تیم ملی و آفت ویرانگر خودبزرگ‌ بینی

 غرور بی‌جا درست در جایی نباید به خود غره شویم. حکایت تیم ملی در جام ملت‌ها هم این چنین بود. برد مقابل ژاپن تا جایی بازیکنان را بی خود کرد که فراموش کردند قطری‌ها اگر از ژاپنی‌ها بیشتر نباشند، کمتر هم نیستند. اما آن چیزی اتفاق افتاد که نباید می‌افتاد. این درست همان اپیدمی است که ورزش ایران و به‌ویژه فوتبال با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند. نوعی خودبزرگ‌بینی هنگام کسب موفقیت‌های بزرگ و تمام پنداشتن کار. آندو تیموریان یکی از کمک های امیر قلعه‌نویی هم به این موضوع اشاره دارد و می‌گوید:« ما چوب ذهنیتمان نسبت به تیم‌هایی از این دست را خوردیم و قدری این قبیل تیم‌‌ها را دست‌کم گرفتیم. همان‌طور که دیدید در بازی با ژاپن طور دیگری بودیم چون می‌دانستیم عقبه ژاپن چیست و با چه تیمی بازی داریم. در بازی با قطر اما این حس کمتر وجود داشت و احساس می‌کردیم از پیش برنده‌ایم.» اما این مشکل تیم ملی در چند دوره بدجور گریبانمان را گرفته و مار را از رسیدن به فینال بازداشته است. مروری بر این روند ادامه‌دار آرزو بر باده نشان می‌دهد که چند دهه‌ای است به این درد بی‌درمان دچار شده‌ایم. برای شروع می‌توانیم به سال 1996 برگردیم که تیم ملی با نسل طلایی خود و مربیگری مایلی کهن نمایش درخشانی در جام ملت‌های امارات داشت و پس از شکست عربستان با 3 گل در مرحله گروهی، در مرحله یک چهارم نهایی هم موفق به شکست کره‌جنوبی با نتیجه خارق‌العاده 6 بر 2 شد. بااین‌حال و در شرایطی که همه مردم امیدوار به شکسته شدن طلسم چندین ساله قهرمانی در جام ملت‌ها بودند، در نیمه‌نهایی تیم ملی در ضربات پنالتی مغلوب عربستان شد. در جام ملت‌های 2004 نیز اتفاقات جام ملت‌های 1996 به نحوی دیگر برای فوتبال ما تکرار شد. این بار هم پس از صعود از مرحله گروهی در یک چهارم نهایی به کره جنوبی برخورد کردیم و پس‌ازاینکه تیم برانکو موفق شد با درخشش فوق‌العاده علی کریمی این تیم مدعی آسیا را با نتیجه 4 بر 3 از پیش رو بردارد، در نیمه‌نهایی به شکل عجیبی مقابل چین به بن‌بست خوردیم و پس از تساوی یک بر یک در وقت‌های قانونی و اضافی، در ضربات پنالتی مغلوب میزبان شدیم تا یک بار دیگر همه از شکستن طلسم قهرمانی آسیا حرف بزنند و درنهایت این اتفاق رقم نخورد. پس از سوختن فرصت تیم ملی در سه جام ملت‌های 2007، 2011، 2015 و 2019 که بدون رقم خوردن پیروزی‌های بزرگ برای فوتبال ایران به اتمام رسید، در جام ملت‌های 2023 با پیروزی بزرگ برابر ژاپن همه امیدوار به شکستن طلسم شده بودند ولی این بار هم مقابل یک میزبان دیگر یعنی قطر باختیم؛ باختی که برای هیچ‌کس قابل‌تصور نبود. اگر بخواهیم کمی وسواسی‌تر به این ماجراها نگاه کنیم، می‌توانیم به سه نمایش بزرگ دیگر فوتبال ایران در جام‌های جهانی مقابل آمریکا، آرژانتین و ولز هم اشاره‌کنیم. بااین‌حال تیم ملی نتوانست پس از این سه نمایش درحالی‌که امیدوار به صعود شده بود، در بازی‌های بعدی عملکرد خوبی داشته باشد. به‌هرحال این آفت بزرگ در چند دهه اخیر بدجور به دامان تیم ملی افتاده و فعلا هم راه برون رفت از چنین شرایطی را پیدا نکرده‌ایم.