نگاهی به یک کمپین

به نظر می‌رسد دو نگاه آسیب‌زا در مورد مهاجرین افغان در کشور وجود دارد. اول نگاهی که به‌طورکلی منکر مشکلات افزایش شمار مهاجرین است. در این نگاه شمار افغان‌های حاضر در کشور کمتر از پنج میلیون نفر تلقی می‌شود و موافقین حضور افغان‌ها می‌گویند اظهارات غیرکارشناسانه و آمارهای ساختگی درباره تعداد مهاجرین افغان صرفا شیطنت رسانه‌ای است و نباید مهم انگاشته شود؛ اما رویکرد مقابل به‌طورکلی مخالف حضور اتباع مهاجر افغان است. این رویکرد می‌گوید برآوردهای غیررسمی نشان داده حدود 10 میلیون افغان در کشور زندگی می‌کنند حضور مهاجران افغان در کشور پس از به قدرت رسیدن طالبان بیش از گذشته شده است و روزبه‌روز هم بر تعداد آنها افزوده می‌شود. این نگاه می‌گوید هر چه سریع‌تر افغان‌های حاضر در کشور باید اخراج شوند و به کشورشان بازگردانده شوند.
می‌توان گفت هر دو نگاه افراطی و غیر بالغانه است. از طرفی بی‌توجهی به حضور چشم‌گیر مهاجرین آسیب‌زا است و از سوی دیگر با اخراج گسترده علاوه بر تحمیل هزینه‌های زیاد بر کشور، مهاجرین مجددا از راه‌های غیرقانونی به کشور بازمی‌گردند.
 آمار‌های سازمان ملل نشان می‌دهد ۷۸۰ هزار پناه‌جوی ثبت شده و 6/2 میلیون افغان بدون اسناد و ۶۰۰ هزار نفر با اسناد قانونی در ایران ساکن شده‌اند. آمار‌های رسمی که سال گذشته از سوی حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران منتشر شده به عدد تقریبی پنج میلیون مهاجر افغان، اشاره دارد. اگر فرض را بر این قرار دهیم که همین آمار رسمی صحیح است بازهم نمی‌توان منکر مشکل عدم وجود قوانین شفاف و روشن در زمینه حضور مهاجرین در کشور شد. توجه افکار عمومی به موضوع مهاجران افغانستانی طی هفته‌های اخیر نشان داده لزوم نظارت و کنترل ورود اتباع به کشور بیش از پیش باید مدنظر قرار گیرد. موضوع آنجایی حائر اهمی می‌شود که منابع رسمی هم خلأهای قانونی در زمینه ورود مهاجرین به کشور را تائید می‌کنند. کیومرث سرمدی واله، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در همین زمینه گفته است: «بدون شک افزایش جمعیت مهاجران در ایران، با توجه به وضعیت حساس کشور، به تدبیر سیاسی اجتماعی نیاز دارد. یکی از این تدابیر، تدوین قوانین مترقی است. منظور از قوانین مترقی، قوانینی است که با وضعیت فعلی جامعه همخوانی داشته باشد. معتقدم که حاکمیت باید به این موضوع ورود پیدا کند. چگونگی ورود این مهاجران به کشور باید به شکل کامل رصد شده و با قوانین جدی‌تری کنترل شود. در مرحله بعدی، وضعیت سکونت مهاجران در کشور نیز حائز اهمیت است. نوع اقامت این افراد و چگونگی بهره‌مندی آنان از امکانات کشور، نیازمند بازبینی و باز تدوین است. در این مسیر از یک‌سو به نظارت جدی و همه‌جانبه و از سوی دیگر به قوانینی که جهان‌شمول باشد و همه مخاطرات آتی را پیش‌بینی کند نیاز داریم. افزایش جمعیت مهاجران در ایران بدون تدبیر تبدیل به یک معضل خواهد شد که حل آن چندان ساده نیست.» او افزوده است: «در حال حاضر، در بدو ورود اتباع بیگانه و به‌ویژه افغان‌ها به ایران، شاهد راهکار خاصی نیستیم. این در حالی است که بار‌ها از مهاجرت‌های غیرقانونی به کشور آسیب‌هایی دیده‌ایم. وقتی مهاجران به شکل غیرقانونی وارد کشور می‌شوند، نه قابل‌ردیابی و پیگیری هستند و نه جا و مکان کار و زندگی مشخصی دارند. همین موضوع، یک مسئله قابل‌توجه است.» به هر ترتیب افکار عمومی توقع دارد سیاست‌گذاری در خصوص مهاجرت افغان‌ها در ایران مشخص و شفاف شود و در غیر این صورت نگاه دوقطبی و بعضا خشن و به دور از همدلی افزایش می‌یابد.