به گزارش خبرنگار رویداد ایران از قم، دکتر سعید مستغاثی، پژوهشگر، مدرس و منتقد سینما در سلسله نشست‌های پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم دینی اشراق گفت: شناخت صحیح از مفهوم سینمای دینی اهمیت بسیار بالایی دارد. ممکن است تعاریف مختلفی درباره سینمای دینی مطرح شود. پس به همین سادگی نمی‌توان فیلم‌هایی همچون بن هور، ده فرمان و سایر فیلم‌هایی را که صرفاً در مورد یک موضوع دینی تولید شده‌اند، ذیل سینمای دینی در نظر گرفت. لازم است در وهله اول تعریف سینمای دینی را به‌خوبی بشناسیم و سپس سراغ مصادیق آن برویم.
وی اظهار کرد: هر نوع فیلمی دارای تعریف خاص خودش بوده و المان‌های ویژه‌ای را به ما معرفی می‌کند که در مجموع یک محصول را بر اساس آن‌ها می‌توان تولید کرد. فیلم جن‌گیر یکی از هراس‌انگیزترین فیلم‌های تاریخ سینماست که در حدود 40 تا 50 دقیقه از آن هیچ چیزی به نمایش گذاشته نمی‌شود.
مستغاثی تناسب و هماهنگی ظرف و مظروف را از عوامل مهم در تولید فیلم برشمرد و گفت: در فیلم 30 دقیقه بعد از نیمه شب که در خصوص ترور بن‌لادن است، می‌بینیم که یکی از فرماندهان سازمان CIA نماز می‌خواند. آیا با دیدن چنین صحنه‌ای می‌توان گفت این فیلم یک فیلم دینی است؟
وی بیان داشت: سینما یک پدیده غربی بوده و اساساً با ماهیت ایدئولوژی‌های معناگرا مغایرت دارد. سینما برخلاف هنرهایی همچون نقاشی، شعر، داستان و موسیقی که در ذهن ایجاد تصویر و خیال می‌کنند، برای نشان دادن آمده است و جنبه دیکتاتوری دارد. زیرا یک تصویر مشخص را در ذهن مخاطب خود فرو می‌کند و اجازه تخیل را به مخاطب نمی‌دهد.
این کارگردان با تأکید بر اینکه متأسفانه لفظ دین به مفاهیم غیردقیق ترجمه شده است، تصریح کرد: دین در واقع به معنای راه است. ترجمه بهتر از سینمای دینی می‌تواند سینمای ایدئولوژیک باشد. به طور کلی، سینمای دنیا به‌ویژه سینمای آمریکا برخلاف ادعاهای آن‌ها یک سینمای ایدئولوژیک است.
وی گفت: باید دانست همان کسانی سینما را به وجود آوردند که غرب امروز را پایه‌گذاری کردند. یعنی مهاجران پیوریتنی که از شمال اروپا به آمریکا رفتند و سپس مهاجران یهودی که از شرق اروپا به آمریکا کوچ کردند. بنا به گفته‌های خود آن‌ها، مهاجرتشان دینی و ایدئولوژیک بود. زیرا آن‌ها گفتند که برای فراهم آوردن زمینه ظهور مسیح این مهاجرت‌ها را انجام دادند.
مستغاثی اظهار کرد: برقراری نظم نوین جهانی که در پشت اسکناس‌های دلار نیز نوشته شده است، مأموریت آخرالزمانی است که پیوریتن‌ها در نظر داشتند و در نهایت به تأسیس سینما انجامید. اولین بنیان‌گذاران کمپانی‌های سینمایی همچون وارنرها صهیونیست‌هایی بودند که به آمریکا مهاجرت کردند و خودشان نیز در خاطراتشان گفته‌اند که ما آرزوهای تحقق‌نیافته خود را در فیلم‌هایمان به نمایش گذاشتیم.
وی دلیل انباشت سرمایه‌ها و سلاح‌های جنگی دنیا در آمریکا را ناشی از نگاه ایدئولوژیک آمریکایی‌ها خواند و افزود: مأموریت آخرالزمانی که آمریکایی‌ها برای خود قائل هستند، موجب شد شاهد ژاندارم شدن این کشور در سطح جهانی باشیم. ملاک سنجش شدن سینمای آمریکا برای تمام فیلم‌های سینمایی دنیا هم ناشی از همین نگاه آخرالزمانی است که به آمریکا دوخته شده است.
منتقد سینما با تأکید بر اینکه سینمای آمریکا یک سینمای کاملاً ایدئولوژیک است، گفت: به باور ایدئولوژیک، آنچه در این سینما دیده می‌شود، فرازهای ایدئولوژیکی است که از زمان سامری که حضرت موسی(ع) او را نفرین کرد، گرفته شده و شامل شرک، زرسالاری، نژادپرستی و امپریالیسم می‌باشد. این چهار عنصر در سینمای امروز دنیا وجود داشته و معیار سنجش فیلم‌هاست.
...
وی شرک را یکی از موضوعات بسیار محوری سینمای امروز دنیا دانست و گفت: شرک در فیلم‌های حتی دینی هم به وضوح قابل مشاهده است و به اسم اومانیسم، سکولاریسم و یا لیبرالیسم نمود دارد. به عنوان مثال، در فیلم نوح دیده می‌شود که نوح علیه خدا قیام کرده، فرشته‌های خدا را دوپینگ می‌کند و پدربزرگ نوح برخلاف کار خدا، انسان را می‌بخشد و بچه تولید می‌کند.
مستغاثی در پرداخت به اینکه سینمای سکولار، نهاد دین را یک نهاد بسیار ضعیف و حتی تعطیل نشان می‌دهد، تصریح کرد: هرگز در فیلم‌های هالیوودی، به‌ویژه آن‌هایی که در فصل جوایز برجسته می‌شوند، نمی‌توان دید که دین به مفهوم ادیان توحیدی تأثیرگذاری داشته باشد. اما از آن طرف، حاکمیت ایدئولوژی شرک‌آمیز سامری را می‌توان به وضوح دید.
وی افزود: متأسفانه سینمای ایران برای ضربه زدن و تخطئه هویت ایرانی و اسلامی مردم کشور ما بنا نهاده شد و همین سینما را هم اعضای انجمن‌های فراماسونری تأسیس کردند. افرادی همچون میرزا علی‌اصغرخان اتابک بودند که با مظفرالدین‌شاه به اروپا رفتند تا دستگاه سینما را خریداری کنند و به ایران بیاورند.
این پژوهشگر سینما ادامه داد: اولین افرادی که سالن‌های سینما را در ایران برقرار کردند، افرادی همچون میرزا ابراهیم‌خان صحاف‌باشی بود که یک فراماسونر است و یا علی وکیلی و اسحاق زنجانی که هردوی آن‌ها فارغ‌التحصیل مدارس جهانی اسرائیلیت بودند.
وی سینمای غرب را ابزاری در تقابل با تمدن اسلامی دانست و عنوان داشت: تمام فیلم‌های سینمای غرب ایدئولوژیک و به تعبیری دینی صهیونی است و از ابتدا به مقابله با تمدن و ایدئولوژی اسلامی آمد.
مستغاثی یادآور شد: اگر می‌خواهیم رویکرد ایدئولوژیک در نقد فیلم‌ها داشته باشیم، باید عناصر ایدئولوژی آمریکایی را به‌خوبی بشناسیم و آن‌ها را در آثار سینمایی مورد بررسی قرار دهیم.
وی گفت: سینمای غرب حتی در فیلم‌های دینی ما هم رسوب کرده و برخی از جلوه‌های فیلم‌های دینی ما هم بر اساس عناصر ایدئولوژی غرب ایجاد شده است. مرحوم علی حاتمی با اینکه در فضای انقلاب اسلامی رشد نکرده بود، اما تمام تلاشش این بود که فیلم‌هایش ساختارهای ایرانی اسلامی داشته باشند و از این رو فیلم‌های او در هیچ جشنواره بین‌المللی شرکت داده نشد.
این نویسنده و پژوهشگر سینما، سینمای ایدئولوژیک غرب را شامل انیمیشن‌ها و فیلم‌های موزیکال نیز برشمرد و اظهار کرد: حتی در فیلم‌های کارتونی غربی نیز به‌شدت می‌توان نگاه ایدئولوژیک غربی را مشاهده کرد. حدود 80 درصد فیلم‌های آمریکایی بر اساس نگاه آخرالزمانی مورد نظر آن‌هاست.
وی افزود: نگاه نژادپرستانه در عمق فیلم‌های آمریکایی وجود دارد. حتی در فیلم‌هایی که آن‌ها در مورد ظلم به سیاه‌پوست‌ها تولید می‌کنند و از این طریق می‌خواهند خودشان را افرادی مهربان و دلسوز جلوه دهند، باز هم این نگاه کاملاً مشهود است.
مستغاثی در پایان تصریح کرد: حتی در فیلمی که بیشترین ظلم‌ها در حق افراد سیاه‌پوست را به نمایش می‌گذارد، در آخر آن می‌بینیم که یک فرد سفیدپوست به عنوان ناجی معرفی می‌شود. زیرا حتی اگر بخواهند از این نگاه فاصله بگیرند، آنگاه فیلمشان کنار گذاشته خواهد شد.
پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم دینی اشراق، امشب از ساعت 18 تا 21 با حضور اساتید هنرمند، چهره‌های شاخص رسانه‌ای حوزه و برگزیدگان پنجمین جشنواره و سخنرانی حجج اسلام والمسلمین واعظی (رئیس دفتر تبلیغات اسلامی)، قمی (رئیس سازمان تبلیغات اسلامی)، دکتر معینی‌پور (دبیر پنجمین جشنواره)، دکتر فریدزاده (معاون سینمایی وزارت ارشاد) و دکتر اسفندیاری (رئیس دانشکده صدا و سیما) در مرکز همایش‌های غدیر شهر مقدس قم برگزار خواهد شد.
