طلا بخریم یا «صندوق طلا»؟

جواد غیاثی| صندوق های قابل معامله کالایی (Exchange Traded Commodities) یک ابزار رایج سرمایه گذاری در دنیا هستند که به تازگی در ایران هم راه افتاده اند. فلسفه آن هم این است که شما به جای خرید یک کالا (عموما کالاهای سرمایه ای) و نگهداری آن، پول خود را در صندوقی سرمایه گذاری می کنید و آن صندوق منابع جمع آوری شده را در آن کالا (و به مقدار محدودی در جای دیگر) سرمایه گذاری می کند. معروف ترین نمونه این صندوق ها صندوق های پشتوانه طلا (gold fund) هستند. یک مزیت این صندوق ها هم در این است که شما زحمت و همچنین هزینه خرید کالا و به خصوص ریسک و هزینه نگهداری آن را از دوش خودتان بر می دارید. البته این تنها ویژگی صندوق های سرمایه گذاری با پشتوانه کالایی نیست. در ادامه مطلب در این باره بیشتر می خوانیم.3 ویژگی مهم صندوق های طلا
سرمایه گذاری در صندوق طلا نسبت به خود طلا شما را از دو مزیت جدی برخوردار می کند:
*تنوع بخشی: این صندوق ها اگرچه باید عمده دارایی جمع آوری شده را در طلا سرمایه گذاری کنند (مثلا حداقل 70 درصد) اما می توانند با ورود به انواع دیگر دارایی، سبدی بسازند که ریسک کار را کم کند.
* پوشش ریسک: علاوه بر دارایی های متداول مثل اوراق با درآمد ثابت و سپرده ها (که البته درصد کمی از دارایی ها به آن ها اختصاص داده می شود)، صندوق ها با استفاده از ابزارهای مشتقه نیز ریسک خرید طلا را پوشش می دهند و سود مطمئن را بالا می برند. اگر کمی با فضای سرمایه گذاری و پوشش ریسک مانوس باشید، احتمالا اصطلاح پوشش ریسک (hedging) را شنیده اید. ابزارهای مهم پوشش ریسک هم قراردادهای آتی (futures) و اختیار (options) است. به عنوان یک مثال ساده فرض کنید که صندوقی 100 سکه طلا به قیمت هر سکه دو میلیون تومان خریده است و انتظار دارد قیمت به 2.5 میلیون تومان برسد و 25 درصد سود ببرد. اما یک احتمال ضعیف هم وجود دارد که قیمت به 1.5 میلیون تومان برگردد. صندوق برای پوشش این ریسک، یک قرارداد اختیار فروش با قیمت توافقی 1.8 میلیون تومان می بندد. حال اگر قیمت بالا رفت که اتفاقی نمی افتد و صندوق سود می برد (فقط هزینه خرید اختیار فروش سود را اندکی کم می کند) اما اگر قیمت به 1.5 میلیون تومان کاهش یابد، صندوق از اختیار فروش خود استفاده و سکه ها را در همان قیمت 1.8 میلیون تومان نقد می کند و ضرر را به 10 درصد کاهش می دهد. بازار آتی هم کارکرد مشابهی دارد. در این جا بنا نداریم شما را با انواع مشتقات و کارکرد آن ها آشنا کنیم، بلکه منظور این است که ابزارهای مختلف مالی وجود دارد که افراد خبره می توانند برای بهینه سازی سرمایه گذاری خود از آن استفاده کنند.
*وجود تیم حرفه ای در صندوق ها: اما هر دو مزیت فوق یک عامل تکمیل کننده دارد: حضور و فعالیت یک تیم حرفه ای که با همه گزینه ها و به خصوص مشتقات مالی آشنا هستند و با استفاده از آن ها یک سبد سرمایه گذاری نسبتا مطمئن تشکیل و تا جای ممکن ریسک ها را پوشش می دهند. اگر شما بخواهید خودتان به بازار بروید و سکه بخرید، هرگز توان استفاده از تحلیل های موجود، رصد خبرها و تصمیم گیری بر اساس آن و در نهایت پوشش ریسک ها را نخواهید داشت. ممکن است سود ببرید و ممکن است زیان زیادی متحمل شوید.
اما صندوق های سرمایه گذاری با پشتوانه کالا (در این جا طلا) با توان تحلیلی، تیم قوی، بهره مندی از سبد نسبتا متنوع و البته ابزارهای پوشش ریسک (آتی و اختیار) کار شما را راحت تر می کند. یکی دو سال است این صندوق ها در کشور راه افتاده اند و شما می توانید با تغییر فرهنگ سرمایه گذاری از روش های سنتی به مدرن، به اقتصاد خود و کشورمان کمک کنید.
چه صندوق های کالایی در ایران وجود دارد؟
حالا شاید بپرسید که آیا چنین صندوق هایی در ایران وجود دارد؟ چگونه می توان در آن ها سرمایه گذاری کرد. واقعیت این است که با گسترش فعالیت بورس های چهارگانه (بورس، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی) ابزارهای سرمایه گذاری، انواع مشتقات و صندوق ها هم در کشور در سال های اخیر، بسیار گسترده و متنوع شده اند. خوشبختانه صندوق های طلا هم از سال 95 مهمان بازار سرمایه کشور شدند و هم اکنون چهار صندوق با پشتوانه طلا ثبت شده است. صندوق هایی که البته به تازگی با رشد سکه در بازار، سودهای خوبی نصیب سرمایه گذاران کردند. صندوق پشتوانه طلای لوتوس، کیان، مفید و زرافشان امید ایرانیان صندوق های کالایی با پشتوانه طلای پذیرش شده در بورس کالای ایران هستند. با مراجعه به لینک زیر در بورس کالای ایران می توانید با جزئیات این صندوق ها (متولی، مدیر، حسابرس، امیدنامه و اساسنامه) هر کدام آشنا شوید:
https://www.ime.co.ir/tradable-List-of-investment-funds.html
یا این که به سایت بورس کالا
(http://www.ime.co.ir ) بروید و از زبانه بازارها، در بخش بازارهای مالی، "صندوق های سرمایه گذاری کالایی" را انتخاب کنید و در صفحه بازشده سراغ "لیست صندوق های سرمایه گذاری کالایی پذیرش شده" بروید.
چگونه صندوق طلا بخریم؟
برای مشارکت در این صندوق ها دو راه وجود دارد. می توانید در زمان پذیره نویسی به شرکت یا نهاد منتشرکننده واحدهای سرمایه گذاری مراجعه کنید و یونیت های صندوق طلا را بخرید. اما اگر در این مرحله نتوانستید وارد این بازار شوید، یک راه ساده دیگر هم وجود دارد. همه این صندوق ها قابل معامله (etf) هستند. یعنی بعد از شروع فعالیت، واحدهای سرمایه گذاری آن ها در بازار سرمایه خرید و فروش می شود. بنابراین با داشتن کد بورسی از کارگزاری های مجاز می توانید واحدهای سرمایه گذاری را خریداری کنید و از افزایش قیمت هر واحد سود ببرید. البته برای ورود به بازار ثانویه باید توان تحلیلی و معامله گری خود را توسعه دهید.
اگر کد بورسی دارید می توانید واحدهای صندوق های پشتوانه طلا را از طریق کارگزار (یا در صورتی که کد آنلاین دارید از طریق سامانه اینترنتی در منزل) با نمادهای زیر جست و جو کنید و به معامله آن ها بپردازید:
قیمت اسمی هر واحد هزار تومان است. چنان چه پیداست، لوتوس با نماد طلای 1، طی یک سال اخیر حدود 130 درصد بازدهی داده است. زر و گوهر هم طی حدود 4.5 ماه به ترتیب 50 و 65 درصد بازدهی داشته اند. معاملات ثانویه عیار هم، طبق اطلاعیه چهارشنبه گذشته بورس کالا، از فردا یک شنبه آغاز خواهد شد. در بخش تحلیل صفحه امروز، درباره بازدهی آن ها بیشتر خواهیم گفت.