مهدی زارعی، نویسنده، محقق، پژوهشگر، خبرنگار ورزشی و دونده دوهای طولانی است. سردبیر مجله منهای فوتبال، با سابقه نوشتن 41 کتاب ورزشی در زمینه المپیک، جام جهانی فوتبال و قهرمانان ورزشی، مهمان این شماره رویداد امروز است. عنوان برخی از کتابهای این کارشناس و پژوهشگر شبکه های رادیویی ورزش، جوان و تهران و شبکه های تلویزیونی ورزش و مستند عبارتند از: «دایره المعارف طلایی ورزش»، «ببر مازندران»، «شور جهانی»، «اراده های آهنین»، «باشگاههای جهان»، «زندگی لئو مسی»، «زندگی نیمار»، «زیباتر از پیروزی»، «داستان تحریم»، «نامه المپیا»، «112 ایرانی در توکیو» و «مسکو به بازیهای المپیک سلام می کند». وی کتابهای دیگری نیز از جمله 29 کتاب تصویری دارد که میتوان به این فهرست اضافه کرد.
گفتگو با مهدی زارعی
در این گفتگوی وی درباره خودش، آثارش و جهان نوشتن برای ورزش سخن گفته است.با هم پاسخهای زارعی را میخوانیم:
*مهدی زارعی را چقدر می شناسید؟ اگر بخواهید او را در یک جمله تعریف کنید، آن جمله کدام است؟ شخصیت او شبیه به قهرمان کدام یک از رشته های ورزشی است؟ فرد خاصی در ذهنتان مجسم می شود؟
آدمی که در این دوره زمانه عاشق موسیقی کلاسیک، کتابهای چارلز دیکنز، مسابقات فوتبال سیاه و سفید و فیلمهای باستر کیتون باشد قطعا آدمی حوصله سر بر است که الان در حال گفتگو با شماست! تا به حال قهرمان ورزشی شبیه به خصوصیات خودم ندیده ام. اما «متاسفانه» چون همزمان هم نویسندگی می کنم و هم دوهای طولانی انجام می دهم، عموما من را با « هاروکی موراکامی» نویسنده- دونده ژاپنی مقایسه می کنند!
*شما برنامه و الگوی خاصی برای مطالعه دارید؟ شده است کتاب هایی که دوست ندارید را هم تا انتها بخوانید؟ چه الگویی برای مطالعه ورزشکاران و اهالی ورزش پیشنهاد می کنید؟
روزی 20 الی 50 دقیقه کتاب صوتی تولید می کنم. البته برای جای خاصی نیست و بیشتر از این جهت است که هر وقت خواستم در مترو یا اتوبوس، کتابهای مورد نظرم را بدون حمل کردن، مرور کنم. ضمن این که برای آیتم هایی که تحویل رادیو می دهم نیز یک نوع تمرین گویندگی است. برای این که این کار متنوع باشد، عموما چند موضوع مختلف را همزمان آغاز می کنم. مثلا یک کتاب ورزشی، یک رمان و یک کتاب تاریخی. تقریبا همه داستانهای کوتاه موراکامی را فقط به این امید خوانده ام که شاید استثنائا مفهومی در یکی از داستانهایش پیدا کنم! داستانهایی مثل مرد یخی، میمون شیناگاوا، قلوه سنگی که هر روز جابه جا می شود و دیگر نوشته هایی که به آنها لقب خزعبلات داده ام!
*دوران کودکی و نوجوانی شما چطور بود؟ چه کتاب هایی می خواندید؟ چه بازی هایی می کردید؟ از بین کتاب و بازی، کدام بیشتر در ساخت شخصیت شما موثر بوده است؟
در جوانی روزنامه هایی را می خواندم که در جعبه های چوبی میوه قرار بود مورد استفاده قرار بگیرند. پدرم کشاورز بود و تابستانها با کار در باغ می گذشت. پول های توجیبی ام هم عموما صرف خرید کتاب های تاریخ یا داستان های ایزاک آسیموف می شد. بازی ام هم در حد فوتبال گل کوچک در خیابان بود که طبیعتا پیدا کردن چند نفر برای بازی سختتر از مطالعه بود که به تنهایی انجام می شد.
*چه شد که وارد حوزه نوشتن برای ورزش شدید؟
احساس کردم اطلاعاتم در زمینه ورزش بالاست. اطلاعاتم را در قالب مقاله برای مجلات مختلفی فرستادم اما آشنا و پارتی نداشتم و چند سالی بین روزنامه ها و مجلات مختلف پاسکاری شدم تا این که به شکل جدی کارم را با مجلاتی مثل کیهان بچه ها، رشد نوجوان و جوان، سلام بچه ها و ...آغاز کردم؛ خیلی خیلی دیر و در 21 سالگی.
*رابطه شما با فضای مجازی چطور است؟ نویسندگی برای این فضا را چقدر تجربه کرده اید؟ چه فرصت هایی با این فضا در اختیار نویسنده ورزشی قرار می گیرد؟
در سایتها و خبرگزاری های مختلفی مطلب ورزشی داده ام. مثل سایت کاپ. اما در فضای مجازی مهم کلیک خوردن مطالب است و تهیه اخبار جنجالی و زرد که برایم هیچ جذابیتی ندارند و به نظرم کلاهبرداری از سادگی مخاطب است.
* «فرهنگ نامه طلایی ورزش» چگونه متولد شد؟
نشر طلایی به دنبال تهیه یک دایره المعارف کامل ورزشی بود و من کتابی ورزشی برای نوشتن آماده کرده بودم. آنها هم گفتند ما کتاب المپیک تو را نمیخواهیم. میتوانی برایمان دایره المعارف ورزشی بنویسی؟ من هم با این که سرباز بودم و وقت کمی داشتم این کار را انجام دادم. حتی برای تهیه مطالبی در مورد راگبی، کریکت، بیس بال و..از روسای فدراسیون های مربوطه وقت ملاقات گرفتم. دست آخر هم کتاب کاندیدای بهترین کتاب سال شد که البته بهترین نشد!
*چه شد که «ببر مازندران» را نوشتید؟
من هم مثل خسرو معتضد که بعد از چندین کار تاریخی به فکر رمان نوشتن افتاد، با خودم فکر کردم شاید بتوانم با توجه به شناختم از فضای گذشته ورزش ایران، زندگی یک قهرمان را بنویسم. این کار را در مورد امامعلی حبیبی انجام دادم و هرچند هرگز به دنبال چاپ آن نبودم، اما خوانندگان این پاورقی به قدری استقبال کردند که آن را به نشر گلگشت تحویل دادم و اتفاقا مورد پسند آنها هم واقع شد. با این حال هنوز هم خودم را داستان نویس نمیدانم.
*در «باشگاه های جهان» مخاطب با چه مطالبی آشنا می شود؟
به شکل مختصر و مفید با نمادهای 50 باشگاه مشهور ایران و جهان آشنا میشود. مثلا این که چرا آستینهای آرسنالی ها سفید است، یا در لوگوی باشگاه بارسلونا نمادی مثل پرچم انگلیس دیده میشود.
*کتاب «اراده های پولادین» مخاطب را به چه چیزی دعوت می کند؟
این کتاب زندگی حدود 30 مرد و زن نامدار تاریخ المپیک را بررسی می کند. انسان-هایی که به لطف اراده خود در تاریخ ورزش ماندگار شده اند.
*نوشتن دائره المعارف تصویری چه سختی هایی دارد؟ در «شور جهانی» با کدام یک از این سختی ها روبرو بودید؟
عموما گرافیست ها شناختی از ورزش ندارند و اگر دقت نکنیم انبوهی اشتباه در کتاب خواهیم دید. مثلا در شور جهانی- که یک دایره المارف تصویری جام جهانی است- حدود 400 تصویر از جام های جهانی با زیرنویس تهیه شده که اگر یک زیرنویس با عکس جابه جا می شد، قطعا کیفیت و محتوای کتاب خراب می شد.
*وضعیت کتاب های ورزشی در ایران چطور است؟
کتاب های ادبیات ورزشی یا جامعه شناسی ورزش به تازگی دارند در جامعه ورزشی جا باز می کنند. با این حال عموم کتابها مقوله علم ورزش است که تنها به کار دانشجویان تربیت بدنی و مربیان می خورد و نه عموم مردم.
*در انتخاب موضوعات برای تهیه کتاب، چه موضوعاتی را در اولویت قرار می دهید؟
من شخصا عاشق تاریخ ورزش هستم و در درجه دوم داستان های ورزشی. اما هر نویسنده ای باید خود را با انتظار ناشر تطبیق دهد. مثلا در حال حاضر مشغول ادیت علمی دو کتاب درباره استقلال و پرسپولیس هستم؛ چون دستور ناشر است!
*شیرینترین و سختترین خاطره شما از نوشتن چیست؟
وقتی می بینم بسیاری از اشتباهات تاریخی در کشورمان توسط مسوولان ورزش تکرار می شود؛ چون در زندگی شان یک کتاب درست و حسابی نخوانده اند، افسوس می خورم که در ایران نوشتن از تاریخ ورزش تنها نابود کردن وقت و زندگی خودم بوده و بس!
*نوشتن زندگی نامه قهرمنان ورزشی را به صورت زندگی نامه داستانی، خاطره نگاری و همچنین رمان تا چه اندازه مفید و ضروری می دانید؟
واقعیت این است که در ایران به شدت در این بخش با خلاء روبرو هستیم. تا کی می توان زندگی یک جوان 20 ساله را در تیراژ فراوان در اختیار نهادها قرار داد و به شکلی کلیشه ای در ابتدای آن نوشت« او از بچگی با بقیه متفاوت بود!». کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان نیاز به الگوهایی ملموس دارند. به همین خاطر مثلا برای عموم نسل امروز زندگی بازیکنی مثل زلاتان ابراهیم وویچ بسیار ملموس تر از شخصیت هایی مثل پوریای ولی، غلامرضا تختی یا حسن رزاز است. چون می توانند خلافکاری های کودکی زلاتان را در زندگی روزمره خود ببینند.
* یک ورزشی نویس در کنار مهارت نوشتن، چه مهارت هایی را باید داشته باشد؟
در ایران نیازی به مهارت در نوشتن هم نیست! یادم می آید معاون سردبیر یکی از روزنامه های مشهور کشورمان زمانی به من زنگ می زد و از من اطلاعاتی میگرفت تا مقاله ای بنویسد. وقتی که خیالش راحت می شد به من می گفت« به جای این خزعبلات، برو و راههای زیرآب زنی را یاد بگیر تا در ایران پیشرفت کنی!». در همه جای دنیا طبیعتا برای پیشرفت به مطالعه بسیار فراوان در زمینه های مرتبط با ورزش نیز احتیاج است. اما اگر کسی در ایران به فکر نویسندگی ورزشی افتاد، ابتدا یک آشنا در وزارت ورزش، کمیته ملی المپیک یا فدراسیونها پیدا کند تا به نان و نوایی برسد.
*اگر قرار باشد تنها یک پاراگراف از نوشته هایتان را انتخاب کنید، آن پاراگراف کدام است و از کدام کتاب؟
سال 95 کتابی به نشر مدرسه تحویل دادم که مجموعه 40 داستان جذاب ورزشی است و مملو از جملات قصار و لحظه های ماندگار است. ده سال بعد که بالاخره دوستان رضایت دادند و کتاب را چاپ کردند، حتما در مصاحبه بعدی ام چند پاراگراف جذاب از آن کتاب برایتان نقل می کنم!
*شما خودتان یک ورزشکار هم هستید؟ چه ورزش و یا ورزش هایی را انجام می دهید؟
الان علاوه بر نویسندگی، به مربیگری دوومیدانی هم مشغول هستم. بیشتر از 20 سال است که دوهای طولانی در مسافت های 5 تا 20 کیلومتر انجام میدهم و در رده سنی خودم هم در کشور صاحب عنوان شده ام. اما
*شما دلیل کم خواندن کتاب در جامعه و به خصوص در بین اهالی ورزش را چه می دانید؟ سهم نویسندگان در این بین چقدر است؟
تا جایی که در تاریخ خوانده ام، مردم ایران عموما علاقه ای به نوشتن و خواندن نداشته اند و به همین خاطر هرچه به گذشته می رویم کمتر با منابع مکتوب مواجه می شویم. شما نمی توانید جامعه ای را که چند هزار سال است نوشتن و خواندن در فرهنگ آن، نقش پررنگی نداشته، ناگهان متحول کنید. به خصوص در جامعه ورزش که همیشه از نظر فرهنگی، در پایین ترین سطح جامعه هستند. علاوه بر این، ما ایرانی ها همیشه به دنبال کارهای زودبازده هستیم؛ وقتی می توان در زمانی کوتاه در اینستاگرام چرخید و به خیال خودمان اطلاعات جمع کنیم، چه دلیلی دارد کتابی بخوانیم که شاید بعدها به دردمان بخورد؟ یاد جمله ای از احمد کسروی افتادم که گفته بود:« از بدبختی ما ایرانی ها همین بس که معنای دانستن را نمی دانیم. هرچه می بینیم و می شنویم به عنوان دانسته می دانیم. به همین خاطر است که ایرانی ها همه چیز را می دانند!»
* اقلیم، جغرافیا، موقعیت و زادبوم شما چه تاثیری در کارهای شما داشته است؟
از قدیم گفته اند« آب می گردد تا چاله را پیدا کند». مطمئنم اگر در زمانی دیگر و در جایی دیگر از دنیا هم متولد می شدم در کاری جز نویسندگی و مربیگری استعداد نداشتم!
*الان مشغول نوشتن چه اثری هستید؟ بزودی از شما کاری ارائه می شود؟
به جز کتاب پیروزی اراده که نشر مدرسه مدتهاست آن را چاپ نکرده؛ کتاب پیروزی یا مرگ را یک سال است تحویل نشر گلگشت داده ام که مربوط به خاطرات ستارگان از جامهای جهانی است. کتاب« جنگجوی آخر هفته» را هم مدتهاست به نشر همگو داده ام. اما دوست عزیزم محمدعلی قهرمانپور( ناشر همگو) با اختلاف بدقول ترین ناشر دنیاست و بعید می دانم این کتاب را تا ده سال دیگر هم چاپ کند!
*و سخن آخر:
همیشه در کشورمان کارهای واسطه گری و دلالی راحت تر و پردرآمد تر از کارهای تولیدی است. حتی در زمینه علم و در جامعه پزشکان، آنهایی که تخصص تغییر دادن ظاهر انسانها و زیباکردن جسم آنها را دارند، مشهورتر و پردرآمدتر هستند؛ زیرا عموم جامعه به دنبال ثروت و ظاهر هستند و نه زیبایی و بزرگی روح. به همین خاطر ببینید چه آرزویی برای خودتان یا فرزندانتان دارید. تکلیف آن را مشخص کنید و بدانید به راحتی به آن خواهید رسید.
بیوگرافی مهدی زارعی
|
سال تولد |
محل تولد |
رشته تحصیلی |
حرفه |
ورزش مورد علاقه |
|
|
کارشناسی |
کارشناسی ارشد |
||||
|
25 مرداد 1361 |
تهران |
مهندسی متالوژی |
تاریخ |
نویسنده و محقق |
دوهای طولانی |
سوابق کاری:
- نویسنده، محقق، پژوهشگر و خبرنگار در مجلات، روزنامه ها، سایتها و خبرگزاری های ورزشی
- کارشناس و پژوهشگر شبکه های رادیویی ورزش، جوان و تهران و 2 شبکه تلویزیون ایران( ورزش و مستند)
- سردبیر مجله منهای فوتبال
- با سابقه نوشتن 41 کتاب ورزشی در زمینه المپیک، جام جهانی فوتبال و قهرمانان ورزشی
اسامی کتابهای ورزشی چاپ شده:
- - دایره المعارف طلایی ورزش: با موضوع معرفی ورزشهای مختلف. این کتاب در سال 1391 کاندیدای کتاب سال کشور ایران شد و جایزه بهترین کتاب آموزشی سال را از آن خود کرد
- ببر مازندران( رمانی ورزشی درباره زندگی امامعلی حبیبی قهرمان المپیک 1956 در رشته کشتی)
- شور جهانی: دایره المعارفی درباره جام جهانی فوتبال با نزدیک به 400 عکس
- اراده های آهنین( زندگی 25 ورزشکار تاثیرگذار بازیهای المپیک)
- باشگاههای جهان( فلسفه رنگ لباس و لوگوی 50 باشگاه بزرگ جهان)
- زندگی لئو مسی
- زندگی نیمار
- زیباتر از پیروزی( سفرنامه ای راجع به المپیک 1952 هلسینکی)
- داستان تحریم( کتابی درباره تحریم دو المپیک 1980 و 1984 توسط ایران)
- نامه المپیا: سفرنامه ای درباره حضور اولین ایرانیان در بازیهای المپیک در سال 1936 برلین
- 112 ایرانی در توکیو: سفرنامه ای از حضور کاروان ورزشی ایران در بازیهای آسیایی 1958 توکیو
- مسکو به بازیهای المپیک سلام می کند( درباره آماده سازی کشور مسکو برای المپیک 1980)
- تحقق یک رویا( کتابی تصویری درباره المپیک 1896 آتن)
- سرگردانی در پاریس( کتابی تصویری درباره المپیک 1900 پاریس)
- در سرزمین دورافتاده( کتابی تصویری درباره المپیک 1904 سن لویی)
- نجات از نابودی(کتابی تصویری درباره المپیک میانی 1906 آتن)
- در جزیره قانون(کتابی تصویری درباره المپیک 1908 لندن)
- باشکوه، زیبا، آرمانی! (کتابی تصویری درباره المپیک 1912 استکهلم)
- قدرتمندتر از جنگ جهانی(کتابی تصویری درباره المپیک 1920 آنتورپ)
- رئیس به آرزویش رسید(کتابی تصویری درباره المپیک 1924 پاریس)
- آغاز نظم و ترتیب(کتابی تصویری درباره المپیک 1928 آمستردام)
- سفر به ینگه دنیا(کتابی تصویری درباره المپیک 1932 لس آنجلس)
- جنگ قبل از جنگ(کتابی تصویری درباره المپیک 1936 برلین)
- عبور از آتش(کتابی تصویری درباره المپیک 1948 لندن)
- معصومیت آخر(کتابی تصویری درباره المپیک 1952 هلسینکی)
- یک المپیک با دو میزبان(کتابی تصویری درباره المپیک 1956 ملبورن)
- در شهر جاودانی(کتابی تصویری درباره المپیک 1960 رم)
- به آسیا خوش آمدید! (کتابی تصویری درباره المپیک 1964 توکیو)
- اینجا استادیوم آزتک(کتابی تصویری درباره المپیک 1968 مکزیکوسیتی)
- خون به پا می شود(کتابی تصویری درباره المپیک 1972 مونیخ)
- ورشکسته به تقصیر(کتابی تصویری درباره المپیک 1976 مونترال)
- تحریم می کنم، پس هستم(کتابی تصویری درباره المپیک 1980 مسکو)
- 1984! (کتابی تصویری درباره المپیک 1984 لس آنجلس)
- ایستگاه پایانی(کتابی تصویری درباره المپیک 1988 سئول)
- عصر جدید(کتابی تصویری درباره المپیک 1992 بارسلونا)
- زنده باد پول(کتابی تصویری درباره المپیک 1996 آتلانتا)
- پاییز طلایی(کتابی تصویری درباره المپیک 2000 سیدنی)
- بازگشت به خانه(کتابی تصویری درباره المپیک 2004 آتن)
- در سرزمین اژدها(کتابی تصویری درباره المپیک 2008 پکن)
- مهمان ملکه(کتابی تصویری درباره المپیک 2012 لندن)
- آن سوی خورشید(کتابی تصویری درباره المپیک 2016 ریو)
کتابهای آماده چاپ
- پیروزی اراده( 40 داستان ورزشی)
- جنگجوی آخر هفته( کتابی با موضوع هواداری در ورزش)
- پیروزی یا مرگ( خاطرات ستارگان جامهای جهانی فوتبال از این مسابقات)
