درد بی‌درمان دارو

ماجرای دارو و تأمین آن، این روزها به کلافی سردرگم تبدیل شده است و از تولید‌کننده گرفته تا وارد کننده، توزیع‌کننده، داروخانه‌دار و البته از همه مهم‌تر مصرف‌کننده همه در گفت‌وگو با همشهری از شرایط سخت و پیچیده دارو (گرانی و کمبود آن) می‌گویند. اما در مقابل این شکایت‌ها، مسئولان وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو نابسامانی‌ها را تکذیب می‌کنند و معتقدند که بازار دارو روزهای عادی را پشت‌سر می‌گذارد. برای مثال 2روز پیش وزیر بهداشت اعلام کرد: «مشکلی در تأمین ارز دارو و تجهیزات پزشکی نیست. خوشبختانه هم‌اکنون احساس مردم این نیست که در حوزه دارو، تجهیزات پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی، هزینه‌ها لجام‌گسیخته است و به آنها فشار وارد می‌شود.»

اما برخلاف این گفته‌های وزیر بهداشت، این روزها خیلی از بیماران به‌خصوص آنهایی که دچار بیماری‌های خاص همچون تالاسمی، هموفیلی، بیماری‌های صعب‌العلاج و... هستند، نگرانی شدیدی نسبت به تأمین داروهای خود دارند و این موضوع حتی به بیماران عمومی‌تری که دچار صرع، دیابت و... هستند نیز گسترش پیدا کرده است تا جایی که بسیاری از بیمارانی که باید انسولین مصرف کنند از کمیاب و گران شدن دارویشان می‌گویند؛ دارویی پرمصرف که از 29هزار و 500تومان به 33هزار و 450تومان رسیده است. مادر یکی از بیماران 17ساله که روزی 3بار انسولین مصرف می‌کند، می‌گوید پیش از این برای دخترش از سرنگ نیم استفاده می‌کرده‌اند ولی حالا به‌دلیل کمبود این سرنگ مجبور هستند از سرنگ یک استفاده کنند که خراش و درد بیشتری را به همراه دارد.»

همچنین پرس‌و‌جوی خبرنگار همشهری از داروخانه‌های سطح شهر نشان می‌دهد، افزایش قیمت ارزها و دلار، دیرکرد چندماهه معوقات و مطالبات چند میلیونی از بیمه‌ها عرصه را نه‌تنها برای بیماران و مصرف‌کنندگان دارو، بلکه برای داروخانه‌ها و حتی شرکت‌های توزیع دارو نیز تنگ کرده است و از داروی استامینوفن و آموکسی‌سیلین که داروهای پرمصرف (اوتی‌سی) هستند و پوشش بیمه‌ای آنها از هفته گذشته قطع شده است تا داروهای بیماران خاص و بیماری‌های قلبی و... همه و همه با افزایش قیمت همراه بوده است.

گرانی نه، منطقی‌سازی‌

البته به گفته سخنگوی سازمان غذا و دارو چیزی به نام گرانی یا افزایش قیمت دارو وجود ندارد و آنچه رخ داده است درواقع گرانی دارو نیست و فرایند منطقی‌سازی‌ قیمت دارو در سازمان غذا و داروست که آن هم موضوع جدیدی نیست. کیانوش جهانپور در این‌باره به همشهری گفت: با توجه به افزایش نرخ ارز و تورم کالاها و خدمات در کشور، طی 2هفته اخیر یک‌سری از قیمت‌ها تغییر کرده است. درواقع بنابر درخواست شرکت‌های تولید‌کننده یا واردکننده دارویی مبنی بر افزایش قیمت دارو به‌صورت مستمر در کمیته قیمت‌گذاری سازمان غذا و دارو بازنگری می‌شود و درصورتی که استدلال درخواست‌کننده موجه تشخیص داده شود، قیمت‌ها حداکثر تا سقف تورم به لحاظ عددی افزایش می‌یابد که البته این موضوع به‌معنای افزایش قیمت دارو نیست، بلکه حرکتی است به سمت منطقی‌سازی‌، چراکه اگر هزینه‌های تولید‌کننده و وارد‌کننده بالا برود و به تناسب قیمت دارو افزایش پیدا نکند، ممکن است حتی خط تولید متوقف شود یا واردات مقرون‌به‌صرفه نباشد. یکی از اهداف ما همیشه باید حمایت از تولید داخلی دارو باشد. جهانپور در ادامه درباره ارائه فهرستی بلندبالا از داروهایی که به‌تازگی گران شده‌اند توسط برخی داروخانه‌دارها به همشهری می‌گوید: تغییر قیمت داروها براساس نرخ تورم صورت گرفته و آخرین نرخ تورم در کشور نیز 9درصد اعلام شده است. البته این سخنان در شرایطی است که برخی از صاحبان داروخانه‌ها و تولیدکنندگان دارو به همشهری گفته‌اند قیمت برخی از اقلام داروی تولید داخل حتی تا 30درصد هم افزایش داشته است و برای داروهای خارجی هم هیچ معیار مشخصی وجود ندارد و چون بخش زیادی از آنها کمیاب شده‌اند، دلالان به هر قیمتی که تشخیص بدهند آن را به فروش می‌رسانند.

نبود نقدینگی در صنعت دارو

رئیس یکی از داروخانه‌های دانشگاه علوم‌پزشکی که نمی‌خواهد از او نامی برده شود به همشهری می‌گوید: مشکل اصلی بازار دارو و گرانی‌ها و نایاب شدن برخی از داروها هم‌اکنون عدم‌پرداخت مطالبات از سوی سازمان‌های بیمه‌گر و همچنین نوسانات ارزی است. 2سالی است که واردکنندگان و تولیدکنندگان دارو با چالش تأمین نقدینگی مواجه هستند و دوره بازگشت سرمایه در شرکت‌های تولیدکننده به بالای 6‌ماه رسیده است. الان با افزایش قیمت‌ها و نوسانات ارزی حتی شاهد این هستیم که شرکت‌های دارویی اعلام کرده‌اند تحویل دارو تنها به‌صورت نقدی خواهد بود و به همین سبب کمبود دارو به‌خصوص داروهای خارجی بیش از گذشته به چشم می‌آید؛ ضمن اینکه برخی شرکت‌ها پیش از افزایش نرخ ارز و به‌دلیل نداشتن پول نتوانستند واردات یا تولید دارو را انجام دهند و به‌طور کلی دارو به‌خصوص داروهای بیماران خاص کم شده است. دود این مشکلات الان به چشم بیماران می‌رود؛ زیرا وقتی به داروخانه‌ها مراجعه می‌کنند بخشی از داروهایشان را ندارند یا با افزایش قیمت مواجه می‌شوند.»

تغییر در پوشش‌های بیمه‌ای و افزایش پرداخت مردم

یکی از مسئولان داروخانه هلال‌احمر که نمی‌خواست نامی از او برده شود، درباره دلایل افزایش قیمت داروها علاوه بر نوسانات ارزی و نبود نقدینگی به مشکل دیگری هم اشاره می‌کند و می‌گوید: در برخی از داروها به‌دلیل تغییر در پوشش‌های بیمه‌ای و کاهش آن، شاهد افزایش پرداخت از جیب مردم در تهیه دارو هستیم. به‌عنوان مثال درباره انسولین که چندی پیش مطرح شد، موردی از افزایش قیمت وجود نداشت، بلکه پوشش بیمه‌ای انسولین قلمی برای بیماران بالای ۱۶سال کاهش یافته و مانند سایر داروها روی ۷۰درصد آمده بود. به همین دلیل این تصور به‌وجود آمد که قیمت دارو افزایش داشته درحالی‌که سهم بیمار افزایش یافته است و البته در نهایت بیماران باید هزینه بیشتری را پرداخت کنند.

سوءاستفاده تولیدکنندگان و واردکنندگان

همچنین عضو هیأت مدیره انجمن تالاسمی با انتقاد از وضعیت دسترسی بیماران تالاسمی به داروهایشان به همشهری گفت: طی چند روز گذشته ۲۰۰هزار ویال داروی دسفرال وارد شده و میزان سهمیه‌ای که مراکز درمانی اعلام کردند، ۱۵ ویال برای بیماران است، اما این میزان دارو، سهمیه یک هفته یک بیمار تالاسمی است و اگر قرار باشد بیمار شبی 3ویال هم مصرف کند، این میزان دارو جوابگوی نیاز یک هفته بیماران تالاسمی است. البته هنوز این دارو توزیع نشده است.

میثم رمضانی به همشهری گفت: از طرفی زمانی که وزارت بهداشت اعلام کرد که طبق مصوبه مجلس از داروی داخلی استفاده شود، برخی تولیدکنندگان داخلی هم سوءاستفاده کردند؛ به‌طوری‌که تولید را متوقف کرده و خواستار افزایش قیمت بودند. بنابراین هم‌اکنون در تولید و توزیع داروهای ایرانی هم دچار مشکل هستیم. شرکت تولید‌کننده داروی خارجی بیماران تالاسمی هم اعلام کرده که سازمان غذا و دارو برای سال۹۷ اصلا درخواست تولید دارو را نداده است.

عضو هیأت مدیره انجمن تالاسمی: سازمان غذا و دارو برای سال۹۷ درخواست تولید داروی تالاسمی نداده است
سخنگوی سازمان غذا و دارو: دارو گران نیست قیمت دارو منطقی‌سازی‌ شده است
وزیر بهداشت: مشکلی در تأمین ارز دارو و تجهیزات پزشکی نیست

رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو: سهمیه بندی داروی وارداتی منتفی است

دارو ازجمله کالاهایی است که بیماران برای بهبود و ارتقای وضعیت سلامت و درمان خود ناگزیر به استفاده از آن هستند یعنی بیمار هرگز نمی‌تواند به‌ واسطه گرانی و قیمت بالای دارو از مصرف آن صرف‌نظر کند. این موضوع به‌ویژه‌ در مورد افراد مبتلا به بیماری‌های خاص که مبالغ بسیار بالایی را باید برای تأمین داروی مورد نیاز خویش هزینه کنند، عینیت بیشتری دارد زیرا عدم‌استفاده از دارو زندگی بیمار را به خطر می‌اندازد. به همین سبب نوسانات نرخ ارز بیشترین لطمه را به بیماران وارد می‌کند و برای همین است که این افراد بیشتر از سایرین بحران دارویی در کشور را حس می‌کنند؛ ضمن اینکه نوسانات قیمت ارز و دلار در این چند ماهه وضعیت دارویی کشور را دچار بحران و گرانی چند باره کرده است.همچنین از دیگر موضوعاتی که سبب افزایش قیمت دارو شده این است که به تازگی قیمت‌گذاری داروهای تولید داخل تمام‌شده و به‌طور متوسط داروهای تولید داخل رشد قیمت داشته‌‌اند. علت دیگر نیز افزایش قیمت ارز برای واردات مواد مورد استفاده در داروهای تولید داخل است و در مورد داروهای خارجی و وارداتی هم افزایش قیمت ارز از ارز مرجع به ارز مبادلاتی به‌صورت مستقیم بر قیمت تمام‌شده دارو اثر گذاشته و باعث گرانی شده است.البته طی چند روز گذشته وزارت بهداشت برای نخستین بار در چند سال گذشته اعلام کرد که سهمیه‌بندی داروی وارداتی منتفی است و هرکس که می‌خواهد می‌تواند داروی بیشتری وارد کند اما موضوع این است که هم‌اکنون عدم‌نقدینگی و شرایط نابسامان مالی اجازه خرید به واردکننده‌ها را نمی‌دهد و به همین سبب بازار دارویی کشور ما با وجود این قبیل فعل و انفعالات و التهابات، روزهای سختی را پشت سر می‌گذارد و با این شرایط گرانی ادامه دارد و باید وزارت بهداشت و مسئولان سازمان غذا و دارو به فکر راه چاره باشند.