علی محمد حیدریان از نقاشان بنام ایرانی و از شاگردان برجسته کمال الملک است که خود در مقام استادی، معلمی منظم، سخت‌گیر و معتقد به رعایت اصول و موازین نقاشی کلاسیک بوده و شاگردان بسیاری را ترییت کرده است و به عقیده بسیاری از هنرشناسان، وی را پایه اصلی جریان نوین طبیعت‌گرایی در نقاشی مدرن ایران می دانند. در ادامه با زندگینامه، اساتید، شاگردان و سبک آثار او آشنا می شویم.
فهرست مطالب
بیوگرافی کامل علی محمد حیدریان
علی محمد حیدریان نقاش برجسته معاصر در سال ۱۲۷۵ در اصفهان بدنیا آمد. او تحصیلات خود را در مدرسه‌های خرد و آلیانس ادامه داد. پدرش، حیدرعلی‌خان مرصع‌کار جواهرساز بود. در همان طفولیت پدر خود را از دست داد و تحت تکفل برادرش قرار گرفت. از ابتدای تشکیل هنرستان نقاشی کمال الملک از نخستین هنرجویانی بود که نقاشی را از کمال‌الملک آموخت. وی بعدها در کنار استاد کمال‌الملک به تربیت شاگردان نقاشی پرداخت. وی که به همراه ابوالحسن صدیقی، حسن‌علی وزیری و محسن مقدم از مؤسسان و نخستین استادان دانشکده هنرهای زیبا در بدو تأسیس در سال ۱۳۱۹ بود، تأثیر مهمی بر نقاشی معاصر ایران و پرورش نسلی از نقاشان، که بعدها جریان نوگرایی در هنر ایران را رقم زده‌اند، در تاریخ هنر ایران داشته است. در آن زمان به وی بورسیه‌ای برای سفر به خارج و تکمیل مطالعات و هنر خود اعطاء شد. در این سفر سه ماه در بروکسل (بلژیک) و سه ماه در پاریس (فرانسه) به سر برد و با آثار نقاشان بزرگ آشنا شد و به کپی ازآنها پرداخت. بعد از شش ماه بورسیه را ناتمام گذاشت و از پاریس به ایران گشت و مجددا به کار در دانشکده و تعلیم مشغول شد. کسانی چون جواد حمیدی، محمود جوادی‌پور، مرتضی ممیز، کیخسرو خروش، پرویز کلانتری و منیر فرمانفرمائیان و بسیاری دیگر از شاگردان وی بوده‌اند. استاد در سال ۱۳۴۳ به سمت استاد تمام قوت در دانشکده هنرهای زیبا منصوب شد و در تاریخ ۲۹ ماه ۱۳۴۶ با توجه به خدماتش به هنر ایران به عنوان استاد ممتاز دانشکده هنرهای زیبا انتخاب شد. وی مدت کوتاهی نیز در هنرکده خصوصی عفت‌الملوک و شوکت‌الملوک شقاقی شاگرد کمال‌الملک که مدرسه‌ای مخصوص دختران و بانوان بود، به تدریس نقاشی پرداخت. علی محمد حیدریان در روز ۲۵ شهریور ماه ۱۳۶۹ درگذشت و در بهشت زهرای تهران قطعه ۷۳، ردیف ۳۸، شماره ۴۴ به خاک سپرده شد.
آثار و تابلوهای به یادگار مانده از علی محمد حیدریان
این استاد دانشکده هنرهای زیبا آثاری از خود به یادگار گذاشته است. وی تابلوهایی از صورت اشخاص، تابلوهایی از مناظر طبیعی یا فضاهای سربسته مانند اتاق، تابلوهایی با عنوان طبیعت بی جان، تابلوهایی که از آثار نقاشان جهان کپی شده است، مانند کارهای رامبراند، ولاسکوئر، رنوار، شیشکین و تی سین را نقاشی کرده است. همچنین تابلوهای تخیلی مانند تابلوی حضرت موسی یا تابلوی غدیر خم یا تابلوی حضرت مسیح خلق کرده است. کپی تابلوی چوپان میله که در مجموعه خانوادگی محفوظ بوده و چهره‌ای از پروفسور پاستور که در موزه مؤسسه پاستور پاریس نگهداری می‌شود از حیدریان به یادگار مانده است. علی‌محمد حیدریان در تمام زندگی خود هرگز در هیچ نمایشگاه خصوصی شرکت نکرد و اگر هم در نمایشگاه‌های دسته جمعی شرکت می‌کرد با اصرار دوستانش بود.
منظره ترسیمی توسط علی محمد حیدریان
منظره کوهستان ترسیم شده توسط علی محمد حیدریانسبک کار علی محمد حیدریان
سبک کار علی محمد حیدریان کلاسیک، ناتورالیسم و گاهی به همراه رگه‌هایی از تأثیرات قلم امپرسیونیست‌ها بود. بسیاری از هنرشناسان حیدریان را پایه اصلی جریان نوین طبیعت‌گرایی در نقاشی مدرن ایران می‌دانند. وی در رویارویی با منظره با دقت فراوان به ثبت رنگ‌ها و حالات متغیر طبیعت می‌پردازد. رنگ‌پردازی در چشم‌انداز خاکی تصویرها، حاکی از شناخت دقیق حیدریان از ارزش رنگ و نور بوده که تأثیر آشکار وی از ادراک امپرسیونیستی را نشان می‌دهد. اگرچه حیدریان گاهی تمایلات امپرسیونیستی در آثار خود نشان داده اما همچون بیشتر شاگردان کمال الملک از اصول نقاشی کلاسیک دور نشده است. با اینکه او از شاگردان مقرب کمال‌الملک بوده و تأثیرات فراوانی از استادش گرفته اما تفاوت‌هایی بین کار او و استاد دیده می‌شود؛ به طوری که حیدریان به‌تدریج با فاصله گرفتن از سبک استاد، به رنگ های روشن‌تر و شیوه قلمزنی آزاد روی آورده است. به همین جهت است که برخی حتی کار حیدریان را در طبیعت‌سازی اندکی برتر از کار کمال الملک دانسته‌اند. این برتری بیشتر به طرز ساختن رنگ، نمایش نور و همچنین آب و هوای ایران مربوط می‌شود. در واقع ویژگی‌های طبیعت در آثار حیدریان، تماماً مبین شرایط اقلیمی ایران است. محسن وزیری‌مقدم که،اساسا منتقد جدی به سبک کمال‌الملک و شاگردان او بود، در مورد علی محمد حیدریان نظر دیگری دارد و میگوید: «حیدریان چهره ساز ماهری است که ارزش رنگ را می شناسد. چهره های حیدریان، عکاسی از مدل نیست، بلکه نقاشی است. او روش هنرمندان کلاسیک را دنبال کرده اما نقاشی را به ابتذال نکشانده است». مرتضی ممیز درباره استاد خود چنین می گوید "هیچ‌کس از هنرمندان کهن و معاصر ایران به جز حیدریان هوای ایران را نشان نداده است تا جایی که اگر یکی از آثار وی را به فردی نشان دهیم بی‌شک خواهد گفت که این منظره متعلق به ایران است".
منظره درختان ترسیم شده توسط علی محمد حیدریان
طبیعت اقلیم ایران ترسیم شده توسط علی محمد حیدریان
