به گزارش اکوایران، در اقتصاد دو مفهوم تولید ناخالص داخلی و هزینه ناخالص داخلی وجود دارد که تنها وجه مشترک میان آن‌ها درون یک مرز بودن است. تولید ناخالص داخلی از مجموع ارزش افزوده‌های ایجاد شده که در بخش‌های مختلف اقتصاد بدست می‌آید. اما هزینه ناخالص داخلی معمولا از مجموع هزینه‌هایی که در اقتصاد انجام شده است حاصل می‌شود.
ارتباط میان هزینه ناخالص داخلی و تولید ناخالص نشان می‌دهد فاصله میان این دو رقم با «تغییر در موجودی انبار» برابری می‌کند. به عبارتی زمانیکه تمام هزینه‌های اقتصاد را محاسبه می‌کنیم در دل آن تقاضا برای کالاهای موجود در انبار که تازه تولید نشده‌اند نیز وجود دارد. به همین دلیل اگر تغییرات موجودی انبار را از هزینه ناخالص داخلی کم کنیم به تولید ناخالص داخلی می‌رسیم. لذا در صورتیکه موجودی انبارها صفر باشد تمام تقاضای بدست آمده از این روش با کل تولید بدست آمده از مجموع ارزش افزوده بخش‌های اقتصاد برابری می‌کند.
در نتیجه می‌توان گفت تحلیل موجودی انبار در نوع خود دارای نکات ریزی است که می‌تواند وضعیت اقتصاد را در جانب عرضه و تقاضا مشخص کند.
در این گزارش سعی شده به بررسی هزینه ناخالص داخلی یعنی تولید با در نظر گرفتن موجودی انبار بررسی کنیم.
هزینه ناخالص داخلی از پنج بخش تشکیل شده که شامل «مخارج خصوصی»، «مخارج دولتی»، «تشکیل سرمایه ثابت ناخالص»، «خالص صادرات کالاها و خدمات » و «تغییر در موجودی انبار» است.
چهار بخش اول کل تولید ناخالص داخلی کشور را نشان داده و در کنار موجودی انبار ، کل هزینه ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد.
طبق آخرین آمارهای بانک مرکزی، هزینه ناخالص داخلی در نیمه نخست سال جاری رشدی معادل ۵.۱ درصد را تجربه کرده است که هر یک از این پنج بخش گفته شده در ایجاد این رشد نقش داشته‌اند. حال سوال اینجاست سهم هریک از این بخش‌ها در ایجاد رشد هزینه ناخالص داخلی در نیمه نخست امسال چقدر بوده است؟
سهم بالای «خالص صادرات» در رشد هزینه ناخالص داخلی
آخرین گزارش بانک مرکزی از هزینه ناخالص داخلی در نیمه نخست سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد هزینه ناخالص داخلی به قیمت بازار با رشد ۵.۱ درصدی مواجه شده است. بر اساس این آمارها «خالص صادرات کالاها و خدمات» بیشترین سهم را در این رشد داشته است.
طبق تعریف خالص صادرات کالاها و خدمات همان اختلاف میان صادرات و واردات است که سهم ۳.۲ درصدی از کل رشد هزینه ناخالص داخلی در نیمه نخست امسال داشته است. به عبارت دیگر اگر خالص صادرات کشور رشدی نداشت رشد هزینه ناخالص داخلی ۳.۲ واحد درصد کمتر از مقدار فعلی بود.
بر اساس این آمار در جایگاه بعدی «مخارج خصوصی» قرار دارد که سهم ۲.۹ درصدی از رشد هزینه ناخالص داخلی در نیمه نخست ۱۴۰۲ را به خود اختصاص داده است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد «تشکیل سرمایه ثابت» و «مخارج دولت» به ترتیب سهم ۰.۷ درصدی و ۰.۱ درصدی از رشد هزینه ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهند که ناچیز است.
بخش آخری که اثر منفی بالایی بر رشد هزینه ناخالص داخلی در اقتصاد داشته؛ «تغییر در موجودی انبار» است. بانک مرکزی در آخرین گزارش خود اعلام کرد موجودی انبار در نیمه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته است؛ که باعث شده سهم رشد این متغیر از رشد هزینه ناخالص داخلی معادل منفی ۱.۸ درصد باشد. این کاهش در «تغییر موجودی انبار» می‌تواند به دو دلیل اتفاق افتاده باشد که نمی‌توان با قطعیت کاهش موجودی انبار را به یکی از این دو نسبت داد.
این دو دلیل عبارتند از: دلیل اول، کاهش عرضه تولیدی‌ها به دلیل انتظارات منفی که نسبت به آینده دارند و دلیل دوم، افزایش تقاضای مردم نسبت به کالاها و خدمات تولید شده در داخل.
در نتیجه می‌توان گفت خالص صادرات مهمترین نقش مثبت را در رشد هزینه ناخالص داخلی داشته و در نقطه مقابل تغییرات موجودی انبار بیشترین اثر منفی را بر این رشد گذاشته است.
منبع: ecoiran-53397
