علی فرحناک رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان قم با اشاره به اینکه وضعیت رکود هنر تئاتر در همه کشور بوجود آمده است و نمی شود قم را از این مسئله مستثنی کرد، می گوید: پس از اینکه برای نخستین بار شیوع ویروس کرونا در قم شناسایی شد هجمه هایی علیه این شهر بوجود آمد و مسوولان نیز با ترس و لرز بیشتری به قم نگاه می کردند و این نگاه ها تا جایی ادامه پیدا کرد که پس از بهبود وضعیت شیوع بیماری در کشور اعلام شد که سالن های نمایش بازگشایی شده است و هنرمندان می توانند فعالیت های خود را از سر بگیرند اما در قم اجازه فعالیت به هنرمندان داده نشد و سالن ها همچنان بسته ماند.
وی به تلاش های انجمن هنرهای نمایشی استان قم برای بازگشایی مجدد سالن های نمایش اشاره و بیان می کند: با استعلامی که از تهران صورت گرفت گفته شد بازگشایی سالن های تئاتر و فعالیت مجدد آنان در هر استانی با تصمیم استانداری و ستاد مقابله با کرونا انجام می شود.
فرحناک در ادامه به بی مهری مسوولین نسبت به هنرتئاتر در قم اشاره دارد و می گوید: در برهه ای از زمان که وضعیت شهر قم از نظر شیوع بیماری کرونا در رنگ بندی آبی قرار داشت و همان زمان وضعیت تهران زرد و نارنجی بود اما در تهران نمایش ها روی صحنه می رفت اجازه هنرنمایی به هنرمندان قمی داده نمی شد.
بنا به گفته این هنرمند قمی؛ کرونا موجب شد که هنر تئاتر در کل کشور آسیب جدی ببیند اما جفای مسوولان به تئاتر در قم، مشکلات هنرمندان قمی را دوصدچندان کرد و نگرانی از آینده ای مبهم برای بازگشایی سالن ها موجب شد این هنرمندان رغبتی به تولید و تمرین نداشته باشند و اگر هم قرار بود که تئاتری روی صحنه برود با توجه به پروتکل های تعیین شده باید هنرمندان مبلغی را روی درآمد بدست آمده می گذاشتند تا بتوانند در آن شرایط به اجرای تئاتر بپردازند و این مسائل کار را برای آنان سخت کرد.
فرحناک از لغو جشنواره استانی تئاتر در سال گذشته خبر می دهد و بیان می کند: جشنواره استانی در قم به این شرط برگزار نشد که هزینه آن به اجراهای عمومی تخصیص یابد که تا حدودی مشکلات هنرمندان رفع شود که عملا این اتفاق نیفتاد.
شاید گفته شود که اجرای نمایش های خیابانی مشکلی نداشته باشد اما آنگونه که رئیس انجمن هنرهای نمایشی می گوید: برنامه های مختلفی اعم از اجرای نمایش خیابانی و نمایشنامه خوانی برای ایام دفاع مقدس در نظر گرفته شده بود که دو روز مانده به اجرای این برنامه ها دستور برلغو آنها صادر شد و حتی در هفته بسیج هم اجازه اجرای این برنامه ها به هنرمندان قمی داده نشد و این در حالی بود که در همان زمان برنامه های متعدد با حضور جمعیت برگزار می شد گویا کرونا فقط در سالن های نمایش موج می زد و هنرمندان عامل انتشار ویروس بودند که باید از انجام هرکاری محروم می شدند.
فرحناک می گوید: با پیگیری های صورت گرفته از اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حمایت از تئاتر و هنرمندان در ایام کرونا پیشنهاد اعطای تسهیلات داده شد که به دلیل بازپرداخت همراه با کارمزد مورد استقبال قرار نگرفت.
این هنرمند قمی با اشاره به وارد شدن ضرر بالا به تماشاخانه خصوصی «خانه نمایش» عنوان می کند: این مجموعه که در سال 98 توانسته بود با اجرای نمایش های گوناگون میان مردم شناخته شود در سال 99 با زحمت فقط دو نمایش را توانست به روی صحنه ببرد که در همین راستا در قالب تفاهم نامه ای که با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی منعقد شد قرار بود کمک هزینه ای برای حمایت از این نمایش ها و هم چنین مبلغ اندکی به عنوان حمایت از تماشاخانه اختصاص یابد اما فقط یک مبلغ اندک برای نمایش نخست به این مجموعه اختصاص داده شد و عنوان شده مابقی مبالغ گفته شده در ماه های دوم و سوم سال جاری پرداخت می شود.
در این ایام که کرونا همه هنرمندان را با مشکل مواجه کرده است آسیب بیشتری به تنها مجموعه خصوصی قم (خانه نمایش) وارد کرده است تا جایی که شنیده ها حاکی است متولیان فرهنگ و هنر نه تنها در این ایام کمکی به این مجموعه هنری ندارند بلکه برای اجرای نمایش هم چوب لای چرخ آن می گذارند تا اگر در این شرایط نا به سامان نفسی هم باقی مانده است برای همیشه قطع شود. شاید هنر تئاتر در قم از دیدگاه مسوولین ارزشی ندارد که بخواهد مورد حمایت قرار بگیرد.
چراغ خانه نمایش سوسو میزند
سید جواد طاهری مدیرخانه نمایش با اشاره به راه اندازی این مجموعه هنری به عنوان تنها مرکز خصوصی در قم می گوید: سال 97 خانه نمایش قم به عنوان یک مرکز مستقل توانست پویایی را به تئاتر قم هدیه کند و تلاش کرد وابستگی های دولتی تئاتر را کاهش دهد و در این راستا حدودی هم موفق بود اما با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی های مکرر و عدم حمایت ادارات و ارگان های فرهنگی از این مجموعه مشکلاتی را فراهم آورده است که مجبور شده ایم برای روشن نگه داشتن چراغ خانه نمایش در حوزه آموزش به صورت محدود فعالیت داشته باشیم و با زحمت و تلاش های فراوان در سالی که تئاتری ها را خانه نشین کرده بودند دو نمایش «همه چیز درباره آقای ف» و «اعترافاتی درباره زنان» را روی صحنه ببریم.
وی با ابراز گلایه از مسوولین فرهنگی شهر که کرونا را بهترین فرصت برای فراموش کردن هنرمندان در نظر گرفته اند، عنوان می کند: چرا مسوولین فرهنگی شهر از خودشان سوال نمی کنند که ما کجای کار هستیم و چکاری می توانیم برای التیام زخم ها و مشکلات هنرمندان انجام دهیم و حداقل تماسی با هنرمندان بگیرند و جویای حالمان بشوند که در طول بیش از یکسال گذشته چنین اتفاقی نیفتاده است.
این هنرمند پیشکسوت تئاتر با تاکید براینکه جای سوال دارد که بودجه های فرهنگی این شهر در کجا هزینه می شود، تصریح می کند: تنها اتفاقی که در این مدت توانست تا حدودی تسلی خاطر ما باشد تسهیلاتی بود که از صندوق هنر به هنرمندان اعطا شد و این مسکنی برای مشکلاتی بود که خانه نمایش با آن دست و پنجه نرم می کرد.
طاهری با اشاره به درج نامه ای سرگشاده به مسوولین و متولیان فرهنگ و هنر قم بیان می کند: اتمام حجت انجام شد که اگر حمایتی از فعالیت خانه نمایش صورت نگیرد برای همیشه این مجموعه تعطیل خواهد شد و تعطیلی را بر دریافت تسهیلات و زیر بار قرض رفتن ترجیح می دهیم.
بنا به گفته این هنرمند حمایت از خانه نمایش حمایت از گروه های هنری این شهر است و اگر حمایتی از این مجموعه باشد گروه های نمایشی نیز می توانند آسوده خاطر در این مجموعه به روی صحنه بروند.
وی با پیشنهادی خطاب به مسوولین اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم عنوان می کند: اگر مبلغی برای اجرا در سالن خانه نمایش به گروه های نمایشی اختصاص داده شود حمایتی دوجانبه صورت گرفته است که هم شاهد رونق تئاتر و هم خاموش نشدن چراغ خانه نمایش خواهیم بود.
طاهری همچنین به وعده اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر قرار دادن سالن رایگان در اختیار هنرمندان قمی برای اجرای نمایش در ایام کرونا بیان می کند: این تفکر اشتباه است زیرا که سالن های پیشنهادی از استاندارد لازم برای اجرای نمایش برخوردار نیست و نمی شود به عنوان پیشنهاد قابل توجهی از آن یاد کرد.
این هنرمند پیشکسوت می گوید: نظارت های سختگیرانه و تیغ تیز سانسور که از هیچ دستورالعمل مدون ملی پیروی نمی شود در این ایام روح و روان هنرمندان را آزرده کرده است و زمانی که هفت خان را برای دریافت مجوز طی می کنیم باز هم مجوز اجرا داده نمی شود و با مانع تراشی و بهانه های واهی مانع اجرای نمایش در این شهر می شوند.
مدیرخانه نمایش با تاکید براینکه وظیفه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در مقابل هنرمندان فقط نفی و مانع تراشی برای اجرای نمایش نیست؛ بیان می کند: اگر قرار نیست حمایتی از هنرمند باشد اداره هنری را تعطیل و از فعالیت های فرهنگی حمایت داشته باشند. اگر هم که قرار است اداره هنری فعال باشد باید حمایت و تسهیل نیز پیش روی هنرمندان قرار بگیرد. نمی توان عنوان فرهنگ و هنر را به دوش کشید و با بی مهری شرایط را برای کار هنرمندان روز به روز سخت تر کرد.
«سلطان و سیاه» حال مردم را بهتر می کند
طاهری با تاکید براینکه برای بهبود شرایط روحی مردم درخواست اجرای نمایش کمدی «سلطان و سیاه» به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی داده شده است و با این درخواست موافقت نمی شود، می گوید: در این شرایط سخت اگر نمایش «سلطان و سیاه» به روی صحنه برود حال مردم بهتر می شود اما با بهانه های واهی از اجرای این نمایش در قم جلوگیری می شود.
این هنرمند با تاکید براینکه مسوولین و متولیان هنر انقلاب حتی برای اجرای نمایش های ارزشی با موضوع دفاع مقدس و موضوع های مذهبی حاضر نیستند هزینه کنند، می گوید: صدا و سیما در سطح ملی و استانی باید از تئاتر حمایت داشته باشد و اگر شرایط به گونه ای است که نمی شود تئاتر صحنه ای اجرا کرد صدا و سیما از هنرمندان برای اجرای تله تئاتر دعوت کند.
مدیرخانه نمایش قم با عنوان اینکه صدا و سیمای قم حاضر نیست برای حمایت از تئاتر بودجه اختصاص دهد، عنوان می کند: مرکز صدا و سیمای قم می گوید برای تولید تئاتر مبلغ 12 میلیون تومان تخصیص داده می شود که این مبلغ پاسخگوی دستمزد هنرور، فیلمبردار و ساخت دکور نیست.
برخی گویا از تعطیلی تئاتر خوشحالند
احمد سلیمانی مدیر انجمن نمایش حوزه هنری استان قم با تاکید براینکه تعطیلی تئاتر و سالن های نمایش تنها ضربه اقتصادی به هنرمندان وارد نمی کند، می گوید: مشکلات روحی و روانی نیز از دیگر آثار مخرب تعطیلی تئاتر و بیکاری هنرمندان است که پس از اتمام این دوره رکود به صورت قابل ملاحظه ای به چشم می خورد.
وی با عنوان اینکه شاید برخی افراد از صدمه ای که برپیکره تئاتر وارد شده است خوشحال باشند، عنوان می کند: اما در مقابل تمام ناملایمتی ها و سانسورها ما هنرمندان وظیفه داریم کار کنیم و اجازه ندهیم که چراغ تئاتر خاموش شود.
این هنرمند پیشکسوت با بیان اینکه حرف دل همه هنرمندان یکی است و ما سالن مناسب برای نمایش نداریم، بیان می کند: سالن های خالی در سطح شهر وجود دارد اما این سالن ها را به هنرمندان نمی دهند و خانه نمایش هم که تنها سالن خصوصی است مورد حمایت قرار نمی گیرد.
سلیمانی با تاکید براینکه برخی از مسوولان علاقه ندارند تئاتر در قم اجرا بشود تا کسی به آنها خرده نگیرد و راحت باشند، می گوید: یکسال است در قم نمایش اجرا نمی شود و آقایان راحت هستند اما نکته ای وجود دارد که اگر دوست دارند این هنر در قم پا برجا بماند باید پا پیش بگذارند و به ما کمک کنند.
این هنرمند با تاکید براینکه کرونا بهانه خوبی به مسوولین برای تعطیلی هنر تئاتر داده است، بیان می کند: سفرهای برون شهری و بین المللی، رستوران ها و بسیاری از نقاطی که عامل پخش ویروس هستند فعالیت دارند اما دیواری کوتاهتر از دیوار هنرمندان تئاتر پیدا نمی کنند و به سادگی دستور تعطیلی سالن های نمایش داده می شود.
سلیمانی به بودجه ای که از سوی نهادهای مختلف برای اجرای تئاتر تخصیص پیدا می کرد، اشاره و بیان می کند: الان یکسالی می شود که هزینه ای برای تولید تئاتر داده نشده است به راستی این بودجه کجا صرف شده است؟
مدیر انجمن نمایش حوزه هنری قم با تاکید براینکه مسوولان فرهنگی باید برای حمایت از تئاتر در شرایط کنونی با دادن کارهای سفارشی اقدام کنند، می گوید: موضوعات سفارشی با رعایت پروتکل ها حتی با یک سوم ظرفیت سالن به اجرا می رسد و این حمایت موجب می شود چراغ تئاتر روشن بماند و مردم این هنر اصیل را به فراموشی نسپارند.
این هنرمند با تاکید براینکه ما در تلاش هستیم که تئاتر را در سبد فرهنگی خانواده ها قرار دهیم، عنوان می کند: دوسال تعطیلی تئاتر ضربه های فراوانی به نسل کودک و نوجوان وارد می کند و ضرر حضور آنان در فضای مجازی را در سال های آینده شاهد خواهیم بود.
سلیمانی ادامه می دهد: اگر مسوولین از تئاتر ترس دارند بیایند یکبار برای همیشه در تماشاخانه ها را ببندند و از هرگونه اجرای تئاتر جلوگیری کنند. اما اگر ترس ندارند بیایند و ما را مورد حمایت قرار دهند. اما مسوولین باید به این مسئله توجه داشته باشند که ما هنرمندان هم اهل دین و مذهب و از فرزتدان همین شهر هستیم و آمدیم تا کمک کنیم رخدادهای خوب پیش بیاید. اما متاسفانه مسوولین نه خودشان و نه خانواده هایشان به دیدن تئاتر نمی آیند و به همین دلیل آگاهی از وضعیت هنر قم ندارند در حالی که آمارهای قابل ملاحظه ای از اجرای تئاتر در قم وجود دارد.
این هنرمند عنوان می کند: جبهه ای وجود دارد که نمی خواهند بگذارند تئاتر در این شهر زنده بماند و سانسورچی هایی هستند که گمان می کنند همیشه ماندگارند اما نمی دانند که باید روزی بروند. بنا براین باید ثابت و استوار حتی با سانسورهای فراوان و کمترین تماشاچی به کارمان ادامه دهیم.
بی مهری های گوناگون در حالی به هنرمندان قمی می شود که آنان برای رسیدن به اهداف متعالی تلاش می کنند و انتظار حمایت دارند تا بتوانند مرهم دردهای مردم شهرشان باشند.
مرتضی عقیقی مدیر گروه نمایشی تیاتراما یکی از ناگوارترین اتفاقاتی را که با شیوع کرونا بر پیکر تئاتر وارد شد را توقف اجرای نمایش ها عنوان می کند و می گوید: برای اینکه بتوانیم به روزهای پیش از تعطیلی ها برگردیم باید دوباره اعتماد سازی کنیم و مخاطبان را دوباره با تئاتر آشتی دهیم.
این تهیه کننده و کارگردان نمایش بیان می کند: با تعطیلی های پس از شیوع کرونا حتی تولید نمایش هم متوقف شد و این یکی از مهمترین مسائلی است که موجب شده نتوانیم اجرای صحنه ای داشته باشیم و هنرمندانی که تنها از راه تئاتر کسب روزی می کردند آسیب جدی دیدند.
عقیقی خاطرنشان می کند: حتی پیش از شیوع کرونا هم از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی برای تبلیغات و رونق تئاتر حمایتی نداشتیم در حالی که می توانستند از سیمای مرکز قم بخواهند که به صورت زیرنویس تبلیغات داشته باشند. پشتیبیانی از تبلیغات و استفاده رایگان از بیلبوردهای شهری می تواند در حمایت از تئاتر نقش موثری ایفا کند و در ایام پس از کرونا نیز وجود داشته باشد.
این روزها با اینکه تیغ تیز کرونا در دست مسوولان قرار گرفته و با ضربه های متعدد بر پیکر خسته هنر تئاتر در قم اما هنرمندان این شهر همچنان برای معرفی هنر قم راهی جشنواره های ملی و بین المللی می شوند تا نام هنر قم را جاودان کنند. ای کاش مسوولان توجه حمایتی بیشتری به هنرمدان تئاتر قم داشته باشند.
