توزیع داروی «بوپره‌نورفین» در زندان‌ها برای درمان اعتیاد معتادان

چندی پیش ستاد مبارزه با موادمخدر از اجرای پایلوت طرح توزیع داروی «بوپرنورفین» در سازمان زندان‌ها خبر داد؛ طرحی که به مفهوم سنجش اثربخشی دارو نبوده و باهدف شناسایی و رفع موانع و مشکلات استفاده از داروی بوپره‌نورفین در بخش‌هایی مانند سازمان زندان‌ها مورد استفاده قرار گرفته است.                                
                              رضا تویسرکان منش، مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن اشاره به اجرای پایلوت طرح توزیع داروی بوپره نورفین در سازمان زندان‌ها گفت: در این طرح، پایلوت به مفهوم سنجش اثربخشی دارو نیست، زیرا این دارو سالهاست که در علم پزشکی استفاده می‌شود و در پروتکل‌های ملی هم وارد شده است. یعنی اکنون در مراکز MMT هم دارودرمانی، هم سم زدایی و هم درمان نگهدارنده با داروی بوپره‌نورفین موجود است و حتی هیات وزیران هر ساله برای آن تعرفه مشخص می‌کنند. در این پایلوت موانع و مشکلات استفاده از داروی بوپره‌نورفین را در جایی مانند سازمان زندان‌ها که سالهاست عادت به استفاده از متادون دارند، شناسایی و رفع می‌کنیم تا استفاده گسترده از این دارو اتفاق بیفتد.
 
  متادون؛ دارویی صناعی که خود مخدری قوی محسوب می‌شود 
 
  وی اظهار کرد: بررسی‌های انجام شده روی درمان نگهدارنده معتادان با داروهای آگونیست در سال گذشته، نشان داد تمرکز اصلی کشور روی داروی متادون است؛ داروی صناعی که مخدر قوی محسوب می‌شود و شاید برخلاف اغلب نقاط دنیا که متادون سهمی از درمان آگونیست دارد، به طور مشخص در ایران درصد غالب درمان با متادون بود.
 
  مزایای متعدد درمان با بوپره‌نورفین و تایید استفاده از آن در زندانها 
 
  مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه در سازمان زندان‌ها همه درمان با متادون صورت می‌گرفت و حتی ممکن بود کسی که خارج از زندان ماده سبکی مصرف می‌کرد برای کنترل مصرف او از متادون استفاده کنند که خود این دارو دارای عوارضی بود، گفت: با طرح موضوع در کمیته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر و با مشورت با سازمان زندان‌ها، در گام اول درخصوص زندانیانی که به دلایل دیگری به جز اعتیاد در زندان هستند، (مانند افرادی که به دلیل چک برگشتی، سرقت و کلاهبرداری در زندان هستند اما معتادند) برمبنای پروتکل‌های موجود وزارت بهداشت که درمان با داروی بوپره‌نورفین، پارشیال آگونیست‌ اوپیوئیدها است و درمان سبکتری محسوب می‌شود و دارای مزایای متعددی است را تایید کرد تا در سازمان زندان‌ها تسری دهیم.
  مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر ادامه داد: در این راستا با بخش سلامت سازمان زندان‌ها جلساتی برگزار و طرح موضوع شد. هدف ما این است که صرفا افرادی که اندیکاسیون دریافت بوپره‌نورفین دارند را شناسایی و تحت درمان قرار دهیم؛ یعنی افراد براساس سن، جنسیت، نوع اعتیاد و... درمان برایشان انجام شود، زیرا درمان‌های آگونیست عمدتا برای داروهای مخدر است و برای درمان داروهای محرک و روانگردان کاربرد چندانی ندارد.
 
  تولید بوپره‌نورفین با قیمت ارزان در دستور کار 
 
  تویسرکان منش با بیان اینکه برای اجرای صحیح پروتکل پزشکی این دارو، مجموعه دوره‌های آموزشی برای همه درمانگران فعال در سازمان زندان‌ها تدارک دیده شد و مقرر شد سازمان بهداشت جهانی نیز برای تامین منابع آن کمک کند، یادآور شد: با کمک مراکز علمی داخل کشور همه درمانگران را با متدهای نوین درمان اعتیاد از جمله دارو بوپره‌نورفین آشنا می‌کنیم. در گام دوم با کمک معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و شرکت‌های دانش بنیان تولید داروی موثر و ارزان قیمت بوپره‌نورفین را در دستور کار داریم.
  وی با بیان اینکه در حال حاضر به بوپره‌نورفین اثربخش و مرغوب و ارزان قیمتی دسترسی داریم، خاطرنشان کرد: در این راستا تفاهم چندجانبه‌ای بین دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، سازمان غذا و دارو و سازمان زندان‌ها نوشته شد تا مصرف یکسال داروی بوپره‌نورفین سازمان زندان‌ها با قیمت بسیار مناسب و ارزان، به همراه سوبسید پرداختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، یارانه‌ پرداختی دبیرخانه ستاد و تخفیف‌های شرکت‌های دانش بنیان که طی قراردادی مشخص و در اختیارشان قرار می‌گیرد، لذا در حال حاضر اجزای این خدمت (آموزش کادر درمان سازمان زندان‌ها و تهیه مطمئن دارو برای یکسال) مشخص است.
 
  تزریق بوپره‌نورفین، نیاز یک ماهه هر معتاد را برطرف می‌کند
 
  مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر ادامه داد: اکنون فرم‌های طولانی اثر داروی بوپره‌نورفین که تزریقی است و ماهانه تزریق می‌شود، با کمک شرکت‌های دانش بنیان و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تولید می‌شود که این موضوع کار را بسیار ساده خواهد کرد؛ بدین ترتیب نیاز فردی که در زندان است با دریافت ماهی یک تزریق برطرف می‌شود و حتی نیاز به مصرف روزانه این دارو هم ندارد لذا همه این موارد باعث می‌شود فهم درمان‌های نوین از جمله بوپره‌نورفین در سبد درمان‌های مخدر در ایران مانند بقیه نقاط دنیا افزایش یابد.
 
  توزیع این دارو در مرکز فشافویه در گام بعدی 
 
  تویسرکان منش همچنین گام بعدی برای توزیع داروی بوپره‌نورفین که از سازمان زندان‌ها شروع شده است را مراکز ماده ۱۶ عنوان کرد و افزود: بزرگترین مرکز ماده ۱۶ با ظرفیت حدود ۶۰۰۰ نفر در فشافویه است که تحت پوشش سازمان زندان‌ها قرار دارد و می‌خواهیم این امر را در مرکز ماده ۱۶ فشافویه هم شروع کنیم و سپس آن را به سایر مراکز ماده ۱۶ تسری دهیم و به تدریج ظرف یک تا دو سال آینده سهم قابل توجهی از درمان در مراکز اقامتی اعم از زندان و ماده ۱۶ به جای متادون با بوپره‌نورفین باشد.
 
   افزودن نالتروکسان و داروهای گیاهی به سبد درمان‌های اعتیاد  
 
  وی اظهار کرد: قصد داریم همه درمان‌های نوین اعم از درمان‌های آنتاگونیستی مانند نالتروکسان طولانی‌اثر و داروهای تایید شده توسط سازمان غذا و دارو مانند داروهای گیاهی که پژوهشگاه گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی تولید کردند و داروی دیگری که اخیرا نیز دانشگاه شاهد در دست دارد را وارد سبد دارویی کنیم تا هر فرد متناسب با نیازهای خودش تحت درمان قرار گیرد.
  تویسرکان منش در پاسخ به این سوال که آیا داروی بوپره‌نورفین در مراکز کاهش آسیب هم توزیع می‌شود؟، نیز توضیح داد: مذاکرات در این زمینه شروع شده است؛ در ابتدا این دارو در سازمان زندان‌ها، سپس مراکز ماده ۱۶ توزیع می‌شود که اقدامات عملی آن شروع شده و اطلاع‌رسانی خواهد شد و پس از آن توزیع این دارو در مراکز کاهش آسیب رخ خواهد داد.