کلاف سردرگم برق

شرق: وزیر نیرو در جلسه کمیسیون انرژی مجلس که با حضور محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، تشکیل شده بود، گفته است «تابستان سال گذشته بیش از ۲۰ هزار مگاوات ناترازی داشتیم، پیش‌بینی می‌شود که ناترازی به ۲۵ هزار مگاوات برسد؛ خدا کند نرسد. اجازه بدهید وزارت نیرو خود را آماده ناترازی تابستان سال بعد بکند. ناترازی بزرگ در راه هست، تابستان گرم. در زمستان سرد کت یا لباس گرم می‌پوشیم، اما عبور از تابستان به این سادگی نیست. خواهش من این است که مجلس تا اینجا که به ما کمک کرده، کمک خود را ادامه بدهد و اجازه دهد ما روی حل مسئله تابستان تمرکز کنیم، چون به نظرم نگرانی بزرگ تابستان است».

این گفته‌های عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، در حالی مطرح می‌شود که تا پیش از این ناترازی برق در تابستان‌ها چالش‌برانگیز می‌شد؛ در تابستان‌هایی که اوج تقاضای برق شکل می‌گرفت، اما حالا وضعیت ناترازی برق به زمستان و فصول سرد رسیده است. کمبود تولید برق یا عقب‌ماندگی تولید برق به نسبت تقاضا از سال ۱۳۹۳ آغاز شد. تا هفت سال بعد یعنی در مردادماه سال ۱۴۰۰ ناترازی برق بیش از ۱۲ هزار مگاوات بوده است. این ناترازی در تابستان سال ۱۴۰۳ به بیش از ۱۸ هزار مگاوات رسید و پیش‌بینی می‌شود‌ اگر تولید و توزیع برق رشد نکند، میزان ناترازی برق به ۳۰ هزار مگاوات برسد. از آن سو، با وجود ناترازی گاز در کشور، نهایت میزانی که می‌توان نیروگاه حرارتی را وارد مدار کرد، فقط ۲۰ هزار مگاوات است؛ از آن سو نیروگاه‌های تجدیدپذیر در کشور بسیار توسعه نیافته است. بر‌اساس گزارش وزارت نیرو، ایران باید سالانه تولید برق خود را بین پنچ هزار تا پنج‌هزار‌و 200 مگاوات افزایش دهد اما تولید برق از برنامه بسیار عقب افتاده و همین موضوع عامل عقب‌ماندگی تولید از تقاضاست.

در سال‌های گذشته تولید و مصرف برق تقریبا سر‌به‌سر بوده است و گاهی کمتر از تقاضا؛ به طوری که دولت برای تأمین برق خانگی، ناچار شده است به قطع گسترده برق صنایع و کارخانجات روی بیاورد و در مقاطعی برق خانگی را قطع کند. بررسی گزارش‌های آماری وزارت نیرو نشان می‌دهد که در سال 94 میزان افزایش ظرفیت تولید برق کشور حتی به هزار مگاوات هم نرسید و در‌واقع میزان تولید برق حتی به یک‌پنجم برنامه سالانه نرسید. البته برای افزایش تولید برق هم چالش‌ها فراوان است. چیزی بیش از 80 درصد نیروگاه‌های برق کشور به گاز وابسته است و کمبود گاز می‌تواند برای فعالیت مستمر این نیروگاه‌ها دردسر جدی ایجاد کند. گذشته از این، حدود 15 درصد نیروگاه‌های کشور نیروگاه‌های برقابی است که با بحران آب از مدار تولید خارج شده‌اند و بخش بسیار کوچکی از نیروگاه‌های کشور، نیروگاه‌های تجدیدپذیر هستند. گذشته از این، دخالت دولت در فرایند قیمت‌گذاری برق سبب شده است که تولید برق صرفه چندانی نداشته باشد و انگیزه سرمایه‌گذاری ایجاد نکند. داود مددی، رئیس انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران، در یک نشست خبری توضیح داد «کمبود برق در زمان‌های اوج مصرف سال ۱۴۰۲ حدود ۱۲‌‌هزارو ۴۴۳ مگاوات بود که در سال ۱۴۰۳ به حدود ۱۸ هزار مگاوات رسید و برای رفع این کمبود حداقل به ۱۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است که اگر بخواهیم تجهیزات شبکه و پست و انتقال برق را هم در نظر بگیریم، میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز به ۲۰ میلیارد دلار می‌رسد. با این‌ حال سرمایه‌گذاران با مشکلات متعددی از‌جمله نارسایی‌های تأمین منابع مالی و کمبود ارز مواجه هستند و ناهماهنگی‌های اجرائی در دولت بر این مشکلات افزوده است». او به چالش‌های کمبود برق در سال ۱۴۰۳ اشاره کرد و گفت: با توجه به روند افزایش مصرف سالانه که به پنج درصد رسیده است، ما در سال ۱۴۲۲ به ظرفیت تولیدی برق معادل ۱۶۲ هزار مگاوات نیاز خواهیم داشت.

در زمان پیک، این نیاز به ۲۰۰ هزار مگاوات خواهد رسید؛ درحالی‌که ظرفیت فعلی ما فقط ۹۱ هزار مگاوات است. این به آن معناست که کشور با کمبود تولیدی به میزان ۱۱۰ هزار مگاوات مواجه خواهد بود. همچنین در صورت تولید ۵۰ هزار مگاوات برق از طریق نیروگاه‌های حرارتی، با کمبود ۶۰ هزار مگاوات برق مواجه خواهیم شد. برای غلبه بر این مشکل، نیازمند سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های گسترده‌ای هستیم تا این کمبود را جبران کنیم. در برنامه هفتم توسعه، هدف ایجاد ۱۲ هزار مگاوات از منابع تجدیدپذیر تعیین‌ شده که شامل هزارو 800 مگاوات برق خورشیدی و ۶۰۰ مگاوات برق از نیروگاه‌های بادی است. برای تحقق این هدف، نیازمند سرمایه‌گذاری ۱.۶۲ میلیارد‌دلاری هستیم که ۷۰ درصد آن باید از منابع ارزی تأمین شود». با این شرایط مشخص نیست ابرچالش ناترازی انرژی به کجا می‌رسد و با این کلاف سردرگم برق چگونه می‌توان پایداری شبکه برق را تأمین کرد؟