رویداد امروز_نفیسه زمانی نژاد: در عصرنوین ،اینترنت نه یک ابزار لوکس بلکه شریان حیاتی میلیون‌ها کسب‌وکار و خانوار ایرانی است. از فروشگاه‌های آنلاین و استارتاپ‌ها تا صنایع بزرگ صادرات‌محور و مشاغل فریلنسری، همه به زیرساخت پایدار و بدون اختلال نیاز دارند. حال آنکه درچند سال گذشته ، اختلالات گسترده، کندی شدید و فیلترینگ پلتفرم‌های محبوب مانند اینستاگرام ، موجی از زیان‌های مالی و نگرانی‌های اجتماعی را به همراه داشته است که این معضل دراین ماه های اخیر با شدت بالاتری درحال اجرا است. قطعاً تداوم این اختلالات اینترنتی ،اقتصاد دیجیتال ایران را با تهدید جدی تری روبرو خواهد کرد. چالشی که می‌تواند معیشت ۱۰ میلیون نفر را تحت تأثیر قرار دهد.
افت محسوس سرعت، فیلترینگ گسترده و قطعی‌های مقطعی از مشکلاتی است که تقریبا از مهرماه 1401 آغاز و از تابستان امسال هم با شدت بالاتری کاربران را درگیر خود کرده است.
وضعیتی است که قرار بود به دلیل شرایط جنگی به طور موقت، برقرارباشد اما با گذرازآن دوران نیز و علی رغم وعده‌های انتخاباتی مبنی بر عدم محدودیت پلتفرم‌های پرکاربرد،همچنان مشکلات پای برجاست.
نکته قابل تامل آنکه بر طبق ماده ۳۳ منشور حقوق شهروندی، شهروندان حق برخورداری آزادانه و بدون تبعیض از امکان دسترسی و برقراری ارتباط و کسب اطلاعات و دانش در فضای مجازی را دارند.
عبارتی که گویای احترام به تنوع فرهنگی، زبانی، سنت‌ها و باورهای مذهبی و مراعات موازین اخلاقی در فضای مجازی است.
دراین حال زیان‌های میلیاردی، تعطیلی کسب‌وکارهای کوچک و مهاجرت دیجیتال به خارج از کشور روبه فراوانی وحتی بسیاری از مشاغل خانگی و کسب‌وکارهای کوچکی هم که بدون مجوز رسمی اما به شکل قانونی در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کردند، با خطر بیکاری و تعطیلی مواجه شده اند.
آمارهای رسمی و صنفی نیز زیان اقتصادی ناشی از اختلال اینترنت را 5/1 میلیون دلار در هر ساعت برآورد کرده است.
۴۷ درصد کسب‌وکارهای دیجیتال، بیش از ۵۰ درصد افت فروش داشته‌اند.
حدود ۴۰۰ هزار کسب‌وکار کوچک و متوسط در معرض نابودی و سه و نیم میلیون شغل مرتبط با اینستاگرام به شدت آسیب دیده است.
آمارهایی حاکی ازاین امر که اختلال اینترنت صرفاً نه یک مشکل کاربری بلکه تهدیدی واقعی برای اقتصاد ملی است.
در سایه اختلالات گسترده، بسیاری از کسب‌وکارهای دیجیتال در حال انتقال سرورها، ثبت برند و حتی فعالیت عملیاتی خود به خارج از کشور هستند؛ روندی که به مهاجرت دیجیتال معروف شده است. پدیده ای که علاوه بر خروج سرمایه و کاهش اشتغال داخلی، خطر بزرگی هم برای توسعه اقتصاد دیجیتال ایران در بلندمدت به شمار می‌رود.
رضا عبدیان کارشناس فضای مجازی با اشاره به کندی و محدودیت‌های اینترنتی در ایران به رویداد امروز می گوید :هزاران کسب‌وکار آنلاین و استارتاپ، با کاهش درآمد، فرار سرمایه و افت شدید بهره‌وری روبه‌رو شده و بحرانی درحال فراگیری است که هشدار قابل توجهی برای آینده اقتصاد دیجیتال کشور محسوب می شود.
به گفته این کارشناس، اقتصاد دیجیتال به فعالیت‌های اقتصادی وابسته به فناوری اطلاعات گفته می‌شود که بر بستر اینترنت شکل می‌گیرد. از فروشگاه‌های آنلاین و سامانه‌های پرداخت گرفته تا استارتاپ‌های هوش مصنوعی و تولیدکنندگان محتوا، همه این حوزه‌ها برای رشد و بقا نیازمند اینترنت پایدار، پرسرعت و بدون محدودیت هستند.
او توضیح می دهد :در ایران، طبق آمار مرکز توسعه اقتصاد دیجیتال، بیش از ۱۱ درصد تولید ناخالص داخلی به اقتصاد دیجیتال اختصاص یافته است؛ رقمی که می‌توانست بسیار بالاتر باشد، اگر بسترهای زیرساختی و اینترنتی کشور از ثبات و کیفیت بهتری برخوردار بود.
این کارشناس بیان می کند : آنچه از بررسی های میدانی ،گزارش‌های رسمی و اظهارات فعالان استارتاپی مشخص است محدودیت‌ها و کندی اینترنت موجب بروز خسارت‌های چشمگیری شده است که شامل کاهش فروش های آنلاین ،اختلال در خدمات مالی و پرداخت آنلاین ،افزایش هزینه‌های عملیاتی کسب‌وکارها ودرنهایت هم موجب فرار سرمایه و افت نوآوری شده است .
به گفته عبدیان اقتصاد دیجیتال ایران به شدت وابسته به نیروی انسانی جوان و خلاق است. اما با ادامه‌دار شدن محدودیت‌های اینترنتی، موج مهاجرت متخصصان فناوری و سرمایه‌گذاران شدت گرفته است.بسیاری از فعالان این حوزه به دلیل عدم دسترسی پایدار به سرویس‌های بین‌المللی، به ثبت شرکت در کشورهای همسایه روی آورده‌اند که این اتفاق برای اقتصاد ایران ،عواقب خوشایندی دربر ندارد.
او تاکید می کند :بی‌اعتمادی کاربران، نسبت به پایداری و امنیت خدمات آنلاین، یکی از خطرناک‌ترین پیامدهای محدودیت اینترنت است، زیرا می‌تواند رشد بازار دیجیتال داخلی را برای سال‌ها متوقف کند .بنابراین لازم است قبل از وقوع این بحران، موانع رفع شود.
تخریب آینده اقتصاد دیجیتال ایران ازآن پیش بینی هایی است که با ادامه‌دار بودن محدودیت‌ها و کندی اینترنت ،رخداد آن حتمی به نظر می رسد.ازدست رفتن یک فرصت طلایی که با ناتوانی درفراهم سازی بستر امن و پایدار اینترنتی نه تنها بخش عمده ای از کسب‌وکارهای اینرنتی داخلی نابود خواهد شد، بلکه مهاجرت سرمایه و نخبگان شدت خواهد گرفت واین چنین اقتصاد دیجیتال ایران در آستانه بحرانی جدی قرار خواهد گرفت .
بحرانی ناشی ازنادیده گرفتن معیشت میلیون‌ها ایرانی و تعطیلی هزاران کسب‌وکار که راه‌حل آن سرمایه‌گذاری در زیرساخت، کاهش فیلترینگ، ایجاد دسترسی پایدار و توسعه پلتفرم‌های داخلی قابل اعتماد است. وگرنه باید منتظر موجی از ورشکستگی، بیکاری و مهاجرت فعالانی بود که مدتهاست در انتظاررفع محدودیت ها هستند اما اظهارات متناقض مسئولان دراین باره به سردرگمی این مخاطبانی انجامیده که فضای مجازی برای آن ها از اهمیت فراوانی برخوردار است.
