تهران در یک موزه

تهران در آستانه یک انقلاب میراثی است و پیروز حناچی پیش از آنکه شهردار تهران باشد، یک معمار و حافظ و دوستدار میراث‌فرهنگی است. او بود که در دوران مسئولیت‌ خود در وزارت راه‌وشهرسازی و پس از آن در شورای‌عالی معماری و شهرسازی، طرح حفاظت از بافت‌های تاریخی کشور را تصویب و نهایی کرد و از آن پس بود که رعایت قوانین میراث‌فرهنگی و داشتن پیوست میراثی برای اجرای پروژه‌های عمرانی در بافت‌های تاریخی الزامی شد.
به گزارش همشهری، حالا شهردار تهران در کسوت یک میراث‌بان نیز، سکان هدایت شهر تهران را ‌در دست گرفته ‌و از همان بدو ورود به شهرداری تهران از شهر فرهنگی سخن گفت.پیروز حناچی پیش از آنکه به خیابان بهشت و دفتر شهردار تهران برود، از گزینه‌های احتمالی تصدی ریاست سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور بود.
نوبت به تأسیس موزه بزرگ تهران رسید
او اما حالا شهردار تهران است و همانطور که وعده داده بود، تغییر رویکرد شهر به موضوعات فرهنگی را در دستور کار قرار داده است. میراث فرهنگی یکی از علاقه‌های شخصی و حرفه‌ای شهردار پایتخت است و بر همین اساس است که او دیروز در بازدید از موزه ملی ایران برای حضور در مراسم افتتاحیه موزه باستان‌شناسی تهران که اشیای به‌دست آمده از شهر تهران را به نمایش می‌گذارد، اعلام کرد: موزه بزرگ تهران را راه‌اندازی می‌کنیم. طرح ایجاد موزه‌های بزرگ در کشور از سال‌ها پیش در دست اقدام است و برخی شهرهای کشور نیز توانستند موزه‌های بزرگ خود را که به موزه منطقه‌ای نیز شهرت یافته‌اند، احداث کنند. حالا آنطور که شهردار تهران وعده داده است، نوبت به احداث موزه بزرگ تهران رسیده است. شهردار تهران البته اطلاعات خوبی نیز از حوزه میراث فرهنگی دارد. او در نخستین اظهارنظر میراثی خود پس از برعهده گرفتن سکان شهرداری پایتخت گفته است که «تهران یک شهر باستانی و تاریخی است که در اسناد، قدمت آن به دوره‌ طهماسبی برمی‌گردد، اما براساس اشیای پیدا‌شده، قدمت تهران به بیش از 8هزار سال پیش می‌رسد و همین موضوع نشان می‌دهد که تهران یک شهر تاریخی است.»
اشاره پیروز حناچی به قدمت 8هزارساله تهران که تا پیش از این گمان می‌شد قدمت صفوی دارد، به ماجرای کشف اسکلت یک زن در حفاری‌های عمرانی خیابان مولوی بازمی‌گردد. ابتدا تصور می‌شد اسکلت متعلق به بانویی است که 7هزار سال قبل از آن نقطه در حال عبور بود، اما بررسی‌های باستان‌شناسی در مکانی که اسکلت شهرت یافته به بانوی 7هزار ساله در آن یافت شد، به آثاری رسید که قدیر افروند، سرپرست هیأت باستان‌شناسی براساس این آثار اعلام کرد: براساس آثار به‌دست آمده از محل کشف اسکلت، برای باستان‌شناس‌ها محرز شد که اسکلت کشف‌شده متعلق به بانویی است که هزاران سال قبل در منطقه مولوی تهران می‌زیست. شهردار تهران همین دیروز در موزه ملی ایران گفته است که اشیای کشف‌شده در تهران ساده و معمولی نیستند و باید در معرض دید عموم مردم قرار بگیرند تا مردم با قدمت شهر تهران و ویژگی‌های آن آشنا شوند. به گفته پیروز حناچی، در موزه باستان‌شناسی شهر تهران در محل موزه ملی ایران، بیش از ۲۰۰شیء که متعلق به شهر تهران است به نمایش گذاشته شده است.

حفاظت از گذشته پر افتخار
او از حساسیت‌های بالای خود به آثار تاریخی نیز سخن گفته است. پیروز حناچی براساس آنچه خبرنگار حوزه شهرداری همشهری از این بازدید به صفحه زیست‌بوم ارسال کرده است، در حاشیه بازدید از موزه باستان‌شناسی تهران در موزه ملی ایران گفت: یافتن آثار میراثی در حفاری‌ها از ویژگی‌های شهرهای باستانی است و در شهر‌های تاریخی جهان همیشه عملیات عمرانی و تحقیقات باستان‌شناسی در کنار هم انجام می‌شود. به‌گفته شهردار تهران، در شهر‌هایی مانند رم آثار تاریخی متعدد از دوره‌های مختلف وجود دارد اما در همین شهر سازه‌های بزرگ و تونل‌های مترو ساخته می‌شود. همین موضوع نشان می‌دهد که توسعه و عمران شهری منافاتی با تحقیقات علمی درباره پیشینه زندگی بشر و تاریخ تمدن ندارد و ما نیز باید تلاش کنیم این گذشته تاریخی را بازیابی و به نسل‌های بعد معرفی کنیم.
پیروز حناچی را شاید بتوان تنها شهردار پایتخت لقب داد که پیش از اداره شهر معمار بود و از موزه و موزه‌داری و میراث‌فرهنگی کشور مطلع است. او موضوعات این حوزه را به دقت دنبال کرده است. حناچی در حاشیه همین بازدید از موزه باستان‌شناسی تهران که از روز جمعه آغاز به‌کار کرده است، گفت: در بعضی موزه‌های بزرگ جهان همیشه می‌توان دانش‌آموزان را دید که حتی برای ورود به موزه صف کشیده‌‌ و منتظر نوبت هستند و این، نشانه‌ اهمیت انتقال میراث تاریخی است. شهردار تهران به بازدید خود از موزه‌ای در هنگ‌کنگ هم اشاره کرد و افزود: آثار ساخته‌شده از شیشه را در موزه هنگ‌کنگ مشاهده کردم که به هنر باستانی ایران تعلق داشت و در جریان دادوستد تجاری به این منطقه از جهان رسیده بود. شهردار میراثی پایتخت تأکید کرد: وقتی چنین گذشته پرافتخاری داریم، نباید در حفظ و معرفی آن کوتاهی کنیم.
تکمیل رینگ گردشگری بافت تاریخی تهران
همزمان با بازدید پیروز حناچی، شهردار تهران از موزه ملی ایران، اما در گوشه‌ای دیگر از شهر همان‌جایی که بانوی 7هزارساله تهران کشف شد، احمد مسجد‌جامعی، عضو شورای شهر تهران در حال آخرین تهرانگردی پاییزی خود بود. او به خانه وکیل‌‌التجار رفت؛ خانه‌ای که در دوره پهلوی اول ساخته شد و حالا درست جنب میدان محمدیه قرار گرفته است. خانه‌ای که توسط نوادگان وکیل‌التجار که در کار تجارت قند و حبوبات در دوره پهلوی اول بود خریداری و براساس اطلاعات همشهری با بیش از 20میلیارد تومان از سرمایه شخصی نوادگان وکیل‌التجار مرمت و احیا شد و حالا به یک کافه و رستوران باشکوه تبدیل شده است.
مسجدجامعی همانجا به سیاست‌های جدید شهرداری تهران در توجه به آثار تاریخی شهر اشاره کرد. در شرح تهرانگردی دیروز مسجدجامعی که بر خروجی ایسنا قرار گرفت آمده است که این عضو شورای شهر تهران در بازدید از این خانه گفت: خوشبختانه در 2، 3 سال اخیر شهرداری به احیای رینگ پیرامونی و جداره‌های اطراف میدان محمدیه اقدام کرده است به‌گونه‌ای که با کاهش فضای سواره و اضافه کردن آن به فضای پیاده‌رو، فضا را برای استفاده حداکثری شهروندان فراهم کرده است.»
مسجدجامعی حتی خواستار توجه سریع سازمان زیباسازی شهر تهران به ساماندهی میدان محمدیه شد و به ابلاغیه شهردار تهران در جمع‌آوری کارگاه‌های عمرانی بلااستفاده شهرداری از سطح شهر تهران اشاره کرد و گفت: باید سازمان زیباسازی برای طراحی میدان محمدیه هرچه سریع‌تر فکر عاجل کند. در پی ابلاغ پیروز حناچی، شهردار تهران در مورد جمع‌آوری کارگاه‌های عمرانی بلااستفاده نیز حدود یک هفته‌ است کارگاه متروی میدان محمدیه جمع‌آوری شده و حالا فضای میدان محمدیه خالی از نماد است و باید هرچه سریع‌تر فکری به حال این میدان کرد. او به وعده محمدعلی افشانی، شهردار سابق پایتخت برای احیای دروازه تاریخی میدان محمدیه اشاره کرد و افزود: سازمان زیباسازی و شهرداری منطقه باید فکری به حال احیای این دروازه کنند. این عضو شورای شهر تهران گفت: تنها تصویر باقیمانده از دروازه میدان محمدیه تصویر دیو سفید است که در باشگاه بدنسازی امجدیه قرار دارد و می‌توان این کاشی‌ها را به میدان منتقل کرد و پس از آن می‌توان با ایجاد سایت موزه بانوی 7هزار ساله تهران، احیا و مرمت مجموعه «سر قبر آقا» که دارای تمامی نشانه‌های معماری تا قرن سیزدهم است و همچنین استفاده از ظرفیت «کاروانسرای خانات»، رینگ گردشگری منطقه تاریخی تهران را ایجاد کرد. مسجدجامعی پس از آن به کاخ گلستان تهران تنها اثر ثبت جهانی شده پایتخت رفت و از رونمایی قدیمی‌ترین نقشه تهران متعلق به 180سال پیش در کاخ گلستان خبر داد و از گردشگران و علاقه‌مندان دعوت کرد برای بازدید از این نقشه تاریخی شهر تهران به کاخ گلستان بروند.

اولویت برنامه‌ریزی‌های شهری با هدف حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی
سیداحمد محیط طباطبایی، رئیس کمیته ملی موزه‌ها (ایکوم) در ایران درخصوص اظهارات پیروز حناچی، شهردار تهران برای راه‌اندازی موزه بزرگ تهران به همشهری گفت: تمام موزه‌های شهر سرمایه‌های مدیریت شهری هستند و بدین‌ترتیب شهرداری تهران نیز باید موزه‌هایی راه‌اندازی کند که به معرفی شهر منجر می‌شود. مثل موزه تاریخ شهر تهران که البته آقای حناچی هم نگاه ویژه‌ای به این موزه دارند و نگاهشان این است که مثلا ساختمان بلدیه در میدان امام خمینی را تبدیل به موزه شهرداری کنند. یا حتی فضای میدان مشق را برای بهره‌برداری موزه‌ای اختصاص دهند و موزه‌های مرتبط با فعالیت شهرداری را راه‌اندازی کنند. رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران همچنین نگاه شهردار پایتخت در اداره فرهنگی شهر تهران را مهم خواند و گفت: سرمایه‌های اصلی یک شهر بر میراث‌فرهنگی و میراث طبیعی استوار می‌شود و بر همین اساس نیز اولویت برنامه‌ریزی‌های توسعه باید براساس حفظ همین سرمایه‌ها صورت بگیرد. او با اعلام اینکه در 2دهه اخیر شاهد رشد تدریجی نگاه شهروندی و رویکرد فرهنگی شهروندان تهرانی به موضوعات مختلف شهری بوده‌ایم، گفت: امروز وضعیت نگاه مردم به شهر و پاسخ‌های مدیریت شهری به مطالبات شهروندان تغییر کرده است و همین تغییر رفتار تدریجی شهروندان در موضوع شهر و شهروندی می‌تواند با مدیریت فرهنگی شهردار تهران تکمیل شود. مشاور رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با اعلام اینکه در تمامی شهرهای مدرن، فرهنگ در عالی‌ترین سطح قرار دارد و پس از آن مسائل عمرانی و خدماتی شهر قرار می‌گیرد، تأکید کرد: در شهرهایی مثل پاریس و رم که به‌عنوان شهرهای توسعه‌یافته بر پایه فرهنگ لقب گرفته‌اند نگاه حاکم مدیریت شهری بر آنها کاملا فرهنگی است. رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) اعلام کرد: تهران، امروز شاهد شهرداری است که بر پایه معماری و شهرسازی بر آن تکیه زده است و با حضور آقای حناچی توقعات و انتظارات شهروندان نیز دگرگون می‌شود. او تأکید کرد: حناچی نخستین شهردار معمار و دانشگاهی در تهران است که از او مدیریت مبتنی بر پایه‌های فرهنگی انتظار می‌رود.