به گزارش رویداد ایران از قم،دکتر مهدی حمیدی پارسا، رئیس مؤسسه آموزش عالی هنر و اندیشه اسلامی در سلسله نشست‌های پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم دینی اشراق به تبیین «مؤلفه‌های بنیادین در نگارش فیلمنامه دینی» پرداخت و در تعریف فیلم دینی گفت: به طور کلی می‌توان از سه زاویه به بررسی این موضوع پرداخت. این سه زاویه شامل بررسی از جهت فرم، موضوع یا درونمایه می‌باشد.
وی اظهار کرد: دینی دانستن فیلم از جهت فرم مردود است. زیرا اشارات خاصی در منابع دینی که بتوان از آن‌ها فرم مشخصی را برای تولید آثار سینمایی استخراج کرد، وجود ندارد. فیلمی که موضوع آن دینی است هم الزاماً به معنای فیلمی دینی نیست.
حمیدی پارسا درونمایه و مضمون فیلم را اصلی‌ترین معیار شناخت فیلم دینی برشمرد و گفت: درونمایه شامل دیدگاهی است که پس از مشاهده فیلم برای مخاطب ایجاد می‌شود. در واقع مضمون فیلم آن چیزی است که از فیلم گرفته می‌شود. این مضمون می‌تواند دینی باشد یا غیردینی. پس بهترین گزینه و معیار برای شناخت فیلم دینی، درونمایه فیلم است.
وی بیان داشت: در زمینه شناخت فیلم دینی می‌بایست مفهوم دراماتورژی را هم بشناسیم. دراماتورژی واژه‌ای است با دو قرن سابقه که در ابتدا توسط یک فیلسوف ادبیات و نمایشنامه‌نویسی مطرح شد.
رئیس مؤسسه آموزش عالی هنر و اندیشه اسلامی با تأکید بر اینکه دراماتورژی به معنای توانایی برقرار کردن نظمی معنادار و فراگیر میان رویدادهاست، تصریح کرد: این تعریف از دراماتورژی در دانشنامه دراماتورژی آمده که انتشارات راتلیج آن را منتشر کرده است. یعنی در یک اثر دراماتیک یک سری اتفاقات برای شخصیت داستان پیش می‌آید که این وقایع با در کنار هم قرار گرفتنشان یک معنا و مفهوم را به مخاطب القا می‌کند.
وی گفت: در درام چینش وقایع پیرنگ را ایجاد می‌کند. ساختار در درام به معنای شیوه ارائه پیرنگ است و شیوه ارائه پیرنگ به معنای فرم فیلم می‌باشد.
حمیدی پارسا اظهار کرد: مضمون و درونمایه فیلم به ما می‌گوید که پیرنگ را به چه صورت ایجاد کنیم، وقایع را به چه شکل کنار هم بچینیم و کدام اتفاقات را پررنگ و کدامیک را کمرنگ نشان دهیم.
وی دراماتورژی دینی را شکلی از دراماتورژی خواند و افزود: این شکل از دراماتورژی محور و موضوع خودش را یک مضمون و درونمایه دینی قرار می‌دهد. این مضمون دامنه گسترده‌ای دارد و می‌تواند، تاریخ دین، شخصیت‌های دینی، آیین‌ها، اصول عقاید، معارف، جامعه دینی و رویکردهای مختلف به دین باشد. برای انتقال هر درونمایه‌ای نیاز داریم مصادیقی که محسوس‌کننده آن هستند را بیابیم و فیلم را با کمک گرفتن از آن‌ها تولید کنیم.
رئیس مؤسسه آموزش عالی هنر و اندیشه اسلامی با اشاره به اینکه چون فرم دینی وجود ندارد، می‌بایست از فرم‌های موجود برای ارائه یک مضمون دینی استفاده کرد، گفت: از آنجا که برخی می‌گویند که در فیلم معنایی وجود ندارد جز آنچه از فرم فهمیده می‌شود؛ پس بر این اساس فرم همه چیز فیلم است و البته این نظر دارای مناقشات متعددی می‌باشد.
وی دراماتورژی دین را دارای عرصه‌های متنوعی دانست و گفت: گاهی اوقات شخصیت‌های دینی، پرسش‌های دینی، جامعه دیندار، آموزه‌های دینی همچون توحید، عدالت، نبوت و فضایل اخلاقی می‌توانند عرصه‌های دراماتورژی دین باشند و گاهی اوقات گفت‌وگوی با دین در این جایگاه قرار گیرد.
حمیدی پارسا در پرداخت به تاریخ دین به عنوان یکی از عرصه‌های دراماتورژی دین تصریح کرد: فیلم‌هایی همچون محمد رسول الله(ص) و مصائب مسیح آنچه در مورد زندگی این دو پیامبر وجود داشته است به تصویر کشیده می‌شود، اما یک ویژگی خاص از این شخصیت‌های بزرگ دینی مورد توجه بیشتر واقع شده است. در فیلم محمد رسول الله(ص) رحمة للعالمین بودن و مهربانی‌های پیامبر اکرم(ص) از همان دوران کودکی مورد توجه و تبیین می‌باشد.
وی افزود: باید دانست که در روایت تاریخ دین لازم است متناسب با شرایط و مسائل روز به تولید فیلم پرداخته شود تا بتواند مسئله‌ای از جامعه امروز را حل کند. در این حالت یک اثر سینمایی توان اثرگذاری را خواهد داشت.
رئیس مؤسسه آموزش عالی هنر و اندیشه اسلامی ادامه داد: در دراماتورژی شخصیت‌های دینی در مورد هریک از آن‌ها یک مفهومی قابل توجه است. مثلاً در مورد حضرت علی(ع) عدالت ایشان بسیار مورد توجه بوده و ایشان مصداقی در تاریخ است که حامل چنین مفهومی می‌باشد.
وی مفاهیم برگرفته از شخصیت‌های دینی را قابل تعمیم به شخصیت‌های داستان‌های امروزی دانست و عنوان داشت: در سینمای هالیوود در برخی از فیلم‌ها ویژگی اخلاقی حضرت مسیح(ع) را در قالب رفتارهای افرادی امروز بازسازی کرده و به تصویر می‌کشند. یکی از این فیلم‌ها توسط مل گیبسون ساخته شد که در آن سربازی را روایت می‌کند که فردی مؤمن است و تحت تأثیر عیسای مقدس می‌گوید که حاضر نیستم هیچ انسانی را بکشم. او به عنوان یک امدادگر به جنگ می‌رود و ده‌ها نفر را نجات می‌دهد. این شخصیت یادآور مفاهیم انتزاع شده از حضرت مسیح(ع) را به تصویر می‌کشد.
حمیدی پارسا یادآور شد: فیلم‌های دینی می‌بایست بتوانند به پرسش‌های دینی مردم پاسخ دهند. پرسش‌هایی در خصوص وجود خداوند و ویژگی‌های او، عدالت در جهان وجود و سایر پرسش‌های این‌چنینی را سینمای دینی باید بتواند جوابگو باشد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: پرداختن به جامعه دین‌مدار نیز یکی دیگر از عرصه‌های دراماتورژی دین است که در این عرصه به طور مثال می‌توان با به تصویر کشیدن گفت‌وگوهای بین دو عالم از دو مذهب مختلف جامعه دیندار و اندیشه‌های آنان را به مخاطبین خود معرفی کرد.
پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم دینی اشراق، امشب از ساعت 18 تا 21 با حضور اساتید هنرمند، چهره‌های شاخص رسانه‌ای حوزه و برگزیدگان پنجمین جشنواره و سخنرانی حجج اسلام والمسلمین واعظی "رییس دفتر تبلیغات اسلامی"، قمی "رییس سازمان تبلیغات اسلامی"، دکتر معینی پور "دبیر پنجمین جشنواره"، دکتر فریدزاده "معاون سینمایی وزارت ارشاد" و دکتر اسفندیاری "رییس دانشکده صدا و سیما" در مرکز همایش‌های غدیر شهر مقدس قم برگزار خواهد شد.
