یک کارشناس محصولات شیلاتی استفاده ناصحیح از ظرفیت بالای ماهیان خاویاری دریای خزر را فرصت سوزی دانست و تصریح کرد: در سال‌های نه‌چندان دور 90 درصد خاویار جهان در دریای خزر توسط ایران و روسیه تأمین می‌شد؛ اما با گسترش آلودگی و عدم پیش‌بینی‌های لازم، تولید چند هزار تنی ایران اکنون به چند صد کیلو تقلیل یافته و کشورهای دیگر دنیا مانند چین و آمریکا با پیشرفت در این زمینۀ پرسود، گوی سبقت را از ایران ربودند.
ذبیح اله بهمنی بابیان اینکه در حال حاضر تمهیداتی در حوزه ماهیان خاویاری اندیشیده شده و با ایجاد ایستگاه‌های متعدد تحقیقاتی کارهای خوبی صورت گرفته است افزود: در غرب گیلان و شرق استان مازندران مکان‌هایی افتتاح شد تا با ایجاد پرورشگاه‌هایی برای رشد و تکثیر ماهیان خاویاری این نقص هرچه زودتر رفع شود.
عدم خودکفایی در عرصه شیلات
وی بابیان اینکه هنوز نتوانستیم در شیلات به خودکفایی لازم دست پیدا کنیم اظهار کرد: مشکل عمده ما نواقص متعدد در چرخه تولید از واردات تخم چشم زده تا تهیه غذای ماهی و نحوه فروش و بازاریابی این محصول استراتژیک در زنجیره غذایی ایرانیان است.
ذبیح اله بهمنی با اشاره به اینکه کشور ایران به سبب داشتن حوزه‌های آبریز متعدد و متنوع، برای پرورش ماهیان سردآبی، گرم آبی و ماهیان خاویاری بسیار مناسب است تصریح کرد: حوزه‌های آبریز شمال و جنوب کشور به‌طور مناسب مورداستفاده قرار نگرفته است.
بهمنی خاطرنشان کرد: طبق آمار شیلات ایران در سال 95 میزان صید و پرورش آبزیان در کشور به یک‌میلیون و 20 هزار تن در سال رسید که از این مقدار حدود 600 هزار تن مربوط به صید و مابقی متعلق به بخش آبزی‌پروری است.
مشکلات واردات اولین حلقه مفقوده زنجیر تولید
این محقق و پژوهشگر نواقص موجود در واردات تخم چشم زده و خوراک ماهی که جزء حلقه‌های ابتدای زنجیر تولید هستند را بسیار بزرگ و تنش‌زا دانست و یادآور شد: واردات در تمام فعالیت‌ها وجود داشته و هیچ کشوری نمی‌تواند ارتباط خود را با دنیا قطع کند، بااین‌وجود همواره واردات در صنعت شیلات کشور دارای مشکلات متعددی بوده که به‌ویژه در سال‌های اخیر با بازگشت و افزایش تحریم‌ها این تنگناها مضاعف شده است.
بهمنی بابیان اینکه با گسترش شیلات در کشور و به‌تدریج با افزایش جمعیت، پیشرفت در حوزه شیلات صورت نگرفت تصریح کرد: نیاز به گسترش این صنعت چه درزمینه واردات تخم ماهی و خوراک با افزایش شرکت‌های واردکننده و همچنین انجام تمهیدات لازم نظیر تولید و پرورش تخم ماهی شناسنامه‌دار در ایران برای رسیدن به خودکفایی امری حیاتی در صنعت شیلات محسوب شده که باید در دستور کار قرار گیرد.
نیاز به بروز رسانی و تجهیز بدنه شیلات کشور
استاد دانشگاه رودکی تنکابن صنعت شیلات را به‌خصوص در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا دهه 70 مناسب ارزیابی کرد و افزود: استحصال در آن دوره و عواید حاصل از آن درزمینهٔ ماهیان خاویاری، سردآبی و گرم آبی بسیار خوب و درآمدزا بود اما با افزایش جمعیت و تقاضا، افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی و همچنین کمبود منابع آبی موجود این حوزه آسیب دید و اکنون نیاز به بروز رسانی مجموعه شیلات و تزریق فناوری و بهره‌گیری از سیستم‌های پیشرفته ضروری است.
وی گفت: شیلات ایران در سال‌های اخیر بازدهی کافی و موردنظر خود را ازدست‌داده است.
آلودگی منابع آبی بزرگ‌ترین ضربه به شیلات مازندران
بهمنی در رابطه با آلودگی آب در رودخانه و دریای خزر تأکید کرد: عمده مشکل دریا و رودها در شمال، آلودگی زیست‌محیطی است که مربوط به ورود انواع فاضلاب‌ها به منابع آبی و به مخاطره انداختن فعالیت آبزیان می‌شود. وی تصریح کرد: اگر مانع معضلات نشویم قطعا در آینده آسیب‌های جبران‌ناپذیری به آبزیان و صنعت شیلات وارد خواهد آمد. این محقق و استاد دانشگاه با اشاره به وجود 2 هزار و هفتصد کیلومتر نوار ساحلی در کشور که 900 کیلومتر آن متعلق به شمال است گفت: عرصه وسیع سواحل شمالی در صورت آلودگی‌های زیست‌محیطی که البته هم‌اکنون نیز تا حدودی شاهد آن هستیم باید مورد پالایش و نظارت دقیق قرارگرفته و نسبت به ورود آلودگی به‌ویژه فاضلاب‌ها به آن تصمیمات عاجل و جدی گرفته شود.
بانکداری در ایران عامل ناکامی و نابودی تولید و صنعت
عضو هیئت‌علمی دانشگاه رودکی تنکابن با اشاره به موانع فراوان بخش تولید در تمام صنایع، بانک‌ها را مهم‌ترین عامل ناکامی تولید و صنعت دانست و تصریح کرد: دستگاه‌های حال حاضر بانکی کشور نه‌تنها کمک‌کننده نبوده بلکه مانع از ادامه فعالیت در حوزه تولید و صنعت شده و نقش عامل بازدارنده را با اعمال سیاست‌های به‌شدت نادرست داشته است.
وی اصلاح سیستم بانکی کشور و اعطای تسهیلات ویژه به تولیدکنندگان با بهره بانکی بسیار پائین را از شیوه‌های اصلاحی در این زمینه دانست و خاطرنشان کرد: با توجه به سودهای کلان نظام کنونی بانکداری کشور که سبب مقروض شدن و ورشکستگی تولیدکننده شده پیشنهاد می‌شود تسهیلات کم‌بهره و مدت‌دار با نظارت مستقیم نهادهای ذی‌ربط به این حوزه‌ها اختصاص یابد.
چترهای حمایتی دولت در حوزه شیلات
بهمنی با اعلام اینکه در حال حاضر بستر برای تولید مناسب نیست خاطرنشان کرد: منابع آبی در حال کاهش بوده و از طرف دیگر تحریم‌های به وجود آمده، واردات تخم چشم زده ماهی را دچار مشکل کرده است، به همین جهت دولت باید با اعمال سیاست‌های درست و نظارتی این چالش‌ها را برطرف کند. این محقق و پژوهشگر با یادآوری نواقص چرخه تولید از ابتدا تا انتها به بیان سایر تمهیدات دولت در حوزه پیشرفت شیلات اشاره کرد و افزود: کمک به تولید غذای باکیفیت در مقایسه با غذاهای ماهی وارداتی، تولید تخم ماهی شناسنامه‌دار در کشور برای جبران تهدیدها و مشکل ورود تخم ماهی از خارج، فرآوری و عرضه مناسب می‌تواند کمک مؤثری در توسعه صنعت شیلات کشور باشد.
وی افزود: همچنین توزیع به‌موقع ماهی به بازار کشور به دلیل فسادپذیری بیشتر آن نسبت به سایر پروتئین‌های خوراکی، صادرات انواع و اشکال متنوع فرآورده‌های تولیدشده از ماهی و حمایت از تولید و پرورش ماهی در قفس گامی مؤثر در راستای بهره‌وری بیشتر از صنعت شیلات است.
