تماشاچی‌های موبایل‌به‌دست

روز گذشته مرتضی میرباقری،‌ معاون سیمای رسانه ملی اعلام کرد طبق نظرسنجی‌ها بیش از ۷۰‌درصد مصرف رسانه‌ای مردم ایران از تولیدات تلویزیون است. او که از استودیوهای مختلف تولید برنامه‌های سیما بازدید می‌کرد، با اشاره به آخرین نظرسنجی‌های مرکز تحقیقات صداوسیما چنین آماری را ارایه کرده و گفته است:   «براساس مطالعات انجام شده، با موضوع میزان بودجه زمانی تلویزیون (اعم از سیمای جمهوری اسلامی و دیگر تلویزیون‌ها) در سبد رسانه‌ای مردم ایران، بیش از ۷۰‌درصد مصرف رسانه‌ای مردم ایران از تولیدات تلویزیون جمهوری اسلامی است.» البته این نخستین اظهارنظر مسئولان صداوسیما درباره استقبال عمومی از این رسانه نیست و درباره صحت و سقم آن باید تحقیقات بیشتری انجام شود، چراکه منتقدان بر این باور هستند صرف زمانی برای یک رسانه تنها پارامتر برای موفقیت آن نیست. در همین زمینه هفته گذشته نظرسنجی ملی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) نشان داد ٦٥,٣‌درصد از افراد بالای ١٨‌سال کشور دست‌کم از یکی از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. درواقع همزمان ممکن است تلویزیون روشن باشد، اما آیا مردم اخبار را از طریق تولیدات رسانه ملی دنبال می‌کنند؟
رسانه فعال، رسانه غیرفعال
بر اساس تحقیقات، رسانه‌ها از منظر کارکرد زمانی به دو دسته تقسیم می‌شوند: رسانه‌های فعال، رسانه‌های غیرفعال (خاموش). این طبقه‌بندی البته به معنای ارزش‌گذاری صرف نیست. مثلا رادیو در تمام جهان ذیل رسانه‌های غیرفعال طبقه‌بندی می‌شود، چراکه کاربر برای استفاده از آن نیاز به چشم ندارد و می‌تواند آن را روشن بگذارد و مثلا هنگام رانندگی به کارهای متفرقه نیز بپردازد. تلویزیون اما جزو این رسانه‌ها نیست و چشم و گوش باید هر دو در اختیار باشند. با این حال، با گسترش شبکه‌های اجتماعی و رشد گوشی‌های هوشمند باید تحقیقاتی را مدنظر قرار داد برمبنای این سوال که آیا تلویزیون همچنان مثل گذشته جزو رسانه‌های فعال به شمار می‌آید؟ فرض کنید پای مبل نشسته‌اید، گوشی هوشمند را در دست دارید و تلویزیون هم مقابل شما روشن است. این صحنه امروز یکی از صحنه‌های تکراری در جمع‌های خانوادگی و حضور شخصی افراد در خانه‌هاست. با وجود این آیا همچنان می‌توان به این نظرسنجی‌ها بسنده کرد و رسانه‌ای مثل تلویزیون را مثل گذشته   قدرتمند دانست؟