جزییات جنجال "وارش"

ساخت سریال وارش ابتدا با نام «بهترین سال‌های زندگی ما» سال گذشته در گیلان کلید خورد. نام این مجموعه تلویزیونی پیش از پخش از تلویزیون به «وارش» که یکی از شخصیت‌های اصلی سریال است، تغییر کرد.

وارش درامی تاریخی- عاشقانه است که توسط احمد کاوری ساخته شده است. این مجموعه جایگزین "فوق لیسانسه ها" شده است.

براساس تیتراژ، داستان "وارش"با برداشتی آزاد از رمان «مهاجران» هاوارد فاست رمان‌نویس مشهور آمریکایی نوشته شده است. اما انتقاداتی از این برداشت آزاد صورت گرفته است. برخی می‌گویند نمی‌توان قصه وارش را برداشتی از "مهاجران" دانست و برخی دیگر می‌گویند کاش این برداشت "بومی سازی" می‌شد! به هر صورت می‌توان گفت "وارش" توانسته است در مدت زمان کوتاهی طرفداران زیادی پیدا کند.

پس از پخش چند قسمت از این سریال، زمزمه‌های اعتراض اهالی گیلان نسبت به آن مطرح شد. منتقدان ابتدا از نگاه این سریال به فرهنگ این منطقه ناراضی بودند، تا اینکه بیان یک دیالوگ از سوی یکی از شخصیت‌های سریال موجی از اعتراض را در پی داشت.

در یکی از قسمت‌های ابتدایی این مجموعه وقتی وارش خواستگاری تراب را رد می‌کند و تصمیم می‌گیرد با یارمحمد ازدواج کند، تراب به سمت ماهی‌گیر‌ها می‌رود و با فریاد به آن‌ها اتهام "بی غیرتی" می‌زند که یک غریبه می‌خواهد با دختری از روستای آن‌ها ازدواج کند.

البته این لفظ از سوی شخصیت منفی داستان بیان شد، با این حال تاثیر خود را گذاشته است.

طرح این موضوع خشم اهالی گیلان را برانگیخت و روز پنج شنبه هفته گذشته عده‌ای مقابل صداوسیمای استان گیلان تجمع کردند و خواستار توقف پخش "وارش" شدند. تجمع کنندگان معتقد بودند که به فرهنگ، قوم و هویت گیلانی‌ها توهین شده است.

تجمع کنندگان پلاکارد‌هایی با محتوای پخش سریال وارش باید متوقف شود، توهین علیه گیلک‌ها را متوقف کنید، گیلانی لوده نیست، هویت و اصالت ما خط قرمز ماست و همچنین عکس‌های از مفاخر گیلان نظیر میرزا کوچک جنگلی و استاد پوررضا در دست داشتند.

در این تجمع مردم توجه رسانه ملی به حساسیت‌های قومی و منطقه‌ای را خواستار شدند.

از نکات تجمع روز پنجشنبه این بود که معترضان حتی به سریال "گیله وا" که درباره نهضت جنگل بود و چندی پیش از تلویزیون پخش شد، انتقاد کردند. یکی از آن‌ها گفت: «شمالی‌ها را تخریب می‌کنند و میرزا کوچک خان تلویزیون، فردی است با ۱۶۰ سانتی متر قد! یعنی حتی در ظاهر هم احترام را رعایت نمی‌کنند.»

به نظر می‌رسد حساسیت اهالی گیلان به سریال "وارش" بیشتر ناشی کلیشه‌های غلطی است که در جامعه ایران درباره اهالی این منطقه مطرح است. کلیشه‌هایی که پیشتر درباره قومیت‌های دیگر کشور از جمله لرها، ترک‌ها و بختیاری‌های جنجال ساز شده بود.

اعتراض مردم گیلان در ادامه به مقامات این استان نیز سرایت کرد. ارسلان زارع استاندار گیلان در این باره گفت: «تولید و پخش این سریال موجب شده که گیلانیان آزرده خاطر شوند.»

در جلسه شورای شهر رشت نیز این موضوع بررسی شد و بهرام ذاکر از اعضای شورا در این باره گفت: "پخش این سریال بایستی متوقف شود! نوع نگاه به قوم گیلان در این سریال صحیح نیست و شورای شهر رشت اعتراض خود را به سازمان صدا و سیما اعلام می‌کند. "

درخواست توقف پخش "وارش" به نماینده رشت هم رسید. غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی، بر توقف این سریال و دلجویی از مردم استان گیلان تاکید کرد و گفت: «این سریال به فرهنگ گیلان اهانت کرده است و بایستی هر چه زودتر پخش آن متوقف شود.»

او افزود: «در شرایط سختی قرار داریم و از حیث موضوع بنزین مردم ناراحت بوده و مشکلات امنیتی برای کشور ایجاد شده است. به همین دلیل هر اقدامی که موجب افزایش نارضایتی شود و مردم را به خیابان‌ها بکشاند قطعا عمدی در آن است.»

او در ادامه خواستار ورود کمیسیون فرهنگی مجلس به ماجرا شد و گفت: «می‌گویند سریال ۳۶ قسمت است و قرار است در قسمت‌های پایانی خوب شود در واقع ۳۵ قسمت بدترین الفاظ و توهین‌ها به مردم رشت، شمال و گیلان بگویند که قرار است قسمت‌های آخر خوب شود.»

صدای اعتراض به تریبون نماز جمعه هم رسید و امام جمعه موقت رشت، حجت الاسلام و المسلمین احمد طیبی نیز خواستار تجدیدنظر در محتوای "وارش" شد!

اعتراض‌هایی از این سنخ به سریال‌های تلویزیونی بی‌سابقه نیست، همیشه اقوام مختلف از برخی دیالوگ ها، لهجه‌ها و روایت‌ها در سریال‌هایی که مربوط به فرهنگ آن‌ها باشد انتقاد می‌کنند.

انتقاد اهالی و مقامات مازندران از سریال "پایتخت" از جمله این موارد است. هر چند که انتقادات آنها آنقدر جدی نبوده، اما همیشه وجود داشته است. در قسمت‌های مختلف "پایتخت" اهالی مازندران علیه آن تجمع برپا کرده اند. معترضان همیشه معتقد بودند که "پایتخت" به تمسخر و هجو فرهنگ مازندرانی‌ها می‌پردازد.

اما جدیترین اعتراض‌ها به سریال‌های تلویزیون مربوط سریال "سرزمین کهن" ساخته کمال تبریزی بود که سال ۹۲ چند قسمتی از آن در تلویزیون پخش شد که با خشم قوم بختیاری روبه رو گردید و اعتراض‌های شدید این قوم در سه استان خوزستان، چهار محال و بختیاری و اصفهان موجب شد که پخش این سریال متوقف شود.

یکی از دیالوگ‌های سرزمین کهن که جنجالی اساسی به پاکرد، این بود که چهره فرقه دموکرات آذربایجان (امیر آقایی) خطاب به یک خانواده بختیاری می‌گوید: "به چه چیز خودتان افتخار می‌کنید؟ به کدام اصل و نسب؟ به سر پا گرفتن سگ‌های انگلیسی و کاسه‌لیسی کنسول انگلیس؟ می‌خواهید فردا سر کلاس برای بچه‌ها قصه اینکه بختیاری‌ها چطور بختیاری شدند را بگویم؟"

سرزمین کهن به بررسی تاریخ سیاسی-اجتماعی ایران از سال۱۳٢١ تا پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ایران در بستر زندگی یک پسربچه می‌پرداخت که در قالب سه فصل برای پخش آماده شده‌بود، اما اعتراضات آن را متوقف کرد و حتی با اصلاح هم پخش نشد.

پس از اعتراض‌ها به "وارش" بهنام تشکر بازیگر نقش "تراب" که در آن سکانس خاص واژه "بی‌غیرت" را به کار می‌برد از مردم گیلان عذرخواهی کرده و خواسته چند قسمت صبوری کنند که چطور "وارش" به دنبال نمایش قهرمانی‌های گیلانی‌ها است.

اما احمد کاوری کارگردان اثر انتقادات را رد کرده است. به گفته او "ما از اول قصد اهانت نداشتیم؛ ما هیچ توهینی نکردیم؛ تحلیل‌ها متفاوت است و قصه را در ادامه خواهند دید که چطور زنان گیلانی، قهرمان داستان "وارش" خواهند بود."

با این حال اعتراض‌ها در گیلان کم شده است. در همین راستا ممکن است "وارش" در صورت گسترش اعتراضات به سرنوشت "سرزمین کهن" دچار شود. در همین حال ظاهرا به سریال دیگری که در حال ساخت است و برای پخش بعد از "وارش" آماده می‌شود، آماده باشی زودهنگام داده اند.

تیزر‌های سریال "آخر خط" به کارگردانی علی مسعودی توسط تلویزیون پخش می‌شود. در حالی این تیزر روی آنتن رفته که فقط ۷ قسمت از سریال"وارش" پخش شده و ۲۷ قسمت از آن باقی مانده است.

علی مسعودی کارگردان سریال"آخر خط" درباره اینکه آیا ممکن است سریالش زودتر پخش شود؟، گفته است: "ان‌شاءالله شنبه و یکشنبه فیلمبرداری چند قسمت باقی‌مانده را شروع می‌کنیم. ما برای پخش مطیع تلویزیونیم و آن‌ها باید تصمیم بگیرند چه زمانی برنامه و سریال روی آنتن برود. نمی‌دانم چه زمانی قرار است پخش شود، اما به ما آماده‌اش داده‌اند که سریال هرچه زودتر تکمیل و آماده پخش شود. "

با این وجود احمد کاوری می‌گوید: «برخلاف تمام مخالفت‌هایی که برگرفته از سوء تفاهم و پیش‌داوری است سریال "وارش" در ۳۴ قسمت پخش می‌شود. ان‌شاءالله این کار با قدرت جلو می‌رود بدون اینکه دستی بر تغییر ببریم یا پلانی عوض شود.»