قرص دیفنوکسیلات چیست؟؛ عوارض، تداخل، مقدار و نحوه مصرف

دیفنوکسیلات داروی ضد اسهال است که باعث کاهش فعالیت روده می شود. این دارو تنها با نسخه پزشک قابل مصرف است.در ادامه این مقاله اطلاعاتی از دیفنوکسیلات شامل موارد مصرف، عوارض جانبی، تداخلات دارویی، هشدار و منع مصرف آن را آورده ایم و به سوالاتی چون قرص دیفنوکسیلات هر چند ساعت باید خورد؟،  دیفنوکسیلات مرفین دارد و... پاسخ می دهیم:

 دیفنوکسیلات چیست؟

دیفنوکسیلات(به انگلیسی Diphenoxylate) یک داروی ضد اسهال است که برای درمان اسهال حاد (اسهالی که ناگهان شروع می‌شود و کمتر از دو هفته طول می‌کشد) استفاده می‌شود. داروی دیفنوکسیلات برای تنظیم فعالیت روده پس از جراحی روده نیز تجویز می‌شود.

نحوه ای عملکرد داروی دیفنوکسیلات یا مکانیسم اثر این دارو به این صورت است که فعالیت روده را کاهش می‌دهد.بنابراین غذا برای مدت طولانی در روده باقی می‌ماند تا آب بیشتری برای بدن جذب شود و این کار منجر به سفت شدن مدفوع می‌شود.

هشدار مصرف دیفنوکسیلات

حساسیت: قبل از مصرف داروی دیفنوکسیلات، در صورت سابقه ی هرگونه حساسیت به داروی ضد اسهال، آتروپین، داروهای آرامبخش و هرگونه داروی دیگر به پزشک اطلاع دهید.
• بارداری: مصرف دیفنوکسیلات در بارداری در گروه C قرار دارد یعنی در شرايط خاص و نظارت ويژه پزشک قابل استفاده است.با این حال، مهم است که توجه داشته باشید که این دارو حاوی یک ماده مخدر است و نشان داده شده‌است که مواد مخدر در دوران بارداری مضر هستند.
• شیردهی: اطلاعات دقیقی از خطرات مصرف دیفنوکسیلات در شیرده یوجود ندارد، اما در موارد نادر ممکن است منجر به مسمومیت نوزاد شود.
• کودکان: مصرف دیفنوکسیلات در کودکان زیر ۱۳ سال توصیه نمی‌شود زیرا خطر ابتلا به افسردگی تنفسی (مشکل شدید تنفسی) یا کما وجود دارد.
• نوزادان: قرص دیفنوکسیلات برای نوزادان نباید مصرف شود.
• سالمندان: مصرف دیفنوکسیلات در سالمندان ممکن است مستعد عوارض بیشتری به‌ویژه اثرات مربوط به سیستم عصبی مرکزی مانند سرگیجه و آرام‌بخشی هستند. بنابراین برای به حداقل رساندن خطر عوارض جانبی، دوزهای اولیه کمتر و افزایش دوز آهسته‌تر در این جمعیت ضروری باشد.
• سوابق بیماری: قبل از مصرف داروی دیفنوکسیلات در صورت داشتن بیماری های جون اسهال ناشی از آنتی بیوتیک‌ها و عفونت‌ها، یرقان، سندروم داون، بیماری کیسه صفرا، گلوکوم، بیماری قلبی، فشارخون بالا، بیماری کلیوی، بیماری کبد، ضعف شدید عضلانی، مشکلات دفع ادرار، بیماری‌های معده و روده مانند انسداد، فتق هیاتال و کولیت اولسراتیو و مشکلات تیروئید به پزشک خود اطلاع دهید.
• الکل: مصرف الکل و فرآورده های الکلی ، احتمال بروز عوارض داروی دیفنوکسیلات را افزایش می دهد.در مدت درمان با دیفنوکسیلات از مصرف الکل بپرهیزید.
• حساسیت چشم: دیفنوکسیلات ممکن است سبب افزایش حساسیت به نور در چشم‌ها شود که استفاده از عینک آفتابی به رفع آن کمک می‌کند.
• اگر اسهال همراه با تهوع، استفراغ، تب و بی حالی بود به علت این که ممکن است عامل بیماری عفونت باشد، مصرف داروی دیفنوکسیلات ممکن است موجب گسترش عفونت در بدن شود.
• مصرف داروی های چون سرماخوردگی، ضد حساسیت، خواب آور، آرامبخش، ضد تشنج و ...باعث تقویت اثر خواب آوری داروی دیفنوکسیلات می شود.

موارد مصرف دیفنوکسیلات

درمان اسهال حاد
• درمان اسهال مزمن (چهار هفته یا بیشتر)

 8 نکته درباره نحوه مصرف دیفنوکسیلات

1. قبل از شروع درمان با قرص دیفنوکسیلات بروشور دارویی داخل بسته را به دقت مطالعه کنید تا اطلاعات جامعی را راجع به دارو به دست آورده و از عوارض جانبی احتمالی آن مطلع شوید.
2. دوز و مقدار قرص دیفنوکسیلات از فردی به فرد دیگر متفاوت است. لذا دارو را دقیقاً همانطور که پزشک برایتان تجویز کرده است، استفاده نموده و از کم یا زیاد کردن خودسرانه مقدار و مدت زمان مصرف اجتناب نمایید.
3. قرص دیفنوکسیلات علائم اسهال را حداکثر طی ۴۸ ساعت بهبود می‌بخشد. در صورت عدم بهبودی بعد از این مدت حتماً با پزشک مشورت نمایید.
4. اگر علائم شما با مصرف قرص دیفنوکسیلات بدتر شد، یا دچار تب یا اسهال خونی شدید، در اسرع وقت با پزشک مشورت نمایید.
5. در صورت قطع ناگهانی مصرف قرص دیفنوکسیلات، ممکن است علائمی مانند گرفتگی معده، تهوع، استفراغ داشته باشید. لذا برای جلوگیری از این علائم پزشک ممکن است دوز شما را به آرامی کاهش دهد. 
6. چنانچه از شربت دیفنوکسیلات استفاده می‌کنید، دوز دارو را با استفاده از دستگاه یا قاشق مخصوص اندازه‌گیری، اندازه گرفته و مصرف نمایید. هرگز از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز مناسب را دریافت نکنید.
7. در صورتی که در ۲ یا ۳ هفته ی اخیر ، از داروی آنتی بیوتیک استفاده نموده اید به پزشک خود اطلاع دهيد.
8. در صورت درمان با این دارو از فعالیت زیاد در هوای گرم و فعالیت هایی که منجر به از دست دادن آب بدن می شوند ، خودداری نمایید و مایعات به مقدار کافی مصرف کنید.

دوز مصرفی دیفنوکسیلات

دوز مصرفی دیفنوکسیلات برای بیماران مختلف متفاوت خواهد بود و مقدار دارویی که مصرف می‌کنید به قدرت دارو، تعداد دوز و مدت درمان بستگی دارد اما به‌طور‌کلی دوز معمول قرص و شربت دیفنوکسیلات به شرح زیر است: 

دوز مصرفی شربت دیفنوکسیلات

مقدار مصرف دیفنوکسیلات برای بزرگسالان: در ابتدا، دوز ۵ میلی‌گرم (۲ قاشق چایخوری) سه یا چهار بار در روز است. سپس در صورت نیاز، پزشک ممکن است دوز شما را به ۵ میلی‌گرم یک بار در روز کاهش دهد.
• کودکان ۱۲ سال یا کمتر: به هیچ عنوان کودکان زیر ۱۲ سال نباید از این دارو مصرف کنند.

نحوه مصرف قرص دیفنوکسیلات

بزرگسالان و کودکان بالای ۱۳ سال: در ابتدا، دوز ۵ میلی‌گرم (۲ قرص) چهار بار در روز است. سپس، پزشک ممکن است در صورت نیاز دوز شما را به ۲ قرص یک بار در روز کاهش دهد.
• کودکان ۶ تا ۱۳ سال: دوز مصرفی باید توسط پزشک با توجه به سابقه بیماری کودک تجویز شود.
• کودکان کمتر از ۶ سال: این دارو برای کودکان کوچک‌تر از ۶ سال توصیه نمی‌شود.

 عوارض دیفنوکسیلات

سردرد
• سرگیجه
• خستگی
• تاری دید
• خشکی دهان
• خواب آلودگی
• از دست دادن اشتها

در صورت بروز هریک از عوارض زیر، فوراً با پزشک مشورت نمایید:

تب
• استفراغ
• یبوست
• تهوع شدید
• گر گرفتگی
• مشکل در دفع ادرار
• درد یا تورم شکم یا معده
• بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن بازوها و پاها
• تغییرات روحی و خلقی مانند گیجی، افسردگی، بی‌قراری

اما در صورت بروز علائم های زیر، فورا به اورژانس مراجعه نمایید:

تغییرات بینایی 
• درد، تورم یا قرمزی چشم
• علائم واکنش‌های آلرژیک مانند سرگیجه شدید، تنگی نفس، خارش، بثورات پوستی، ورم 

منع مصرف دیفنوکسیلات

صرع
• شیردهی
• کم آبی بدن
• مشکلات قلبی
• مشکلات آدرنال
• مشکلات کبدی
• مشکلات کلیوی
• فشار خون پایین
• مشکلات تیروئید
• مشکلات تنفسی
• بیماری ضعف عضلانی
• افزایش اسید معده یا گلو
• مشکلات دستگاه گوارش
• مشکلات مجرای صفراوی
• بارداری یا قصد باردار شدن
• سابقه اعتیاد به مواد مخدر
• مشکلات پروستات یا مشکلات ادراری
• حساسیت به این دارو یا دیگر داروها و مواد
• سابقه شخصی یا خانوادگی گلوکوم با زاویه بسته
• در اسهال شديد ناشي از كوليت اولسراتيو يا ناشي از كوليت پسودو ممبران نبايد مصرف شود

تداخل دارویی دیفنوکسیلات

تداخل دارویی دیفنوکسیلات ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر دهد یا خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. برخی از داروهایی که ممکن است با قرص دیفنوکسیلات تداخل داشته باشند عبارتند از:

شل کننده‌های عضلانی
• داروهای ضد درد و مسکن مانند کدئین
• داروهای خواب و یا اضطراب مانند دیازپام، زولپیدم
• برخی آنتی هیستامین‌ها مانند ستیریزین، دیفن هیدرامین
• مهار کننده‌های MAO مانند ایزوکربوکسازید، لینزولید، متیلن بلو
• داروهای روانپزشکی مانند کلرپرومازین، ریسپریدون، آمی تریپتیلین، ترازودون

جدول تداخل دارویی دیفنوکسیلات

این جدول شامل همه تداخل های دارویی نیست و اگر دارویی مصرف می کنید حتما با پزشک مشورت کنید. 

 مصرف بیش از حد دیفنوکسیلات

در صورت مصرف بیش از حد دیفنوکسیلات ممکن است علائم زیر را داشته باشید:

تب
• تشنج
• تحریک
• کمر درد
• تاری دید
• هذیان گفتن
• گرفتگی گردن
• مردمک گشادشده
• تنفس دشوار یا مشکل
• از دست‌دادن هوشیاری
• تغییرات خلقی یا ذهنی
• افزایش حساسیت چشم به نور

فراموش کردن مصرف یک نوبت دیفنوکسیلات

در صورت فراموش کردن مصرف یک نوبت دیفنوکسیلات، در اسرع وقت آن را مصرف کنید. با این حال، اگر تقریباً زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیده‌است، دوز فراموش‌شده را نادیده بگیرید و به برنامه دوز معمولی خود بازگردید. به‌هیچ‌عنوان دوزها را دو برابر نکنید.

شرایط نگهداری از دارو دیفنوکسیلات

قرص و شریت دیفنوکسیلات را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
• قرص دیفنوکسیلات را در جایی خشک و خنک و به دور از گرما و تابش نور مستقیم نگه دارید.
• نباید بگذارید شربت دیفنوکسیلات یخ بزند. 

 اطلاعات تخصصی درباره دیفنوکسیلات

موارد مصرف دیفنوکسیلات

تركيب ديفنوكسيلات به صورت كمكی در درمان علامت اسهال های مزمن و حاد و همچنين كوليت اولسرز خفيف و مزمن مصرف می شود.

مکانیسم اثر دیفنوکسیلات

ديفنوكسيلات احتمالاً به صورت موضعی و مركزی باعث مهار حركات دودی روده می شود. آتروپين كه عمدتاً به دليل جلوگيری از سوءاستفاده دارويی به اين فرآورده اضافه می گردد، دارای خاصيت ضد موسكارينی مي باشد.

فارماکوکینتیک دیفنوکسیلات

متابوليسم ديفنوكسيلات كبدی است و متابوليت اصلی دارو نيز اثری مشابه خود دارو دارد. نيمه عمر ديفنوكسيلات 5/2 ساعت و نيمه عمر متابوليت آن در حدود 12 ساعت است. زمان لازم برای شروع اثر يك ساعت و مدت اثر آن 4-3 ساعت مي باشد. دفع دارو از طريق مدفوع و كليه است.

قیمت قرص دیفنوکسیلات

سخن آخر

قرص دیفنوکسیلات داروی ضد اسهال است که برای درمان اسهال حاد و مزمن کاربرد دارد و با عوارضی چون سردرد، سرگیجه، خواب آلودگی، خستگی همراه است و با داروهای چون ستیریزین، دیفن هیدرامین تداخل دارد.ما در مطلبی به معرفی شربت دیفن هیدرامین چیست؟ موارد مصرف، عوارض و تداخل دارویی پرداختیم که در صورت تمایل می توانید مطالعه کنید. اگر درباره قرص دیفنوکسیلات نحوه مصرف، عوارض و تداخل دارویی آن سوالی دارید در قسمت نظرات سؤال خود را مطرح کنید و یا تجربه خود را از مصرف این دارو با سایرین به اشتراک بگذارید.