سفرهای استانی؛ خیلی نزدیک خیلی دور

دور اول سفرهای استانی رئیس‌جمهور با سفر رئیسی و اعضای هیئت دولت به استان کرمان به پایان رسید؛ سفرهایی که به‌نوعی میراث دولت احمدی‌نژاد است و برای اولین بار با این شکل و شمایل در دولت نهم شاهد آن بودیم. البته تا قبل از شیوع کرونا، حسن روحانی نیز به سفرهای استانی می‌رفت اما سفرهای او کمتر موردتوجه رسانه‌ها و به‌ویژه منتقدین قرار گرفت؛ به‌هرروی چه در دولت احمدی‌نژاد و چه در دولت رئیسی این سفرها موافقان و مخالفان زیادی داشته که هرکدام استدلال خاص خود را دارند. این در حالی است که شخص رئیس‌جمهور همواره سفر به استان‌ها را یکی از برنامه‌های دولت عنوان کرده و در این زمینه می‌گوید: سفر رئیس‌جمهور و اعضای دولت به استان‌ها با هدف آشنا شدن با مسائل و مشکلات مردم، مدیران مناطق و به‌ویژه شناخت ظرفیت‌های اقتصادی است که می‌تواند در جهت ایجاد اشتغال، رونق تولید، رفع مشکلات مردم به‌ویژه فقرا و محرومین در استان‌ها فعال شود.
مخالفان سفرهای استانی این اقدامات را تا حد زیادی پوپولیستی می‌دانند و می‌گویند: اگر سفرها تبدیل به سیستم نشود، عملا جز افزایش وعده‌ها و بالا رفتن هزینه‌ها نتیجه ای به همراه ندارد؛ به‌خصوص در مواقعی که رئیس‌جمهور در برابر خواسته عده‌ای که دست بر قضا توانسته‌اند خود را به او برسانند، قرار می‌گیرد و دستورات اکید صادر می‌کند. دستور او توقع را بالا می‌برد و چه‌بسا (بنا بر تجربیات گذشته) به‌ دلیل نداشتن اعتبار کافی بر زمین می‌ماند و موجب نارضایتی بیشتر می‌شود.
از سوی دیگر چون در صورت به ثمر ننشستن مردم دیگر به وعده مسئولان چشم امیدی ندارند و این خطر بزرگی برای این سفرها به‌حساب می‌آید. به همین دلیل نیاز است کارگروه‌هایی در دولت و رسانه‌ها ایجاد شود تا پیگیر مصوبات و تصمیمات دولت در سفرها باشند. البته پیش‌ازاین معاون اجرایی رئیس‌جمهور وعده داده بود سامانه‌ای برای رصد مصوبات سفرهای استانی در دسترس همه قرار خواهد گرفت که این موضوع می‌تواند به دولت برای پیگیری مصوبات کمک بزرگی کند.
از طرف دیگر مخالفان این سفرها معتقدند یکی از اصلی‌ترین انگیزه‌های روسای جمهور برای سفرهای استانی نگاه به آینده و جمع‌آوری رأی مردم برای دوره دوم ریاست جمهوری خودشان است و بیشتر از آنکه نتیجه عینی و ملموس داشته باشد و به عمران و آبادانی استان کمک کند کارکرد تبلیغاتی دارد. درحالی‌که بسیاری از مصوبات این سفرها مسائل جزئی است که در تعامل مثبت با استانداران قابل‌حل است و در بوق و کرنا کردن آن‌ها صرفا کارکرد تبلیغاتی دارد.
همچنین شمار دیگری از منتقدین می‌گویند در عصر ارتباطات و اطلاعات لازم نیست روسای جمهور برای کسب اطلاع از وضعیت یک منطقه به آن مکان سفر کنند و به‌واسطه پیشرفت تکنولوژی‌های ارتباطی می‌توان با صرف هزینه و زمان کمتر به‌صورت بهینه اطلاعات را دریافت و برای حل آن اقدام کرد.
 البته اگرچه شماری از منتقدان از شباهت سفرهای استانی احمدی‌نژاد و رئیسی سخن می‌گویند اما رئیس دولت سیزدهم معتقد است سفرهای استانی‌اش با سفرهای استانی رئیس دولت نهم و دهم متفاوت است و در سفرش به استان کرمان می‌گوید: سفرهای استانی برای به سامان رساندن پروژه‌های نیمه‌تمام است، آیا شما دیدید یا شنیدید من در کرمان کلنگی به زمین بزنم، منطقه ویژه جازموریان ۱۹ سال معطل‌مانده و پروژه‌های نیمه‌تمام را خودمان باید به پایان برسانیم و اولویت ما است.
البته شمار موافقان این سفرها هم کم نیستند و اتفاقا هواداران دولت می‌گویند یکی از نقاط عطف دولت سیزدهم که به پویایی و نشاط آن کمک کرده همین سفرهای استانی است و در صورت استمرار این سفرها شورونشاط ملی در اقصا نقاط کشور مجددا شکل می‌گیرد. موافقان می‌گویند دیدار با مردم استان‌ها و شهرستان‌های مختلف پیامدهای مثبتی دارد که شاخص‌ترین آن، احساس مثبتی است که ارزش قائل‌شدن مقامات عالی در شهروندان دور از پایتخت ایجاد می‌کند. هرچه سفر به منطقه دوردست‌تر و محروم‌تر باشد این احساس مثبت بیشتر پررنگ می‌شود. از سوی دیگر آشنایی مستقیم رئیس‌جمهور با مشکلات خاص هر منطقه هم می‌تواند به حل مشکلات کمک کند. «تسلط دولت بر مسائل اساسی هر استان و مطالبات مردم آن» و «حرکت در مسیر تمرکززدایی امورِ کشور» از دیگر استدلال‌های موافقین سفرهای استانی است. از سوی دیگر به تجربه ثابت‌شده که حضور عالی‌ترین مقام قوه مجریه در یک استان تا مدت‌ها موتور محرکی می‌شود برای انجام بسیاری از کارهای بر زمین‌مانده‌ای که با بخشنامه‌های از راه دور راه به‌جایی نبرده‌اند. البته اتخاذ تصمیمات کلان در تهران، منافاتی با سفرهای استانی ندارد و هر دو، قابل‌جمع‌اند.
به‌هرروی دور ابتدایی سفرها به پایان رسیده و البته پیش‌ازاین معاون اجرایی رئیس‌جمهور وعده داده بود سامانه‌ای برای رصد مصوبات سفرهای استانی در دسترس همه قرار خواهد گرفت که این موضوع می‌تواند به دولت برای پیگیری مصوبات کمک بزرگی کند؛ اما باید دید آیا روند سفرهای استانی در دور دوم به همین شکل و شمایل تکرار می‌شود یا رئیس‌جمهور در این زمینه برنامه دیگری دارد؟