روند کاهشی صید ماهیان استخوانی در تنها دریای داخلی جهان از حدود دو دهه پیش آغاز شد و تنها در استان مازندران از حدود 12 هزار تن در اوایل دهه 80 به 2 هزار و 200 تن در سال گذشته رسید. بررسی آمارهای سالانه نشان می‌دهد کاهش صید این‌گونه‌های ماهی هرساله در آب‌های مازندرانی دریای خزر در حال تکرار است و به‌عنوان‌مثال در سال 1395 میزان صید 2 هزار و 300 تن بود که در سال 96 کاهش یک‌صد تنی را تجربه کرد. آمارهای شیلات نشان می‌دهد دستکم زندگی 11 هزار صیاد در سه استان شمالی از طریق صید همین‌گونه‌های استخوانی تأمین می‌شود که سهم مازندران چهار هزار و 200 صیاد است که در قالب 54 شرکت پره فعالیت دارند.
قهر ماهیان مولد با رودخانه
مدیرکل دفتر بازسازی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی آبزیان سازمان شیلات ایران دراین‌باره گفت: وضعیت رودخانه‌های شمال برای زیست ماهیان مولد استخوانی وخیم شده است و این خطر جدی است. ناصر کرمی راد افزود: ماهیان مولد استخوانی دریای خزر رود کوچ هستند به این معنا که برای تخم‌گذاری به رودخانه‌ها می‌روند و با توجه به وضعیتی که رودخانه‌ها دارند، تعداد این ماهیان بشدت کم شده است. او با اعلام این‌که حدود 80 درصد ماهیان دریای خزر رودکوچ هستند، توضیح داد: به دلایل مختلف ازجمله برداشت بی‌رویه شن و ماسه، ساخت‌وسازهای غیرمجاز در حاشیه رودخانه‌ها و از بین رفتن مسیر مهاجرت ماهیان، زیستگاه‌های طبیعی ماهیان تخریب‌شده است. کرمی راد از اثرگذاری وضعیت موجود به مراکز بازسازی و تکثیر ذخایر ماهیان استخوانی خبر داد و افزود: وضعیت نامناسب رودخانه‌ها سبب شده است تا تکثیر بچه ماهی در مراکز بازسازی برای کمک به توسعه پایدار صید و صیادی هم به مشکل برخورد کند. تکثیر مصنوعی راهکاری بود که سازمان شیلات برای پایدار صید و صیادی و جلوگیری از انقراض گونه‌های مختلف ماهیان دریای خزر به‌ویژه ماهیان استخوانی از سال‌ها پیش در دستور کار قرار دارد ولی برای این کار هم باید ماهیان مولد وارد رودخانه‌ها شوند. این مسئول سازمان شیلات ایران از کاهش 50 درصدی صید ماهی مولد سفید از رودخانه‌های شمال برای گرفتن تخم و تکثیر مصنوعی خبر داد و گفت: درحالی‌که در سال 94 بیش 110 هزار قطعه ماهی مولد برای این منظور صیدشده بود، در سال جاری آمار صید به 54 هزار قطعه رسید. او افزود: برای کمک به بازسازی ذخایر آبزیان، ارتقای سرانه مصرف ماهی و تثبیت اشتغال صیادان شمالی، امسال حدود 290 میلیون قطعه بچه ماهی تکثیر و در رودخانه‌های منتهی به دریای خزر رها شد ولی تبدیل‌شدن این بچه ماهیان به ماهی نیازمند کمک جامعه صیادی به مراکز بازسازی است. مدیرکل دفتر بازسازی ذخایر آبزیان سازمان شیلات ایران هدف از رهاسازی بچه ماهیان استخوانی را حفظ و بازسازی ذخایر آبزیان در دریا و پشتیبانی از جامعه صیادی کشور برشمرد و گفت: ازآنجایی‌که معیشت بیش از 11 هزار ماهیگیر در قالب حدود 150 شرکت تعاونی صیادی پره از طریق صید در دریای خزر در استان‌های شمالی گیلان، مازندران و گلستان تأمین می‌شود، تکثیر مصنوعی ماهیان استخوانی به‌ویژه ماهی سفید از اهمیت خاصی برخوردار است. او سهم مازندران را در صید و صیادی از دریای خزر مهم توصیف کرد و افزود: باتوجه به نقش و جایگاه مهم مرکز بازسازی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی شهید رجایی ساری و کلاردشت، سهم مازندران از برنامه‌های بازسازی ذخایر، تکثیر و رهاسازی حدود یک‌صد میلیون قطعه بچه ماهی مصنوعی است.
اختلال در روند زادآوری ماهیان سفید
بر اساس آمار شیلات مازندران امسال بیش از 90 میلیون قطعه بچه ماهی سفید، پنج میلیون کپور دریایی، حدود یک‌میلیون قطعه بچه ماهی خاویاری و نیز بیش از 500 هزار قطعه بچه ماهی آزاد دریای خزر برای بازسازی ذخایر آبزیان دریا رها شد.
ورود انواع آلاینده‌های شهری، صنعتی و کشاورزی به رودخانه‌ها، برداشت بی‌رویه و غیرمسئولانه از بستر و تجاوز به حریم رودخانه‌ها، احداث سد و پل بدون در نظر گرفتن مسیرهای ماهی بر روی رودخانه‌ها و همچنین وجود صیادان غیرمجاز در مصب و داخل رودخانه‌ها سبب شده تا زادآوری ماهیان سفید دچار اختلال شود و تکثیر و تولید مصنوعی بچه ماهیان و رهاسازی آن‌ها در دستور کار قرار گیرد. صید و ماهیگیری در سواحل دریای خزر به روش «پره» است به این صورت که تورهایی با ارتفاع هفت تا 10 متر و به طول یک هزار و 200 متر به کمک یک قایق به‌صورت نیم‌دایره در فاصله مشخصی از ساحل دریا (14 متری عمق دریا) ریخته و پس از انباشته شدن از ماهیان استخوانی شامل گونه‌های کفال، سفید و کپور، به‌وسیله تراکتور به ساحل کشیده می‌شود.
