معرفی نخود
نخود از آن دسته از حبوباتی است که دو تیپ زمستانه و تابستانه دارد . تیپ زمستانه نخود دانه های ریزی دارد که بیشتر در بخش شرقی آسیا و ایران کاشته می شود. نخود های تیپ زمستانه گیاهان کوچک با گل های صورتی ظاهر می شوند. دانه های این نخود ها به رنگ های مختلفی می باشد و رنگیزه آنتوسیانین دارد.
نخود های تیپ تابستانه نیز دارای دانه های درشت کرم رنگ می باشد. تیپ تابستانه نخود در کشور های غرب آسیا و ایران کاشته می شود. این دسته از گیاهان آنتوسیانین ندارند و با گل های سفیدی ظاهر می شوند. این گونه نخود ها به تیپ نخود مدیترانه ای نیز مشهور هستند.
نخودهای جوانه زده مناسب برای کاشت
نحوه کاشت نخود
کشاورزان کاشت نخود را در بازه زمانی ماه های اسفند تا اردیبهشت انجام می دهند و در صورتی که خاک زمین در حین فرسایش نباشد ، شخم زدن را نیز در فصل پاییز قرار می دهند.
میزان عمق خاک شخم زده باید ده تا دوازده سانتی متر باشد . همچنین زمین مورد نظر برای کاشت نخود علاوه بر حاصلخیز بودن باید فاقد علف هرز باشد . کشاورزان بذر نخود را در روز های ابتدایی فصل بهار و در صورتی که دمای خاک کمتر از پنج درجه سانتی گراد نباشند می کارند. بذر نخود باید در عمق ۵/۲ تا ۶ سانتی متری و در ردیف هایی با فاصله ۱۵ سانتی متری کاشته شود. نکته قابل توجه این می باشد که کاشتن متوالی نخود در یک زمین باعث زیاد شدن حشرات و افزایش بیماری ها می شود ، پس نیاز است که هر ۴ تا ۵ سال ، یک بار در زمین نخود کشت شود .در دوران گل دهی ، نخود به شرایط آب و هوایی معتدل نیاز دارد و آب و هوای داغ سبب ایجاد تنش براب گیاه می شود که در نتیجه به کاهش محصول ختم می گردد .
مناسب ترین دما در روز ، ۳۵ درجه و در شب ۱۴ تا ۱۵ درجه سانتی گراد می باشد. همچنین باید بیان کرد که نخود یک گیاه روز بلند است، یعنی طول روز و درجه حرارت تاریخ گل دهی را مشخص می کند. هوای ابری و رطوبت بالا سبب کاهش ذخیره بذر می شوند. میان تعداد شاخه های فرعی و عملکرد گیاه رابطه مستقیم وجود دارد. تراکم بوته نخود در واحد سطح تعداد شاخه های فرعی گیاه و غلاف های آن را کنترل می کند .
برای کاشت نخود باید به موارد بسیاری توجه داشته باشید
-خاک مناسب برای کاشت نخود :
کاشت نخود در بیشتر خاک ها امکان پذیر می باشد ، اما مناسب ترین خاک برای رشد نخود خاک های لومی است که به اندازه کافی در ترکیبشان آهک دارند ، که بهتر است کشاورزان آهک را با شخم پاییزه با خاک مخلوط کنند . بر خلاف خاک های آهک دار ، خاک هایی که بافت رسی و سنگین دارند برای کاشتن نخود گیاه مناسب نیستند.
گیاه نخود برای رشد کردن و دادن محصول بیشتر به کود های فسفره پتاس دار و آهک نیازمند می باشد ، استفاده درست از کود نیز در رشد و پرورش گیاه موثر می باشد. هنگامی که گیاه به منیزیم نیاز داشته باشد کشاورزان می توانند از سنگ آهک دولومیت که دارای کلسیم و منیزیم است استفاده کنند.
برای کاشت نخود در هر هکتار ، ۲۰ کیلو گرم ازت مصرف می شود. نخود نسبت به شور بودن خاک حساس می باشد و اگر خاک شور باشد این گیاه نمی تواند جوانه بزند ، اما در مواردی هم نخود ها در خاک های شور جوانه می زنند که در نتیجه سبب می شود پروتئین کمتری داشته باشند.
آبیاری گیاه نخود:
آبیاری گیاه نخود باید به میزان مناسب انجام گردد زیرا همان گونه گیاه هم از کم آبی و هم از اضافه بودن میزان آب صدمه می بیند. بازه های آبیاری گیاه نخود به شرایط آب و هوایی و اقلیمی هر منطقه بستگی دارد و با توجه به موارد بیان شده مشخص می شود . آبیاری مناسب باعث تقویت گل دهی گیاه می شود.
گیاه نخود بین ۱۱۰ تا ۲۴۰ میلی لیتر آب مصرف می کند تا حدود ۹۰۰ تا ۳۰۰۰ کیلو گرم در هکتار بذر تولید کند . گیاه نخود می تواند آب را از اعماق بیشتر از ۱۵۰ سانتی متر خاک جذب کند اما بهترین جذب آب گیاه نخود ، از عمق ۶۰ سانتی متری خاک که بیشتر ریشه ها در آن منطقه قرار دارند انجام می شود.
هرس گیاه نخود:
گیاه نخود در برابر علف های هرز دفاع ضعیفی دارد .رشد علف های هرز باعث کاهش میزان محصول و دشوار شدن برداشت محصول ها می شود . در میان علف های هرز علف خارلته نسبت به علف های دیگر ضرر بیشتری را به گیاه می رساند . اگر در زمین مورد نظر برای کاشت نخود ، چمن کاشته بوده باشند مشکل سازی علف های هرز بیشتر می شود. هرس کردن در بازه ی میان مدت زمان کاشت تا سبز شدن گیاه ، علف های هرز را از بین می برد. هنگامی که گیاه نخود سبز می شود باید هرس کردن را متوقف کرد تا گیاه بتواند به راحتی رشد کند.
روش های کاشت نخود
برای کاشت نخود می توان از روش های مختلفی استفاده کرد
از جمله روش هایی که می توان با آن اقدام به کشت نخود کرد عبارتند از:
روش سنتی کاشت نخود:
بعد از آماده کردن زمین ، می توان بذر ها را به صورت تصادفی با دست در سطح مزرعه پخش کرد . پس از انجام این کار ، کشاورزان به وسیله گاو آهن برگردان دار بذر ها را زیر خاک می کنند.
روش مکانیزه کاشت نخود :
مناسب روش کاشت نخود از نظر تهویه و رطوبت، روش مکانیزه است . در این روش از دستگاه های کاشت غلات یعنی دستگاه خطی کار و پنوماتیک یا همان دستگاه کاشت ذرت وجغندر قند می توان استفاده کرد . اما بهترین وسیله برای کاشت نخود، بذری است که از دستگاه پنوماتیک حاصل شده باشد.
کاشت نخود با این دستگاه باعث اطمینان از کشت مناسب و تامین شرایط محیطی مناسب برای گیاه همچون : کنترل عمق کاشت ، فاصله میان هر ردیف ، فاصله میان بوته های روی ردیف ، صرفه جویی در میزان بذر مورد مصرف ، مبارزه با علف های هرز ، یکنواختی سطح سبز مزرعه و افزایش میزان تولید نخود در واحد سطح می شود.
کنترل بیماری های احتمالی برای زمین های کشت نخود
یکی از حائز اهمیت ترین بیماري های قارچی که ممکن است برای زمین های کشت نخود پیش بیاید بیماري برق زدگی می باشد . این بیماری هر ساله در هر دو کشت بهاره و پاییزه در مزارع نخود حاصل می شود که خسارت های زیادی را نیز به همراه دارد. خسارت این بیماری قارچی در کشت پاییزه بیشتر از خسارت در کشت بهاره می باشد. مناسب ترین روش برای کنترل بیماری قارچی برق زدگی ، استفاده از ارقام مقاوم به این بیماری می باشد.
پژمردگی فوزاریومی نخود نیز یکی از بیماري های شایع برای زمین های کشت نخود است ، که بیشتر در کشت بهاره به مزارع نخود خسارت وارد می کند. این بیماري بر اثر یک گونه از قارچ ها ایجاد می شود. روش های کنترل این بیماری عبارتند از : تناوب زراعی، تغییر زمان کاشت نخود، استفاده از بذر های عاری از بیماری ، از بین بردن ته مانده های گیاه آلوده و استفاده از قارچکش های ضد عفونی کننده بذر ها .
کنترل علف های هرز زمین کشت نخود
کنترل علف های هرز زمین کشت نخود یک کار ضروری است که می تواند به دو روش انجام گردد ، این روش ها عبارتند از :
کنترل مکانیکی:
فاصله ردیف کاشت نخود ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر می باشد. در زمان کشت ، با قرار دادن یک لوله سقوط پس از دو لوله سقوط در ردیف کار های هاسیا، کشت گستر یا ردیف کار های دیگر که بتواند فاصله ردیف های ۵۰ سانتی متری ایجاد کند ، با استفاده از تراکتور چرخ باریک و کولتیواتور میتوان علف های هرز را در فاصله خطوط ۵۰ سانتی متر کنترل نمود.
کنترل شیمیایی:
با استفاده از علف کش انتخابی سوپرگالانت به میزان ۱ لیتر در هکتار یا گالانت به مقدار ۲ لیتر در هکتار می توان علف هاي هرز با برگ های ظریف در مزرعه های نخود را کنترل کرد . با استفاده از علف کش انتخابی لنتاگران به میزان ۵.۲ تا ۵.۳ لیتر در هکتار می توان علف های هرز با برگ های درشت و پهن یکساله را در زمین ها نخود کنترل کرد.
زمان برداشت نخود ها
هنگامی که پوسته های غلاف نخود به رنگ قهوه ای روشن نزدیک به زرد و یا به رنگ کرم در آیند ، به این معنا است که زمان برداشت نخود ها فرا رسیده است . در هنگام برداشت باید رطوبت بذر نخود میان ۱۰ تا ۱۲ درصد باشد. به تاخیر افتادن زمان برداشت سبب افزایش میزان ریزش غلاف یا دانه ها می شود .
عکسی از نخودهای سبز و تازه آماده مصرف
اگر تمایل دارید که نخود تازه بخورید، می توانید نخود ها را هنگامی که هنوز سبز و نابالغ هستند از غلافشان جدا کنید. نخود تازه را می توان مانند لوبیا میل کرد. غلاف ها تنها بین ۱ تا ۲ اینچ یا ۲.۵ تا ۵ سانتی متر طول دارند و هر غلاف دارای یک یا سه نخود است.
نیاز است درصد رطوبت بذر نخود در زمان انبار کردن میان ۱۰ تا ۱۲ درصد باشد.لازم است که از استفاده ی انبار های گرم و مرطوب و بدون تهویه جلوگیری کنید.
