کاهش قیمت برخی داروهای ترک اعتیاد/چرا معتادان باید در اولویت واکسیناسیون باشند؟

دکتر رضا تویسرکان‌منش صبح امروز در نشست خبری مجازی با اصحاب رسانه در پاسخ به سوالی مبنی بر چرایی در اولویت قرار گرفتن دریافت واکسن معتادان متجاهر بیان کرد: معتادان متجاهر به موجب اعمال ماده ۱۶ قانون مبارزه با مواد مخدر جمع‌آوری و نگهداری می‌شوند. به نوعی در مراکز نگهداری در مرحله گذراندن مجازات‌های جایگزین حبس هستند و به نوعی به اجبار در مراکز نگهداری می‌شوند بنابراین مسئولیت حفظ سلامت و جان آنها برعهده دولت و مراکز نگهداری‌کننده است و به منظور رعایت حقوق انسانی و حقوق بشر ما موظف هستیم که همه شرایط بهداشتی را برای این مددجویان فراهم کنیم.
وی ادامه داد: از طرفی معتادان به مواد مخدر به دلیل استفاده از مواد و شرایط نامناسب زندگی، سکونت و تغذیه‌ای که دارند، دچار ضعف سیستم ایمنی هستند. مهم‌ترین سد دفاعی که ما در مقابل ویروس کرونا داریم، سیستم ایمنی بدن است. بنابراین زمانی که  سیستم ایمنی ضعیف می‌شود؛ فرد مستعد ابتلا به بیماری و فرم وخیم بیماری می‌شود، بنابراین افراد طبق پروتکل ملی که برای واکسیناسیون وجود دارد، برخی از کادر درمان جز گروه‌های به نوعی آسیب‌پذیر محسوب می‌شوند و به نوعی در پروتکل در اولویت دریافت واکسن قرار دارند. از سوی دیگر ما برای اینکه بتوانیم زنجیره انتقال ویروس را قطع کنیم، لازم است تعداد زیادی از افراد در کشور واکسینه شوند.
تویسرکان‌منش یادآور شد: معتادانی که جمع‌آوری شدند، بعد از سه یا ۶ ماه یا یکسال از مراکز جمع آوری رها می‌شوند و در جامعه زندگی خواهند کرد. به دلیل اینکه برخی نسبت به وضعیت سلامت خود و رعایت پروتکل‌های بهداشتی ممکن است بی‌تفاوت تر باشند، بنابراین زنجیره انتقال در جامعه توسعه خواهد یافت، لذا واکسیناسیون آنها هم به نفع خودشان و هم به نفع جامعه است.  
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر با بیان اینکه کل جمعیت این افراد که در سال ۹۹ نگهداری شدند، حدود ۵۸ هزار نفر است، گفت: لذا این تعداد سهمیه بالایی از واکسن را نمی‌خواهند. اگر باتوجه به قول‌هایی که مسئولین کشور دادند، در خردادماه تولید واکسن داخلی (با آن حجم انبوهی که گفتند) آغاز شود، لذا بخش قابل توجهی از سهمیه واکسن به آنها تخصیص پیدا نخواهد کرد. از طرفی ما تمایل داریم که همه کسانی که با آنها در تماس هستند (اعم از مراقبین و کسانی که در مراکز ماده ۱۵ فعالیت می‌کنند و به نوعی خدمت ارائه می‌دهند) هم، در اولویت دریافت واکسن قرار گیرند.
به گفته وی، باتوجه به واریانت‌های جدیدی که مرتب درمورد ویروس کرونا کشف می‌شود مانند هندی و انگلیسی و... که قدرت سرایت و بیماری‌زایی بالاتری دارند، این نگرانی وجود دارد که وقتی در مرکز نگهداری صدها یا هزاران نفر را کنار هم نگهداری می‌کنید، حتی با رعایت دقیق پروتکل‌های بهداشتی، امکان ابتلا و سرایت در این محل وجود دارد، لذا در مجموع باتوجه دلایل مذکور از وزارت بهداشت درخواست کردیم که این مددجویان را در اولویت دریافت واکسن کرونا قرار دهند.
وابستگی بالای ایران به درمان‌های آگونیستی برای درمان معتادان
این امر برخلاف رویه های جهانی است
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر در ادامه در پاسخ به سوالی درباره خبر دبیرکل ستاد از دو داروی جدید در حوزه درمان و همچنین میزان اثربخشی آنها توضیح داد: استراتژی دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر در عرصه درمان، تنوع بخشیدن به روش‌های درمانی و دارویی و غیردارویی است.
تویسرکان‌منش افزود: سال‌های گذشته به دلیل اینکه اعتقاد بر این بود که از فرم آسیب‌رسان اعتیاد به سمت فرم‌های کم‌خطرتر حرکت کنیم و کنترل بیماری‌های عفونی مانند HIV را در معتادان تزریقی داشته باشیم، بحث جایگزینی مواد با داروهایی مانند متادون شکل گرفت و توسعه پیدا کرد و بسیار موفق بود و باعث شد موج انتشار ایدز در کشور در معتادان تزریقی کنترل شود و جایگزین‌هایی مانند شربت تریاک و متادون که فرم‌های کم‌خطرتری نسبت به تزریق هستند، جایشان را بگیرد. 
وی ادامه داد: اما در یک دهه گذشته وابستگی ما به درمان‌های آگونیستی افزایش پیدا کرد و به نوعی عمده درمان کشور توسط درمان با متادون و شربت تریاک است که این برخلاف روند جهانی است.
ایران بدنبال مدلهای مختلف درمان معتادان با داروهای جدید 
وی با بیان اینکه معمولا در دنیا داروهای متنوع آگونیست و آنتاگونیست و روش‌های مختلف درمان‌های غیردارویی وجود که به اقتضای هر فرد (شرایط جسمی، روحی و اجتماعی) و با تشخیص درمانگران این روش‌ها انتخاب می‌شود، گفت: از سال گذشته استراتژی جدید ستاد تنوع بخشیدن به روش‌های درمانی دارویی و غیردارویی است.
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر درمورد داروها نیز توضیح داد: بوپره‌نورفین داروی قدیمی نگهداری، سم‌زدایی و درمان اعتیاد است. اما اتفاقی که در ایران افتاده این است که ما دسترسی به فرم محدودی از این دارو داریم که تحت عنوان قرص زیرزبانی است و این دارو هم نسبت به مشابهین خود مانند متادون و شربت تریاک گران محسوب می‌شود. دبیرخانه ستاد با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و مراکز تحقیقاتی در مراحل تولید دارو تغییراتی ایجاد می‌کند که دارو با قیمت ارزان‌تر و کیفیت مناسب‌تر در بازار تولید شود.
وی در ادامه اظهار کرد: دوم؛ سایر فرم‌هایی که از این دارو وجود دارد؛ مانند (فرم‌های تزریقی، غشای پوستی و غشای داخل دهانی و فرمهای طولانی اثری که نیاز نیست معتاد هر روز مصرف کند) در حال تولید است و ما قصد داریم سهم بیشتری از درمان اعتیاد را به داروهای جدیدتر اختصاص دهیم.
حمایت ستاد مبارزه با مواد مخدر از تولید داروهای گیاهی و بومی ترک اعتیاد جهاد دانشگاهی 
تویسرکان‌منش یادآور شد: از طرفی داروهای گیاهی موثری هم که مراحل علمی تولید خود را سپری کردند و مجوزهای لازم را یا دریافت کرده اند و یا در حال اخذ هستند، وارد بازار می‌شود. خط قرمز ستاد این است که هر روش درمانی که می‌خواهد در درمان کاهش آسیب استفاده شود، باید مبتنی بر شواهد علمی کافی باشد و مجوزهای لازم را اخذ کند. اغلب داروهای گیاهی که در مراکز غیرمجاز و در عطاری‌ها که تحت عنوان داروی ترک توزیع می‌شود، داروهای غیرمفید و حاوی ترکیبات مضری هستند، اما مجموعه‌های علمی مانند پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی و برخی از شرکت‌های دانش بنیان تحت پوشش معاونت علمی ریاست جمهوری موفق شدند که فرمول‌هایی را از داروهای بومی کشور تولید کنند که در مراحل آزمایشگاهی و کارآزمایی بالینی اثربخشی خود را در برخی از جنبه‌های درمان و کاهش آسیب نشان دادند و این داروها مورد حمایت ستاد قرار خواهد گرفت.
بوپره نورفین ارزان می شود 
کاهش وابستگی به متادون
وی با تاکید بر اینکه ما برای درمان‌های اعتیاد روش منحصر به فرد برای همه نداریم، گفت: به طور مثال اگر داروی گیاهی مانند "دتوکسین" وارد بازار شد به این مفهوم نیست که همه افراد، برای همه سنین برای همه انواع اعتیاد به مواد مخدر و محرک مناسب است. این داروها باید تحت نظارت پزشک، با تجویز پزشک، همراه با درمان‌های روانشناسانه، همراهی مددجو و حمایت‌های اجتماعی به کار گرفته شوند تا بتوانند اثرات مضر استفاده از مواد را کاهش دهند، لذا داروی بوپره‌نورفین گرچه داروی جدیدی نیست اما برای تولید آن تکنولوژی جدیدی به کار گرفته می‌شود و میزان و تیراژ تولید بالا و قیمت پایین می‌آید.  
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر یادآور شد: در مجموع ما می‌خواهیم سهم داروهای نوین را از درمان اعتیاد در کشور بالا ببریم، اما وابستگی بیش از حدی که ناخواسته به داروهایی مانند متادون پیدا کردیم را کاهش دهیم.