اگرچه همه از ساقه کرفس استفاده می کنند اما برگ، ریشه و دانه های آن نیز می توانند بعنوان غذا و همچنین درمانهای طبیعی استفاده گردند.
انواع کرفس :
انواع مختلفی از کرفس بدست آمده که دو نوع آن معروفتر می باشند .1 ) کرفس برگ :که از ساقه و برگ آن استفاده می شود .
2 ) کرفس قمری :که از ریشه آن که ضخیم شده و در سطح خاک قرار می گیرد استفاده می گردد .
مصرف این نوع کرفس در ایران زیاد متداول نمی باشد .کرفس به سرما و گرمای شدید حساسیت نشان می دهد . به همین علت توجه به آبیاری این گیاه اهمیت دارد .
پرورش گیاه کرفس
پرورش گیاه کرفس در خانه
این پروژه نیز مانند کاشت پیاز در منزل بسیار ساده است. برای این منظور از قسمت تحتانی کرفس که معمولا بدون استفاده باقی مانده و دور انداخته می شود، استفاده می کنیم.دقت کنید قسمت تحتانی کرفس فاقد هرگونه گل و لای باشد، لذا آن را کاملا تمیز کرده و در یک ظرف کوچک حاوی کمی آب ولرم قرار دهید، بطوریکه ساقه کرفس رو به بالا باشد. بهتر است ظرف را در محلی آفتابگیر قرار دهید. دقت کنید در این مرحله ظرف شما خالی از آب نماند. مدت قرارگیری کرفس در آب حداقل یک هفته خواهد بود. در طول این مدت برگ های ظریف زرد رنگ اولیه ی میانی، شروع به رشد کرده، ضخیم تر شده و رنگ آنها به سبز تیره تغییر خواهد کرد. در صورتیکه ساقه های کناری در این مدت خشک و جمع می شود. رشد برگ های میانی آرام و کند انجام می گیرد ولی کاملا محسوس خواهد بود.پس از کاشت، گیاه را آبیاری نمایید. پس از گذشت یک هفته از کاشت، بخوبی رشد برگ های سبز کرفس را مشاهده خواهید کرد. دقت شود گیاه کاشته شده به موقع آبیاری شود و در محلی آفتابگیر قرار داده شود.
روش کاشت در مزرعه:
کرفس را هم می توان به صورت کشت بذر در مزرعه به فواصل 100-60 سانتی متر و هم به صورت نشاکاری با گیاهچه های 15-10 سانتی متری کشت نمود. بذرهای کرفس بسیار ریزند و نباید در عمق بیش از 5/0 سانتی متر کشت شوند.پس از سبز شدن اقدام به تنک کردن میکنند و بوته های ریز و ضعیف را از خاک بیرون میکشند.
زمان کاشت بذر
زمان کاشت بذر وقتی است که دما حدود 15 درجه سانتی گراد باشد. البته بذر کرفس می تواند در 5 درجه سانتی گراد جوانه بزند، ولی دمای مناسب آن بین 15 تا 20 درجه سانتی گراد می باشد. در طول مدت خزانه دما در شب حدود 12 تا 15 درجه سانتی گراد و در روز حدود 20 تا 25 درجه سانتی گراد است. به این ترتیب در مناطق سردسیری باید از شاسی و گلخانه برای تهیه خزانه استفاده کرد و به محض مساعد شدن هوا بوته ها به محل اصلی منتقل شوند. در مناطقی که زمستان های ملایم دارند، مانند خوزستان اوایل پاییز اقدام به تهیه خزانه می کنیم و وقتی نشاها آماده شدند، آن ها را به محل اصلی منتقل می نماییم.گل دادن به موقع کرفس
همانطور که می دانیم، به بذر نشستن بی موقع سبزی های برگی، باعث از بین رفتن کیفیت آن ها می گردد. کشت و پرورش کرفس در بین سبزی ها به نهایت مشکل است، لذا چنانچه بوته بی موقع به بذر مبنشیند، خسارت جبران ناپذیری به کار خواهد آورد. عوامیلی که سبب “بولتینگ” می شوند عبارت اند از:• سرمای با دوام در اوایل رشد. در زمانی که بوته ها کوچک هستند، چنانچه میانگین دما بین 4 تا 10 درجه سانتی گراد باشد و این دمای پایین به مدت 2 هفته یا بیشتر دوام بیاورد، باعث به گل رفتن بوته ها درسال اول می گردد.
• زمانی که بوته ها در معرض دمای پایین قرار داده شوند، هر عاملی که رشد بوته را تحریک کند(مانند دادن کود نیترات سدیم) باعث می گردد که ساقه های گل دهنده زودتر ظاهر شوند.
• وراثت در بی موقع به بذر رفتن بوته تأثیر بسزایی دارد. آزمایش های مختلف نشان داده است، که بعضی از نژادهای کرفس نسبت به سایرین ممکن است دیرتر به گل بنشینند. به عنوان مثال:رقم “اسلو بولتینگ گرین” دیر گل می دهد.
• کندی رشد گیاه در اثر هر عاملی (سرمای زیر صفر، خشکی بیش از حد، بیماری های مختلف).
• نامناسب بودن دما در هنگام کشت.
برای اطلاع از سایر مطالب مرتبط با کاشت گیاهان کلیک کنید
نیازهای اکولوژی
خاک:
برای کاشت کرفس می توان از خاک های لوم – لوم رسی- پیت یا ماک که زهکشی خوبی داشته باشند، استفاده نمود.نور:
کرفس برای جوانه زنی و رشد مناسب نیاز به نور کافی دارد.دما:
کرفس در مناطقی کاشت می شود که میانگین ماهیانه دمای آن ها بین 21-16 درجه سانتیگراد باشد.آبیاری:
برای تولید دمبرگ های گوشتی و ترد رطوبت بالای خاک لازم است آب باید با آبیاری های مکرر و منظم تامین گردد کرفس برای رشد تا مرحله رسیدن، حدود 175سانتی متر آب لازم دارد.کود:
برای تولید محصول با کیفیت و ترد (بدون نخ) باید مقادیر زیادی مواد غذایی فراهم نمود بسته مواد غذایی موجود درخاک 450-220 کیلوگرم ازت، 120کیلوگرم فسفر و 180کیلوگرم پتاس در هکتار برای این محصول استفاده می شود.همچنین میتوان از کودهای NPK در طول دوره رشد کرفس استفاده کرد
آفات و بیماریها:
آفاتی که به کرفس حمله می کنند شامل شته ها، کنه های عنکبوتی، مگس سفید و نماتدها می باشند. سوختگی زودهنگام توسط قارچ Ceropori apii و سوختگی آخر فصل توسط Septoria apicola ایجاد شده و می توان آن ها را با قارچ کش هایی که عمدتا حاوی ترکیبات مسی هستند کنترل نمود.سفید کردن کرفس
سفید کردن کرفس عبارت است ز عملی که به وسیله آن دمبرگ های کرفس رنگ سبز خود را از دست داده، آن ها ترد، ظریف و شکننده می شوند. این عمل به وسیله جلوگیری از تابش نور خورشید به دمبرگ های کرفس انجام می گردد.متخصصین تغذیه معتقدند که کرفس سفید شده مقداری کمتری ویتامین A دارد. سفید کردن کرفس به روش های گوناگونی انجام می شود:
• بوته ها در داخل شیارهایی که حدود 30 سانتی متر عمق دارند، نشا می شود. بتدریج که بوته ها رشد می کنند، شیارها پر از خاک می گردند. باید دقت کرد که خاک در مرکز بوته نرود. برای این کار ابتدا برگ ها را دور هم جمع می کنند؛ سپس پای بوته خاک می دهند. در غیر این صورت خاک به مرکز بوته راه یافته، سپس پای بوته خاک می هند. در غیر این صورت خاک به مرکز بوته راه یافته، سبب پوسیده شدن آن می گردد.
• ممکن است نشا درسطح خاک کاشته شود، ولی بتدریج که آن رشد کرد، خاک پای بوته داده می شود.
• استفاده از کاغذ محصوص سفید کردن کرفس. سفید کردن ممکن است با پیچیدن کاغذهای مخصوص در اطراف دمبرگ ها انجام شود.
• استفاده از لوله های سرامیکی. این یک روش قدیمی است. می توان با قرار دادن لوله های سرامیکی(تنبوشه) روی بوته مانع از ورود نور به دمبرگ شد.
• استفاده از نوارهای تخته ای. با استفاده از تخته و قرار دادن آن در دو طرف بوته می توان باعث سفید کردن کرفس شد. در این صورت عرض تخته حدود 40 سانتی متر و طول آن در حدود 10 متر انتخاب شود. 2 قطعه تخته در دو طرف بوته ها در طول ردیف کشت قرار داده می شود و به این ترتیب از تابش مستقیم نور خورشید به دمبرگ ها جلوگیری به عمل می آید.
راهنمایی برای پرورش بهترین کرفس:
کرفس سال هاست که به عنوان گیاهی با پرورش سخت شناخته شده است. بخش اعظم آن به این دلیل است که گونه های سنتی کرفس نیاز به کار و توجه زیادی دارند، آن ها نیاز به گودالی عمیق و لایه هایی از خاک دارند که به طور منظم باید برای سفید کردن ساقه های سبز به آن اضافه شود. خوشبختانه شیوه های مدرن پرورش گیاه، منجر به پرورش گونه های آسان تری شده است که «خود سفید شونده» (Self blanching) هستتد و برای تولید ساقه های نازک و سفید نیازی به افزودن خاک ندارند. گر چه کرفس را می توان از بذرهایی که اوایل فروردین کاشته شده اند پرورش داد، اما خرید نهال های آماده که می توان آن ها را در مرداد و شهریور نشا کرد، بسیار ساده تر است.نشا کردن
برای داشتن گیاهانی عالی با بوته های فراوان و خوب، نهال ها را در فاصله حدود 27 سانتی متری بکارید تا از این که تاج گیاه هم سطح زمین قرار خواهد گرفت، اطمینان حاصل کنید. اگر گیاهان را به جای ردیف های طویل به صورت شبکه ای بکارید، رشد بهتری خواهند داشت.برداشت
کرفس از مرداد ماه تا اولین فصل سرما آماده برداشت است. برای برداشت، آن را با استفاده از چنگک دستی بلند کنید. مواظب باشید به گیاهان اطراف آن صدمه نزنید.طبیعت وخواص گیاه کرفس
1. طبع کرفس گرم و خشک است.2. تخم کرفس بازکننده گرفتگیها و انسداد است به هضم غذا کمک میکند.3. تخم کرفس برای ریه مضر است.4. کرفس محرک نیروی جنسی میباشد مخصوصاً تخم آن.5. حضرت محمد(ص) فرمودهاند:بر شما باد خوردن کرفس که عقل را میافزاید.6. کرفس برای تقویت عمومی بدن بسیار مناسب است.7. تببر و دافع صفرا است.8. دفع کننده اسیداوریک میباشد.9. درمان کننده آب آوردن نسوج و خیز عمومی بدن میباشد.10. ضدیرقان است.11. نکته مهم:خانمهای حامله و بچه شیرده و کسانی که بیماری کلیوی یا صرع دارند سعی کنند از خوردن کرفس خودداری کنند.12. یک سالاد خوب جهت شفابخشیدن به رماتیسم، سیاتیک و بیماریهای مفصلی:کاهو و کرفس را خرد نموده قبل از غذا میل کنند.13. یک سالاد دیگر خوب و مقوی به عنوان شام برای کسانی که میخواهند گیاهخواری کنند. خیار + کرفس + کلم + هویج + گوجهفرنگی به اندازه مناسب و 2 قاشق غذاخوری روغن زیتون این سالاد برای خیلی از بیماریها مفید میباشد.14. کسانی که میخواهند لاغر شوند هفتهای دو شب سالاد شماره 13 به عنوان شام استفاده کنند.. آب کرفس برای بیماری قند مفید است.16. کرفس تصفیه کننده خون است.17. کسانی که مبتلا به نقرس هستند کرفس را در برنامه غذایی خود قرار دهند کرفس برای تنگی نفس مفید است.18. خوردن کرفس باعث جلوگیری از جذام و پیسی میشود.19. برای بازشدن صدا از کرفس استفاده کنید چه به صورت پخته، چه به صورت خام و سالاد.20. کرفس تقویت کننده غدهها میباشد مخصوصاً غدهی فوق کلیوی میباشد.21. کسانی که آسم دارند از کرفس چه خام و پخته مخصوصاً آب آن مخلوط با آبلیمو میل کنند.22. برای درمان بادهای مخالف (منظور بادهایی که در بدن وجود دارد) تخم کرفس را کوبیده با شکر مخلوط نموده به طور نامنظم یک قاشق میل شود. چند روز میل شود، سپس فاصله مجدداً شروع شود.23. کرفس باعث محکم شدن لثهها میگردد و از خونریزی جلوگیری میکند.24. دم کرده تخم کرفس ضدعفونی کننده مجاری ادرار است. 10 گرم در 300 سیسی آب جوش دم کرده روزی 3 فنجان میل شود.25. برای درمان دردهای رماتیسمی کرفس را بکوبید با آرد برنج مخلوط کنید در محل به صورت ضماد بگذارید.26. برای خردکردن سنگهایی که در کلیه و مثانه میباشد آب کرفس را همراه با مرزه روزی 3 استکان میل کنید با احتیاط.27. کرفس خوشبو کننده دهان است.28. کرفس اشتهاآور است مخصوصاً برگهای آن.29. برای بیماریهای ریوی و گرفتگی صدا برگ کرفس را به مقدار 15 گرم در 500 سیسی آب جوشانده صاف نموده همراه شیر مخلوط کرده میل شود.30. کسانی که تصلب شرایین دارند از روش مختلف کرفس (خام، پخته، آبپز...) استفاده کنند.31. جهت درد پستان کرفس را کوبیده به صورت ضماد بگذارید.32. برای درمان لاغری برگهای تازه کرفس را با سالاد مخلوط کرده میل کنید.33. اگر دچار سرماخوردگی سختی شدید کرفس + پیاز خام + کمی آبلیمو بعنوان سالاد استفاده کنید.34. برای سردردهایی که ناشی از سرماخوردگی میباشد از روش شماره 33 استفاده کنید.35. برای تقویت معده 5 گرم تخم کرفس را در 150 سیسی آب جوش دم کرده، یک فنجان بعد از غذا میل شود.36. برای دیسک کمر مانند شماره 25 استفاده کنند.
کاشت و برداشت گیاه کرفس
مضرات کرفس :
کرفس با توجه به خواص و فواید زیادی که دارد اگر بی رویه مصرف شود زمینه ساز بروز بسیاری از بیماری های خطرناک در بدن می شود.استفاده از رژیم های غلط، عوارضی همچون گود رفتن زیر چشم ها، لاغر شدن صورت، بالا رفتن چربی خون، عصبی شدن، زود رنج شدن، کم شدن آب زیر پوست را رخ می دهند.
استفاده روزانه از آب کرفس به هیچ عنوان به افراد توصیه نمی شود چرا که کرفس از سبزی هایی است که ( اگزالات) فراوانی دارد و تجمع اگزالات در بدن، به خصوص در افرادی که کلیه و مثانه سنگ ساز دارند، می تواند باعث به وجود آمدن یا بزرگ تر شدن سنگ های اگزالاته شود.
دریافت بیش از اندازه اگزالات عاملی مهم در از بین رفتن عناصر 2 ظرفیتی مانند کلسیم، روی، فسفر، منیزیم و منگنز است که برای بدن بسیار ضروری هستند و کمبود آنها نیز بسیار خطرناک است.
کسانی که مبتلا به صرع هستند نباید کرفس مصرف کنند.
کسانی که دچار اسهال هستند باید از خوردن کرفس خودداری کنند
مصرف کرفس و تخم کرفس برای زنان باردار نیز توصیه نشده است و موجب سقط جنین شود. همچنین ممکن است منجر به صرعی شده کودک شود .
افراد حساس به نور از خوردن بیش از اندازه دانه کرفس خودداری کنند.
تخم کرفس برای ریه مضر است.
