سرباز هخامنشی به وطن بازگشت

این اثر تاریخی متعلق به دیواره تخت جمشید پیش از برپایی حراج در نیویورک و به جرم ورود غیرقانونی به خاک آمریکا توقیف شد و دیوان‌عالی آن کشور رأی داد که به سرعت به زادگاه خود در ایران بازگردانده شود.
به گزارش همشهری، بازگشت این سرباز کهنسال ایرانی به کشور پس از آن ممکن شد که یک آمریکایی ساکن منهتن تصویر او را بر بروشور یک نمایشگاه هنری در نیویورک مشاهده کرد و با انتشار این موضوع که احتمال فروختن آن وجود دارد، موجب شد سازمان میراث‌فرهنگی و وزارت خارجه بلافاصله دست به‌کار شوند و اقدام حقوقی برای بازپس‌گیری این اثر متعلق به پلکان شرق تخت جمشید را آغاز کنند.
نقش سرباز هخامنشی ربوده شده از ایران یکی از انبوه نقوش محافظان حک شده بر دیواره تخت‌جمشید بود که به گفته بازرسان پرونده و بر اساس گزارش روزنامه نیویورک‌تایمز، با ارزش 1.2میلیون دلار در اختیار روپرت ویس، دلال شناخته شده آثار تاریخی در لندن و شریک او، سم فاگ ‌بود.

سرقت از تخت‌جمشید

سردیس سرباز هخامنشی در دهه30 میلادی از پلکان‌های تخت‌جمشید سرقت شده بود و در سال1936 از تهران خارج شد و بعدها از موزه هنرهای زیبای مونترال در کانادا سر درآورد. سال2011 اما این اثر از موزه مونترال هم سرقت شد و مردادماه سال قبل از حراجی یک نمایشگاه هنری در محله منهتن نیویورک سر درآورد. اما اطلاع‌رسانی یک آمریکایی ساکن نیویورک و اقدام به‌موقع سازمان میراث فرهنگی، موجب شد تا سرباز هخامنشی ایران در حراجی منهتن توقیف شود و سرانجام دادستان نیویورک اعلام کند که هیچ فردی نمی‌تواند آثار مسروقه را در حراجی‌ها بفروشد و سرباز هخامنشی باید هرچه سریع‌تر به ایران بازگردانده شود.
روپرت ویس، فروشنده شناخته‌شده آثار باستانی در لندن و شریک او سم فاگ، ابتدا ادعا کردند که در یک اقدام قانونی، سرباز هخامنشی ایران را از شرکت بیمه موزه هنرهای زیبای مونترال به‌دست آورده‌اند، اما پس از ارائه یک جدول زمانی دقیق توسط محققان، مشخص شد که این قطعه از ایران به سرقت رفته و دلالان آثار باستانی نیز قبول کردند که اثر را برای استرداد به ایران تحویل مقامات قضایی آمریکا بدهند.

تلاش حقوقی نتیجه داد

روزنامه نیویورک‌تایمز همان زمان اعلام کرد مبلغی که برای ارزش دلاری سر سرباز هخامنشی جدا شده از دیواره تخت‌جمشید با 20سانتی‌متر طول و 20سانتی‌متر عرض برآورد شده، یک‌میلیون و 200هزار دلار است و حراجی منهتن نیز با اقدام بموقع ایران در جلوگیری از فروش این اثر تاریخی، نتوانست آن‌ را به حراج بگذارد. سرانجام حسن روحانی، رئیس‌جمهوری که برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر کرده بود توانست سردیس سرباز هخامنشی را که پیش‌تر به نمایندگی ایران در سازمان ملل تحویل شده بود به کشور بازگرداند. بخش حقوقی سازمان میراث فرهنگی پیش از حراج منهتن در تماس با فرد آمریکایی که از احتمال حراج نقش برجسته سرباز هخامنشی در نیویورک خبر داده بود، بلافاصله اقدام به نامه‌نگاری با وزارت خارجه کرد و تمامی جزئیات نامه‌نگاری‌ها و پرونده توقیف این اثر تاریخی که بر پوستر حراجی «تفاف» در محله منهتن نیویورک و توسط گالری هنری روپرت ویس در لندن منتشر شده بود را محرمانه نگه داشت تا دستور توقیف این اثر و استرداد آن به ایران از سوی دادستانی نیویورک صادر شود.

تلاش لاهه برای بازگرداندن سرباز هخامنشی 

ابراهیم شقاقی، مدیرکل حقوقی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور نیز با اشاره به 6‌‌ ماه تلاش‌ حقوقی برای توقیف سرباز هخامنشی در نیویورک و گرفتن حکم استرداد این اثر از دادگاه عالی نیویورک به همشهری گفت: سال قبل روشن شد در حراجی نیویورک یک اثر تاریخی متعلق به ایران به فروش گذاشته شده و پس از بررسی متوجه شدیم این اثر همان سرباز هخامنشی است که بارها در کشورهای مختلف همچون کانادا و انگلستان برای فروش آن تلاش شده بود. پس از آن عکس‌ها، مستندات و شهادت شهود را برای دادستان نیویورک ارسال کردیم تا تعلق این اثر به ایران را به اثبات برسانیم و موفق شدیم حکم توقیف اثر را بگیریم. او گفت: پس از دادخواهی روپرت ویس و شرکا، دادگاه آمریکا حکم داد که باید ابتدا مالکیت حقوقی اثر برای استرداد اثبات شود و ما نیز از طریق آقای زاهدی، مدیر دفتر ایران در لاهه پیگیر شدیم و تصاویر، شهادت شهود و... را برای ایشان ارسال کردیم تا در نهایت به صدور حکم قطعی استرداد سرباز هخامنشی در دادگاه عالی نیویورک منجر شد. سردیس سرباز هخامنشی قرار بود همراه با الواح هخامنشی به امانت گذاشته شده در مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو که حکم حقوقی استرداد آنها به ایران نیز صادر شده است به کشور بازگردانده شود، اما در راه بازگشت رئیس‌جمهوری از نیویورک به تهران، سردیس سرباز هخامنشی که در اختیار نمایندگی ایران در سازمان ملل بود به رئیس‌جمهوری تحویل شد و روحانی توانست پس از 80 سال، سردیس گرانبهای هخامنشی را که مبلغ حراج آن به نرخ امروز دلار در ایران 24میلیارد تومان است به کشور مسترد کند.


 بازگشت آثار ایرانی به سرزمین مادری

این نخستین‌بار نیست که تلاش‌های حقوقی ایران در آمریکا و اروپا برای بازگرداندن آثار تاریخی به کشور نتیجه داده است؛ 5 دی‌ماه سال 93یک هواپیمای ایرباس 310پس از حدود 6ساعت پرواز بی‌وقفه از بروکسل تا فرودگاه مهرآباد تهران 13جعبه حاوی 349 اثر تاریخی متعلق به ایران را به تهران رساند و بدین‌ترتیب پرونده 33 سال کشمکش حقوقی ایران با بلژیک بر سر بازگرداندن آثار تاریخی متعلق به روستای خوروین در استان البرز به نفع ایران بسته شد. اشیای خوروین، 57‌ سال پیش به‌صورت غیرقانونی از ایران خارج شدند و از سال 1360با اطلاع‌یافتن از محل نگهداری این اشیا در موزه سنت‌کانتر کشور بلژیک، ایران ادعای حقوقی خود را طرح کرد و منازعه حقوقی با بلژیک بر سر بازپس‌گیری آثار تاریخی خوروین آغاز شد. بازگشت این آثار اما یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دولت تدبیر در سازمان میراث فرهنگی بود. هزینه پیگیری پرونده حقوقی بازگرداندن اشیای تاریخی ایران از بلژیک در طول 33 سال براساس آنچه برخی مقامات سازمان میراث فرهنگی اطلاع دادند، حدود100هزار دلار بود و پرواز چارتر اختصاصی برای انتقال این آثار به ایران نیز 130تا 200هزار دلار تخمین زده ‌شد. اشیای خوروین شامل سفالینه‌ها، اشیای مفرغی و برنجی متعلق به اواخر هزاره دوم و هزاره اول پیش ‌از میلاد مسیح بود. بیش از 73مهر گلی متعلق به اواخر دوره ساسانی نیز که توسط پلیس آمریکا شناسایی شده بود و به دفتر حفاظت منافع جمهوری اسلامی ایران در نیویورک تحویل شده بود با پیگیری وزارت خارجه دولت تدبیر و امید به ایران بازگردانده شده است. 2 سال قبل نیز ۳۰ اثر متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد تا دوره میانه اسلامی یعنی قرن هفت و هشت هجری قمری که سال‌ها قبل در کشور ایتالیا و توسط پلیس آن کشور ضبط شده بود، پس از برپایی نمایشگاه مشترک ایران و ایتالیا با عنوان خواهران پنه‌لوپه در موزه ملی ایران، به کشور مسترد شد.