مسلما بسیاری از مردم در مراحل مختلفی از زندگی خود اضطراب و استرس را تجربه کرده‌اند. از امتحانات دوران کودکی گرفته تا مشکلات عمیق‌تر در بزرگسالی حالاتی را در فرد ایجاد می‌کند که همگی را می‌توان با عنوان استرس و اضطراب از آنها یادکرد. کارشناسان اعتقاد دارند این حالات روحی می‌تواند تأثیر منفی یا مثبت در نتیجه فعالیت افراد داشته باشد که اگر به‌درستی هدایت و کنترل شود نتایج مطلوبی را شاهد خواهیم بود. بیشتر مردم فکر می‌کنند، زمانی که از اضطراب و استرس صحبت به میان می‌آید چند لحظه گذرا است؛ اما برخی مواقع دیده می‌شود که اضطراب در فکر و بدن فرد جا خوش می‌کند و حتی زندگی روزانه او را دچار اختلال‌های اساسی می‌کند. بدون شک بی‌اهمیت نگاه‌کردن به مسئله استرس و اضطراب با هرگونه ریشه‌ای که باعث بروز آن شده شاید در آینده اثرات نامطلوبی را بر جای بگذارد. به نظر می‌رسد اتفاقات و رخدادهای پیرامونی یکی از دلایل ایجاد اضطراب در افراد بدون درنظرگرفتن رده سنی خاصی می‌شوند. کرونا ویروس که بیش از دو سالی است که مهمان نامیمون زندگی بشر شده خود به‌تنهایی توانسته است نقش پررنگی در ایجاد اضطراب و استرس به عهده بگیرد. برای اینکه آشنایی بهتر و دقیق‌تری نسبت به اضطراب داشته باشیم گفتگویی با ندا طباطبایی جبلی، روانشناس عمومی و روان‌درمانگر خواهیم داشت که در ادامه آن را می‌خوانید:
علائم و نشانه‌های انواع مختلف اضطراب به چه صورت خود را نشان می‌دهند؟
بحث اضطراب در مجموع بحث گسترده‌ای است که در چند جمله نمی‌توان آن را خلاصه کرد و به طور کامل تشریح، توضیح، تفسیر و تبیین داشته باشیم. اضطراب دارای انواع مختلف است، اضطرابی که اکنون بر بسیاری از افراد جامعه حاکم است می‌تواند اضطراب ناشی از بیماری باشد و هم می‌تواند اضطراب ناشی از اجتناب برای حضور در محیط‌های اجتماعی باشد. اضطراب می‌تواند ریشه زیستی و ژنتیکی داشته باشد؛ اضطراب می‌تواند دارای ریشه واقعی باشد که واکنش طبیعی محسوب می‌شود، اضطراب یک احساس است که از وجود شخص می‌آید و در ادامه از فکر و ذهن عبور می‌کند و باعث می‌شود یک سری از حالت‌ها هیجانی توسط شخص بروز پیدا کند. اضطراب می‌تواند واکنش‌های جسمی را در شخص به وجود بیاورد مثل ترس، دلهره و نگرانی این در شرایطی است که اضطراب می‌تواند یک سری از علامت‌های جسمی نیز در شخص ایجاد کند. برخی مواقع می‌گویند علائم اضطراب شبیه علائم کرونا است به همین میزان ناشناخته و عمیق اثرات مخرب بر جسم فرد بگذارد و در تمام افراد این نشانه‌ها یکسان نیست و بستگی به نشانه‌های زیستی فرد دارد. اضطراب واقعی ریشه در واقعیت دارد وقتی به محیط ناشناخته فرد وارد می‌شود اضطراب ناشی از آن طبیعی است؛ اما در سوی دیگر اضطراب نوروتیک قرار دارد که ناشی از فکر است و هیچ محرک محیطی برای آن وجود ندارد. ذهن فرد به دلیل نگرانی در خود فاجعه سازی می‌کند و اضطراب بیمارگونه و غیرمنطقی رخ می‌دهد. هر آن چیزی که در رفتار ما شدت و فراوانی پیدا کند به شکل اختلال بروز پیدا می‌کند اضطراب به‌خودی‌خود موضوع بدی نیست اضطراب متعادل در بسیاری از مواقع مثبت است اضطراب بیش از حد می‌تواند فلج‌کننده باشد در زمان اضطراب مغز فرد پشتیبانی لازم را نمی‌کند. اما نوع دیگری از اضطراب وجود دارد که به آن اضطراب اخلاقی گفته می‌شود یعنی بر اساس نوع تربیت فرد از محیط این اضطراب نشات می‌گیرد این نوع از اضطراب ناشی از تکرار رفتارهای اطرافیان و محیط پیرامونی است که با تغییر آن خودبه‌خود فرد دچار اضطراب می‌شود. اضطراب پنهان نیز یکی دیگر از نمونه‌های اضطراب است که فرد در هنگام نزدیک‌شدن به مهلت فعالیت خود حالشان بد می‌شود این افراد مسئولیت زیاد می‌گیرند و درک نمی‌کنند این مسئولیت زیاد آنها را اذیت می‌کند و به‌مرور کم‌خواب می‌شوند و افکار منفی به سراغ آنها می‌آید و در ادامه اضطراب برای شخص ایجاد می‌شود. نوع دیگری از اضطراب را داریم که اضطراب در تعطیلات است در این مدل رفتاری شخص درکی از شناخت زمان ندارد؛ یعنی رفتار مناسب زمان را یاد نگرفته و خودمراقبتی را یاد نمی‌داند و به دلیل کارهای عقب‌افتاده و اجرای برنامه‌های ذهنی خود دچار اضطراب می‌شود.
در بخشی از صحبت‌های خودتان در مورد اضطراب مثبت صحبت کردید توضیحی درباره این موضوع می‌دهید و اینکه چگونه مانع تأثیر افکار منفی شویم؟
صفات مثبت افراد مبتلا به اضطراب همدلی و درک بالا است این افراد وظیفه‌شناس و مسئولیت‌پذیر هستند متفکر و مشکل‌گشا جزئی‌نگر و خلاق و موفق و سخت‌کوش هستند و هوشمند و سازمان‌یافته و وقت‌شناس رفتار می‌کنند. برای اینکه افکار منفی و مزاحم نداشته باشیم هشدار مدام به خود که پیش‌داوری ممنوع است تا حدی می‌تواند اثرگذار باشد و اینکه ساعتی افکار منفی خود را بنویسید، نقاشی کردن و کارهای هنری یکی از کمک‌کننده‌های قوی برای ممانعت از ورود افکار منفی است.
دانش‌آموزان و دانشجویان پس از دو سال تجربه تحصیل به‌صورت آنلاین باید در کلاس‌های درس حاضر شوند که این موضوع استرس‌های مربوط به خود را دارد دراین‌رابطه چه توصیه‌ای دارید؟
در دورانی که مدارس به‌صورت آنلاین بوده است و امروز دانش‌آموزان و دانشجویان باید به‌صورت حضوری در کلاس حاضر شوند شاید بروز اضطراب را بیش از قبل در این قشر شاهد باشیم، برای دانش‌آموزان دو نوع اضطراب را می‌توان برشمرد یکی اینکه پس از مدتی که در محیط اجتماعی نبودند باید به این محیط بازگردند یا اضطراب گرفتن بیماری داشته باشند دراین‌بین اختلال یادگیری می‌تواند کوچکترین اثرگذاری منفی اضطراب در دانشجویان و دانش‌آموزان باشد، محصول استرس می‌شود اضطراب و اضطراب پی‌درپی می‌تواند افسردگی به همراه داشته باشد.
چه باید کرد؟
درمان‌هایی که برای اضطراب می‌توان در نظر گرفت باید در درجه اول ریشه اضطراب شناسایی شود که روانشناس بالینی می‌تواند این موضوع را درست شناسایی کند درصورتی‌که برخی مراجعه به یک مشاور را راه درمان می‌داند؛ اما مشاور هیچ‌گاه اختلال را نمی‌تواند تشخیص دهد. توصیه می‌شود سبک زندگی و باورهای خود را بنویسید، تنفس‌های عمیق تکنیک‌های لازم برای تنفس عمیق را باید فرابگیریم، تنظیم برنامه خواب از اهمیت بالایی برخوردار است و بدن خود باتوجه‌به گروه خونی مواد غذایی موردنیاز را استفاده کنیم و تمرین‌های ذهن‌آگاهی داشته باشیم. تا بتوانیم با اضطراب مواجهه اصولی‌تری داشته باشیم.
