زنگ ورزش، پَر

حالا تقویم نشان می‌دهد که یک سال و 2ماه است که وزیر آموزش‌وپرورش به هر بهانه و در هر برنامه‌ای از ضرورت ایجاد مدارس شاد و پرنشاط سخن می‌گوید؛ از مدارسی که بچه‌ها رغبت کنند هر روز صبح به آنجا بروند و تکالیف ملال‌آور و آزمون‌های استرس‌زای غیرضروری ذوق‌شان را کور نکند؛ مدارسی که بچه‌ها در آن بازی کنند و در طول بازی، مهارت یاد بگیرند. حالا اما از همین مدارس که قرار بود صدای شادی و نشاط دانش‌آموزان از دیوارهایش بالا برود،  خبر رسیده که زنگ ورزش -که برای اغلب دانش‎آموزان اصلی‌ترین نماد شادی و نشاط و بازی است- به حالت نیمه‌تعطیل درآمده چرا که آموزش و پرورش با کمبود 4هزار مربی تربیت‌بدنی روبه‌روست.  البته کمبود معلم در مدارس، مختص زنگ تربیت بدنی نیست و امسال بسیاری از کلاس‌های درس به‌خصوص در دوره ابتدایی با این مشکل مواجه شده‌اند؛ آنطور که اسفندیار چهاربند،  رئیس مرکز برنامه‌ریزی منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش در اردیبهشت‌ماه امسال گفته بود،  این وزارتخانه با کمبود 300هزار نیرو روبه‌روست که بالای 90درصد آن مربوط به مدارس است. او پیش از آن هم نسبت به این معضل هشدار داده و آن را چالشی بزرگ برای سال تحصیلی جدید نامیده بود.
معلم ورزش پولی شد
اما کمبود مربی تربیت‌بدنی در مدارس با یک پیام توییتری خود را نشان داد؛ مادر یک دانش‌آموز چند روز پیش نوشت که: «کسی از قوانین آموزش ‌و پرورش درباره معلم ورزش دبستان‌های دولتی خبر داره؟ مدرسه پسر ما گفتن اگر تمایل داریم بچه‌ها زنگ ورزش معلم ‌ورزش داشته باشن باید مبلغی رو جدا بپردازیم؛ وگرنه زنگ‌ورزش فقط میرن تو حیاط و با نظارت یه معلم،  برای خودشون بازی می‌کنن. همه‌جا همینطوره آیا؟» این پیام خیلی زود فراگیر شد و تعداد زیادی از کاربران آمدند و نوشتند که اتفاقا در مدرسه فرزندان آنها هم این معضل وجود دارد «واسه معلم‌های ابتدایی برخی مناطق تهران از کلاس اول تا چهارم کلاس آموزشی گذاشتن که به جای معلم ورزش،  معلم خودشون سر کلاس باشه. حالا بعضی از مدارس میگن که به جای معلم خودشون معلم ورزش بیاریم.»

کاربر دیگری گفته است: «احتمالا کمبود دارن،  به منم گفتن برم برای یه مدرسه به‌صورت حق‌التدریسی،  به‌عنوان معلم ورزش بمونم ، درصورتی که رشته‌ام زیست هست،  قبول نکردم،  الان براشون یکی رو آوردن ارشد تربیت‌بدنی داره.» مادر یک دانش‌آموز دیگر هم نوشته است که « در مدرسه دولتی که پسرم میره هم باید هزینه معلم ورزش رو والدین پرداخت کنن. پارسال هزینه معلم قرآن را هم والدین پرداخت کردن» کاربری که خود از نیروهای اداری آموزش و پرورش است اینطور پاسخ بقیه را داده که «اخیرا وزیر به دلیل کمبود معلم تربیت‌بدنی برای 3 پایه اول ابتدایی برای بخشی از مدارس این طرح رو دادن که معلم خود دانش‌آموز این کار رو انجام بده؛ البته در شهر ما تا جایی که دیدم اجرایی نشد و در حد حرف ماند.»

«درسته، آموزش و پرورش معلم ورزش کم داره. مدرسه پسر منم همین مشکل رو داشتن تا اینکه یه نیروی پاره‌وقت پیدا شد.»،  «مدرسه‌های پسران من همینطوره..... منطقه۱۲ تهران!!!! و البته دولتی!!» از دیگر پیام‌هایی بود که برخی کاربران به آن اشاره کرده بودند.

اما توضیح توییتری وزیر آموزش و پرورش در این باره دوپهلو و مبهم بود؛ او در پاسخ به حجم این انتقادات نوشته است: «وظیفه تربیت بدنی با آموزگار مربوط است. اگر ساعت موظف معلم اجازه دهد این پیشنهاد مدرسه خلاف قانون و قابل پیگیری است. در هر صورت تأمین معلم در مدارس دولتی بر عهده آموزش و پرورش است.»
نادیده گرفتن اهمیت ورزش در دوره ابتدایی
البته کمبود مربی تربیت بدنی در مدارس و بی‌توجهی به زنگ ورزش موضوع تازه و جدیدی نیست.  سال‌های طولانی است که این ساعت آموزشی در اغلب مدارس بدون برنامه و معلم مخصوص سپری می‌شود و دانش‌آموزان در حیاط مدرسه فقط بازی‌های دلخواهشان را دنبال می‌کنند؛ تازه آن هم به شرط اینکه هوا آلوده یا سرد نباشد و زنگ ورزش تعطیل نشده باشد. مریم شیرافکن، کارشناس امور تربیت‌بدنی در این باره به همشهری گفت: «متأسفانه موضوع بی‌توجهی به زنگ ورزش فقط به کمبود مربی ختم نمی‌شود و حتی در مواردی که آموزش و پرورش استخدام‌هایی داشته از سایر رشته‌های دیگر پذیرش کرده که هیچ مدرک و تخصصی در رشته تربیت بدنی نداشته‌اند و این مربیان نه‌تنها کمکی به ورزش دانش‌آموزی نکرده‌اند بلکه باعث آسیب‌های جدی در ساختار فیزیکی دانش‌آموزان شده‌اند.»
او ادامه داد: «مهم‌ترین زمان شکل‌گیری ساختار و فرم بدن و یادگیری مهارت‌های پایه مانند دویدن،  جهیدن و پریدن از سن 6 تا 9 سالگی است،  دقیقا در این بازه زمانی است که می‌توان جلوی بسیاری از ناهنجاری‌های بدنی مانند انحراف ستون مهره‌ها و افتادگی شانه،  مفاصل ضعیف و کم‌کار را گرفت اما متأسفانه درست در همین سن،  آموزش و پرورش زنگ ورزش را به معلم پایه ابتدایی واگذار کرده که تسلطی به این امور ندارد و نمی‌داند در این باره چطور اقدام کند.»
زنگ بطالت به جای ورزش
این کارشناس امور تربیت بدنی معتقد است که کلاس تربیت بدنی در اغلب مدارس کشور به جز تعداد محدودی مدارس غیردولتی جدی گرفته نمی‌شود. «امکانات و تجهیزات ورزشی در مدارس به‌شدت کم است و محدود به چند توپ و تور می‌شود اما با این وجود سالن‌ها و ورزشگاه‌هایی که در اختیار مناطق آموزش و پرورش هم قرار دارد تقریبا بلااستفاده است و از آن در ورزش روزانه مدارس استفاده نمی‌شود.» رها کردن دانش‌آموزان در حیاط به‌دنبال یک توپ از دیگر نکاتی است که شیرافکن به آن اشاره دارد. «زنگ ورزش یک بطالت تمام برای بچه‌هاست که خروجی مناسبی ندارد و نه مشکلات عدیده ساختار بدنی آنها را رفع می‌کند و نه مهارت ورزشی خاصی به آنها می‌آموزد.»
کمبود مربی ورزش داریم اما معضل نیست
اما مدیران وزارت آموزش و پرورش نظر دیگری دارند؛ آنها معتقدند که در این سال‌ها توجه کافی به ورزش دانش‌آموزی شده و وضعیت بهتری نسبت به گذشته دارد. محمد جعفری،  مدیرکل تربیت بدنی و فعالیت‌های ورزشی وزارت آموزش و پرورش در این باره به همشهری گفت: «درست است که با کمبود 4هزار مربی تربیت‌بدنی در مدارس روبه‌رو هستیم اما تلاش کردیم که این کمبود را از راه‌های دیگر جبران کنیم؛ مثلا در تابستان امسال برای آموزگاران دوره ابتدایی دوره اول با اولویت مدارس دخترانه 40 ساعت آموزش ضمن خدمت تربیت بدنی برگزار کردیم تا بتوانند زنگ ورزش را اداره کنند؛ یا در سال گذشته از 1700 نیروی حق‌التدریسی برای پر کردن 40‌هزار ساعت زنگ تربیت بدنی استفاده کردیم که امسال هم تکرار می‌کنیم.»
او ادامه داد: «ما دنبال این هستیم که معلم متخصص تربیت بدنی جذب کنیم و برای امسال هم 605نفر از طریق آزمون استخدامی و نزدیک 2 هزار نفر از طریق دانشگاه فرهنگیان استخدام کردیم که البته برای آن چانه‌زنی زیادی شد ولی به هر حال این کمبودها برطرف نشده و باید به مرور زمان حل شود.» جعفری در دفاع از عملکرد وزارت آموزش و پرورش در حوزه ورزش دانش‌آموزی گفت: «ما با اجرای طرح‌هایی مانند حیاط پویا،  برگزاری المپیادهای ورزشی درون مدرسه‌ای و ورزش صبحگاهی تا حدود زیادی تلاش کردیم که نشاط و شادی را در مدارس تزریق کنیم؛ اخیرا هم وزیر آموزش و پرورش بخشنامه ویژه مدرسه را ابلاغ و تأکید کرده که از ساعت‌های درسی کاسته و به فعالیت‌های تفریحی،  ورزشی،  فرهنگی،  اردوها و...اضافه شود.»
302 ساعت ورزش در طول 12سال تحصیلی
«با یک ضرب و تقسیم ساده و درنظر گرفتن روزهای تعطیل،  آلوده و ایام تابستان و... می‌شود گفت که هر دانش‌آموز ایرانی در طول 12سال تحصیلی‌اش فقط 302ساعت ورزش می‌کند.» این نکته را مدیرکل تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش گفت. او با بیان اینکه قبول دارد این مسئله با استراتژی جدید وزارت آموزش و پرورش در جهت ایجاد مدرسه شاداب در تضاد است، افزود: «البته این دلیل نمی‌شود نتیجه‌گیری کنیم که آموزش و پرورش کاری نکرده و به‌دنبال تقویت ورزش دانش‌آموزی نیست.»

روز گذشته المپیادهای ورزشی درون‌مدرسه‌ای آغاز شد؛ مسابقاتی که مسئولان ارشد وزارت آموزش و پرورش از جمله سیدمحمد بطحایی در افتتاحیه آن شرکت کرد و در آن باز هم از ایجاد شادی و تحرک دانش‌آموزان سخن گفت. جعفری درباره اینکه چطور می‌شود المپیادهای ورزشی در مدرسه برگزار کرد وقتی که دانش‌آموزان به‌دلیل کمبود امکانات و مربی،  مهارت ورزشی کافی برای انجام مسابقه را ندارند،  گفت: «اینطور نیست،  همه‌‌چیز که به مربی تربیت بدنی و تجهیزات ختم نمی‌شود،  یک مدیر غیرمتخصص با ذوق هم می‌تواند این المپیادها را اداره کند؛ حرفتان را قبول ندارم.»


رقابت‌های گروهی به‌جای مسابقات فردی

دیروز پنجمین المپیاد ورزشی درون مدرسه‌ای به‌طور رسمی آغاز شد. سیدمحمد بطحایی نیز در افتتاحیه این مراسم که در مدرسه حضرت خدیجه(س) منطقه18 برگزار شد، شرکت کرد تا نشان دهد که ماموریت اصلی وزارتخانه‌اش تبدیل مدارس از یک محیط کاملا علمی به مدرسه زندگی است.

سیدمحمد بطحایی بار دیگر در این مراسم از رقابت‌های فردی بین دانش‌آموزان گلایه کرد و گفت: «باید رقابت‌ها جمعی و ماهیت المپیادها بر این اصل مهم استوار باشد که دانش‌آموزان باهم شکست و پیروزی را تجربه و باهم زندگی کرده، ورزش کنند و یاد بگیرند.»

نکته بعدی که وزیر آموزش و پرورش بر آن تأکید داشت ورزش دختران بود، او در این‌باره گفت: «باید فعالیت‌های تربیت‌بدنی و آمادگی جسمانی در مدارس به‌ویژه در مدارس دخترانه تقویت شود و در این خصوص جای کار بسیار زیاد است.»

به‌ گزارش ایسنا، بطحایی با بیان اینکه در المپیادهای ورزشی درون مدرسه‌ای باید تمهیداتی به‌کار گرفته شود که همه دانش‌آموزان و نه‌تنها برگزیدگان رشته‌های ورزشی خاص در مسابقات و فعالیت‌ها شرکت کنند، گفت: «از همکاران دوره ابتدایی می‌خواهم تا در المپیادهای درون مدرسه‌ای همه دانش‌آموزان حضور داشته باشند و در زمینه‌هایی که استعداد و توان دارند در رشته‌های ورزشی شرکت کنند و معلمان باید در این زمینه نخبگی و استعداد را شناسایی کنند.»

وزیر آموزش و پرورش گفت: «المپیادهای ورزشی درون مدرسه‌ای تحرک، نشاط و شادابی در مدارس را تقویت و مدرسه را به خانه دوم تبدیل می‌کند تا دانش‌آموزان از باهم بودن احساس شادی کنند.»

بطحایی در این‌باره که چگونه می‌توان با کمبود امکانات، تجهیزات ورزشی و مربی تربیت بدنی یکی از مهارت‌های ورزشی را در دانش‌آموزان تقویت کرد توضیحی نداد و نگفت که چطور می‌شود یک المپیاد پرجنب‌و‌جوش برگزار کرد وقتی اصولا در مدارس ورزشکاری تربیت نمی‌شود.