرعت پیشرفت بیماری کاسته می شود.همچنین پزشک متخصص ممکن است برای بیمار از برنامه درمانی شامل گفتار درمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی،پروتز، تغذیه و ....استفاده کند.
داروی ام اس
داروی ام اس که برای درمان افراد مبتلا استفاده می شود به سه گروه اصلی تقسیم‌‌بندی میشود:
-
برای حملات بیماری
-
برای کنترل علائم بیماری
-
برای کنترل سیر بیماری
دارو برای حملات بیماری ام اس
پزشک متخصص در این مرحله می تواند ازداروهای ضد التهاب(کورتیکواستروئیدها) مثل پردنیزولون خوراکی، ایمونوگلوبین داخل وریدی و متیل پردنیزولون تزریقی برای کاهش التهاب عصبی تجویز کند یا از روش تبادل پلاسما(تعویض خون) استفاده کند.
دارو برای کنترل علائم بیماری ام اس
پزشک برای کنترل علائم بیماری ام اس می تواند از داروهای مختلفی از جمله آمانتادین برای درمان خستگی و از باکلوفن برای مقابله با سفتی عضلانی (اسپاسم) استفاده کند.
دارو برای کنترل سیر بیماری ام اس
از این گروه می‌توان به داروهای زیر اشاره کرد:
- اینترفرون‌ها
- گلاتیرامراستات
- میتوکسانترون
- ناتالی زوماب
- فینگولیمود
- بتا اینترفرون
- فینگولیمود
- ناتالیزومب
- سیپونیمود
- تریفلونومید
- اکرلی زومب
- آلمتوزوماب
- دی متیل فومارات
- گلاتیرامر استات
اما بهترین داروی ام اس، ناتالیزوماب است که توسط پزشک متخصص به صورت هر ۲۸ روز یک‌بار وریدی آهسته تجویز می شود. تزریق این دارو که جزو قویترین و مؤثرترین دارو ام اس است باید در کلینیک انجام شود.
توان بخشی برای بیماران مبتلا به ام اس
هدف از توانبخشی برای درمان ام اس کمک به بهبود یا حفظ توانایی بیماران در انجام کارها است.برنامه‌های توانبخشی شامل موارد زیر است:
- فیزیوتراپی
- کنترل درد
- بلع و گفتار درمانی
- توانبخشی شناختی
- توانبخشی حرفه‌ای
اصلاح سبک زندگی
اصلاح سبک زندگی، در کنار مصرف داروهای تجویز شده می تواند به بهبود علائم ام‌اس کمک کند. مانند:
- یوگا
- ورزش
- پیاده‌روی
- کاهش استرس
- حرکات کششی
- خواب راحت و باکیفیت
- خنک نگه‌داشتن بدن
تغذیه بیماران ام اس
تغذیه بیماران مبتلا به ام اس بهتر است حاوی مایعات، سبزیجات، میوه های تازه، آجیل ها، پروتئین بدون چربی، لبنیات کم چرب، حبوبات و...باشد و از مصرف مواد غذایی زیر خودداری شود:
غذاهای مضر برای بیماران ام اس
- الکل
- ماهی تن
- مصرف گلوتن
- شیرینی و شکر
- غذاهای کم فیبر
- نوشیدنی های رژیمی
- اسیدهای چرب اشباع شده
- مصرف زیاد نمک، غذاهای نمکی، چیپس و تنقلات شور
- غذاهای فراوری شده مثل سوسیس و کالباس، غذاهای سرخ شده، فست فودها و مواد کنسروی
جدیدترین درمان ام اس
جدیدترین درمان ام اس، توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تایید شده است.مانند:
- پونوری: داروی پونوری پونسیمود، یک درمان خوراکی است که برای درمان ام اس به صورت یک بار در روز استفاده می شود.
- اکرلیزومب
- اوفاتومومب
- ublituximab
- پیوند سلول‌های بنیادی مغز استخوان
- استفاده از نشانگرهای زیستی
درمان ام اس با طب سنتی
- کندر
- حجامت
- انجام بادکش
- ماساژ سر
- تنظیم رژیم غذایی و خوردن گرمیجات
عمر بیماران ام اس
عمر بیماران ام اس قابل پیش بینی نیست اما میانگین طول عمر این افراد بعد از تشخیص بیماری بین 25 تا 35 سال است.مسئله مهم در مورد بیماری ام اس برخلاف تصور عمومی این است که بیماری ام اس کشنده نیست و اکثر مبتلایان به این بیماری، دچار ناتوانی شدید نمی شوند و مثل بقیه مردم، زندگی عادی دارند اما اگر ام اس به موقع درمان نشود می تواند باعث بروز عوارضی های منجر به مرگ شود.
تشخیص بیماری ام اس
تشخیص بیماری ام اس
تشخیص بیماری ام اس در مراحل اولیه دشوار است و اغلب بیماران چندین سال درگیر نشانه های آن هستند اما بیماری تشخیص داده نمی شود.
روش تشخیص بیماری ام اس
- معاینه فیزیکی برای ارزیابی علائم ام اس
- آزمایش خون برای کمک به رد سایر بیماری‌ها با علائم مشابه ام اس
- تست ام آر آی برای بررسی نواحی آسیب در مغز یا نخاع
- نمونه برداری مایع نخاعی برای ارزیابی سطح آسیب به اعصاب اطراف غلاف میلین
- تست های پتانسیل برانگیخته برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی مغر، نخاع و عملکرد عصبی
- معاینه چشم
برای تشخیص بیماری ام اس به کدام دکتر مراجعه کنیم؟
اگر هر یک از علائم بیماری ام اس را داشتید، به پزشک متخصص مغز و اعصاب یا نوروپتالمولوژیست مراجعه کنید تا مشخص شود که آیا علت بیماری می تواند ام اس باشد یا خیر.
تست و تشخیص بیماری ام اس در خانه
تست ام اس در خانه علمی نیست، ازنظر پزشکی رد شده است و نمی تواند این بیماری را به دقت تشخیص بدهد اما می تواند تا حدودی به شناخت علائم و نشانه ها ام اس کمک کند.
پیشگیری از ابتلا به ام اس
- ورزش منظم
- استراحت کافی
- مدیریت استرس
- ترک سیگار
- عدم مصرف مواد الکلی
- رعایت رژیم غذایی سالم
- مصرف مکمل ویتامین D
- کاهش وزن
بیماری ام اس و ازدواج
بیماری ام اس در ازدواج افراد تاثیر گذار است و باعث مشکلات جنسی در مردان و زنان از جمله کاهش میل جنسی و کمبود انرژی برای برقراری رابطه با شریک زندگی می شود.مشکل در فعالیت‌های جنسی در مردان مبتلا به بیماری ام اس بیشتر از زنان است.همچنین بهتر است بدانید طلاق به علت بیماری ام اس مرد امکان پذیر است و زوجه به استناد آن، می تواند درخواست طلاق داشته باشد و اگر دادگاه شرایط عسر و حرج را احراز نمود، حکم طلاق صادر می کند.
در ویدئو زیر دکتر نسترن مجدی‌نسب به بسیاری از سوالات بیماران مبتلا به بیماری ام اس (MS) درباره ازدواج پاسخ داده‌اند.
ام اس و بارداری
ام اس بر باروری زنان تاثیرگذار نیست و بیماران ام اس می توانند بچه دار شوند اما بهتر است قبل از بارداری با پزشک خود درباره آن صحبت کنید زیرا برخی داروهای ام اس نباید در طول بارداری مصرف شوند و ممکن است بعد از زایمان شانس عودکردن علائم زیاد شود. در ویدئو زیر دکتر طیبه عباسیون درباره زنان باردار مبتلا به بیماری ام اس، تعداد دفعات بارداری و مصرف داروها در این توضیح می دهد.
عمر بیماران ام اس
عمر بیماران ام اس برای هر بیمار بستگی به سن، نوع بیماری، زمان تشخیص، روند و کنترل آن بستگی دارد.در پاسخ به سوالاتی مانند بیماران ام اس چند سال عمر میکنند؟یا بیماران ام اس چند سال زنده می ماند؟ باید بدانید که میانگین طول عمر بیماران ms بعد از تشخیص، ۲۵ تا ۳۵ سال است. نه تنها عاقبت بیماری ام اس بلکه همه افراد مرگ است اما اگر بیمار مبتلا به ام اس یک سری شرایط را رعایت کند، می تواند عمر طولانی داشته باشد.
چند باور اشتباه در مورد ام اس
چند باور اشتباه در مورد ام اس
پرسش های متداول
| چگونه دچار ام اس می شویم؟ |
|
علت بیماری ام اس مشخص نیست اما شرایط و بیماری های مانند ژنتیک،سن، جنیست، بیماری های عفونی و ..در ابتلا به آن نقش دارند. |
| آیا بیماری ام اس کشنده است؟ |
|
بیماری ام اس در صورتی که به موقع و مداوم درمان نشود، می تواند باعث بروز بعضی از عوارض ها و منجر به مرگ شود. |
| چند درصد بیماران ام اس فلج میشوند؟ |
|
حدود دو سوم افراد مبتلا به بیماری ام اس، توانایی راه رفتن دارند هرچند ممکن است از واکر یا عصا استفاده کنند. |
| بیماری ام اس چه خطراتی دارد؟ |
|
بیماری ام اس باعث تخریب موقت و یا آسیب دائمی به اعصاب میشود. |
| ام اس در چه سنی شروع می شود؟ |
|
نشانه ها و علایم اولیه ام اس معمولا در سن بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی شروع می شود. |
| ایا بیماری ام اس شیمی درمانی دارد؟ |
|
بله، سیستم ایمنی بیمارن مبتلا به ام اس با شیمی‌درمانی سرکوب می شود و سپس سلول‌های بنیادی به بدن بیمار تزریق می کنند. |
|
پرش عضلات از علائم ام اس است؟ |
| خیر، پرشه عضلانی جزو علائم بیماری ام اس نیست. |
| آیا سنگینی پا نشان دهنده بیماری ام اس است؟ |
| یکی از علائم شایع بیماری ام اس، سنگینی اندام به خصوص پا است. |
| ایا بیماری ام اس با طب سنتی درمان میشود؟ |
| خیر، بیماری ام اس با طب سنتی درمان نمی شود اما می‌تواند باعث کنترل ام اس شود. |
| بیماری ام اس یکی نوع بیماری صعب العلاج است؟ |
|
بله |
| بیماری ام اس از چند سالگی شروع میشود؟ |
| بیماری ام اس معمولا علائم خود را بین 20 تا 40 سالگی نشان می دهد. |
| چگونه متوجه بیماری ام اس شویم؟ |
|
با مشاهده مشکلات بینایی مانند تاری دید، تیرگی رنگ‌ها، درد، دوبینی و حرکات غیر ارادی چشم می توان متوجه بیماری ام اس شد. |
| بیماران ام اس کجا استخدام نمیشن؟ |
|
بیماران ام اس و بیماری های پزشکی که به معافیت پزشکی منجر می شود، در ادارات، بانک های دولتی و نیروهای مسلح استخدام نمی شوند. |
| بیماری ام اس در اثر کمبود کدام ویتامین است؟ |
| بیماری ام اس در اثر کمبود ویتامین D است. |
| علائم کدام بیماری شبیه ام اس است؟ |
|
علائم بیماری های مانند میگرن، سندرم جدا شده رادیولوژیک، اسپوندیلوپاتی، نوروپاتی، بیماری عروق کوچک مغزی و...شبیه ام اس است. |
| بیماران ام اس می توانند روزه بگیرند؟ |
| بله، بیماران ام اس با رعایت نکات مهم در تغذیه و حفظ سلامت زیر نظر پزشک میتوانند روزه بگیرند. |
| آیا بیماران ام اس میتوانند رانندگی کنند؟ |
|
بسیاری از بیمارن مبتلا به ام اس می توانند معمول رانندگی کنند، اما برخی دیگر ممکن است به تجهیزات تطبیقی نیاز داشته باشند. |
| آیا بیماری ام اس باعث لاغری می شود؟ |
| بله |
| بهترین آزمایش برای کمک به تشخیص ام‌اس چیست؟ |
| ام آر ای MRI |
| بهترین ورزش برای بیماران ام اس چیست؟ |
|
ورزش هایی مانند تمرینات هوازی، تمرینات قدرتی، یوگا، تای چی، ورزش های آبی و تمرینات تعادل می توانند به کاهش علائم بیماری ام اس کمک کنند.
|
| بیشترین آمار بیماری ام اس در ایران کجاست؟ |
| بیشترین آمار بیماری ام اس در ایران، شهرهای اصفهان و تهران است. |
سخن آخر
بیماری ام اس نوع بیماری خود ایمنی است که علت آن به طور دقیق مشخص نیست اما عواملی مانند سن، جنسیت، نژاد، سابقه خانوادگی،چاقی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند.ام اس با علائمی مانند خستگی، سرگیجه، تاری دید، بی حسی یا ضعف در پاها یا تنه همراه است. و باعث مشکلاتی همچون افسردگی، بیماری صرع، اختلال حافظه، مشکلات بینایی، جنسی و حرکتی می شود. شما می توانید در صورت تمایل مطب معرفی پوکی استخوان چیست؟ علائم، راه های پیشگیری و درمان بیماری و نارسایی قلب؛ علت، علائم و انواع، روش تشخیص و درمان بیماری را مطالعه کنید.
ما در این مطلب به معرفی بیماری ام اس؛ علت،علائم و روش های تشخیص آن پرداختیم و با انواع بیماری Ms و روش های درمان آن آشنا شدید. در صورت ابتلا به بیماری ام اس تجربیات تان را در درمان این بیماری در قسمت نظرات تان با دیگران به اشتراک بگذارید.
