به گزارش خبرنگار مهر، کش و قوس‌های فراوانی وجود داشت تا پرونده شب یلدای ایران جهانی شود. بارها ایران پرونده یلدا را به یونسکو ارسال کرد اما کارشناسان گفتند که این پرونده به صورت ملی نمی‌تواند ارائه شود اما اگر با کشور دیگری به صورت مشترک از سوی ایران ارائه شود، قابل ثبت خواهد بود.
به همین دلیل پس از چند سال که پرونده یلدا در معرض بررسی همه کشورها قرار گرفت؛ افغانستان اعلام کرد که در کشورش این جشن رواج دارد و می‌تواند به این پرونده بپیوندد. بنابراین چند روز پیش پرونده چله یا یلدا در اجلاس میراث ناملموس یونسکو که در رباط پایتخت مراکش برگزار شد به صورت پرونده چند ملیتی به ثبت جهانی رسید.
اما چرا یلدا جهانی شد؟ بخشی از دلایلی که جشن یلدای ایرانی ثبت شد این موارد بود:
• یلدا جشنی درون خانوادگی است و در زمره جشن‌های خیابانی طبقه بندی نمی‌شود.
• شور و نشاط عمومی در زمان فرا رسیدن این جشن، نمودهای عمومی بیرونی در بازارهای مرتبط با یلدا و همچنین به وجود آمدن جریان‌های شادی محور درون خانه‌ای از شمار بازتاب‌های این جشن است.
• یلدا در منزل بزرگان خانواده‌ها برگزار می‌شود و موجب تحکیم بنیان‌های خانوادگی و بستر آشتی‌ها و تداوم بخش دوستی‌ها است.
• اجزای سفره یلدا به نشانه سرخی پیش از طلوع خورشید (نماد ایزد مهر در اسطوره‌های ایرانی) به رنگ سرخ است.
• انار، آینه، چراغ و کتاب مقدس (قرآن کریم و…)، کتاب حافظ، آجیل (به ویژه شامل میوه‌های خشک متناسب با اقلیم) و شیرینی اجزای ثابت سفره یلدا هستند. دیگر اجزای این سفره متناسب با منطقه گوناگونی‌هایی دارد.
•فال حافظ، مشاعره، شاهنامه خوانی، قصه خوانی، نواختن موسیقی، بازی‌های درون خانه‌ای (زمستانی)، هدیه دادن به کودکان و پختن آش از رسوم عمومی یلدا در نقاط مختلف گستره رواج این جشن است.
درک جنبه امید بخش آغاز طولانی‌تر شدن روزها پس از جشن یلدا درست در اوج سرما و بلند ترین شب سال حاصل تعامل انسان با طبیعت اقلیم زیستی او در هزاره‌های پیشین است و نقطه آغازین این جشن زمان مشخصی نیست و در پیوند سابقه زیست انسان در گستره فرهنگی فلات ایران است.
•جشن یلدا به صورت‌هایی مشابه اما با نام‌هایی متفاوت در مناطق جغرافیایی مشابه (از نظر عرض جغرافیایی) در دیگر فرهنگ‌های جهان هم قابل شناسایی است.
•یلدا در ارتباط مستقیم با نوروز است. یلدا همزمان با انقلاب زمستانه، جشن فزونی روشنایی است و پیروزی نور بر تاریکی را تداعی می‌کند و نوروز در تعادل بهاره جشن باز زنده شده طبیعت است.
•یلدا همانند نوروز به دلیل ماهیتش که حاصل تعامل انسان با طبیعت در هزاره‌های زیستی آن است، در گذر تاریخ و علی‌رغم فراز و نشیب‌ها و جنگ و تخریب‌های بسیاری که در جغرافیای رواجش اتفاق افتاده، به حیات خود ادامه داده، همچنان در حال انتقال به نسل‌های آینده است.
•یلدا یکی از عوامل حفظ هویت فرهنگی و موجب آگاهی افزایی عمومی در مورد ارزش‌ها و ریشه‌های فرهنگی است و مفاهیم ارزشمندی چون صلح، دوستی، احترام به نیاکان و بنیان‌های خانوادگی، توجه به مشترکات فرهنگی میان اقوام، توجه به موضوع تنوع فرهنگی و ارزش احترام به تنوع بیان‌های فرهنگی، مفهوم عمیق پیروزی نور بر تاریکی، توجه به وجود جنبه‌های امید بخش در سخت‌ترین زمان‌ها، توجه به اهمیت نقش زنان و کودکان در حفظ زیرساخت‌های فرهنگی-اجتماعی، شکر نعمت‌هایی در اختیار ما قرار می‌گیرد و به طور کلی احترام به طبیعت را برای برگزار کنندگانش تداعی می‌کند.
•پرونده آئین شب یلدا ۲۹ آذرماه ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و در روز چهارشنبه مهم آذر ۱۴۰۱ در هفدهمین اجلاس کمیته بین الدولی میراث فرهنگی ناملموس در شهر رباط مراکش به صورت مشترک با کشور افغانستان در فهرست میراث فرهنگی ناملموس بشری یونسکو به ثبت رسید.
منبع: mehrnews-5661839
