نرخ دلار در پیچ سیاست خارجی

به‌رغم تمام شعارها و وعده‌هایی که در چند ماه اخیر در مورد نرخ دلار به گوش رسیده قیمت آن در طول سه ماه بیش از 5 هزار تومان افزایش‌یافته تا شاهد عدم موفقیت بانک مرکزی و دیگر نهادهای اقتصادی در تثبیت و کاهش قیمت این ارز خارجی باشیم. این در حالی است که برخی از مسئولان دولت سیزدهم درگذشته اظهارات فراوان و صریحی درباره کنترل نرخ ارز در بازار داشتند و گفته بودند با  تزریق دلار می‌توانیم نرخ دلار را به 5 هزار تومان یا حتی 4 هزار تومان برسانیم ولی در عمل چنین وعده‌ای تحقق‌نیافته و در دولت سیزدهم هم طبق رویه تمام دولت‌ها شاهد تضعیف ارزش پول ملی و افزایش قیمت دلار هستیم.
به اعتقاد کارشناسان قیمت دلار تابع عوامل اقتصادی و سیاسی بسیاری است و تا زمانی که این عوامل بهبود نیابد نمی‌توان انتظار کاهش قیمت دلار را داشت. اولین عامل، تورم اقتصادی ایران است و تا زمانی که تورم اقتصادی کشور مهار نشود، همچنان قیمت دلار افزایشی و فزاینده خواهد بود و برآوردها نشان می‌دهد که نرخ تورم کشور در حالت بدبینانه حتی عددهای بالاتر از 50 درصد را ثبت کند. از سوی دیگر اگرچه مسئولین معتقدند اقتصاد کشور را به مذاکرات برجامی گره نزده‌اند و برای اقتصاد بدون برجام هم برنامه‌های مدونی دارند اما به اعتقاد کارشناسان نرخ دلار تا حد زیادی از سیاست‌های خارجه کشور و روابط بین‌الملل تأثیر می‌پذیرد. اگر شکست برجام به‌صورت رسمی اعلام شود، شوک انتظاری ایجاد خواهد شد و می‌تواند نرخ ارز را بالا ببرد. همان‌طور که در چند روز گذشته با توئیت علی باقری‌کنی مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای کشور که به‌نوعی به معنای بن‌بست در مذاکرات احیای برجام بود به‌یک‌باره مجدد نرخ دلار به کانال ۳۲ هزار تومان برگشت. در دیگر سو توافق برای احیای برجام منافع قابل‌توجهی از جمله کاهش هزینه مبادلات و واردات، تسهیل فرایند صادرات، از همه مهم‌تر افزایش درآمدهای ارزی و افزایش فروش نفت، بهبود فضای سرمایه‌گذاری و کسب‌وکار و...  برای اقتصاد کشور خواهد داشت و به‌طورقطع شرایط اقتصادی کشور تغییر می‌کند  احیای برجام موجب افزایش درآمدهای ارزی و آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده می‌شود و تسهیل انتقال ارز از خارج به کشور باعث می‌شود تلاطم‌های ارزی در کشور برطرف شود و بازار ارز را وارد فضای ثبات می‌کند. بر همین اساس به نظر می‌رسد صحبت‌ها در مورد عدم تأثیرپذیری اقتصاد کشور از وضعیت برجام تا حد زیادی کارشناسانه نیست و سیاست خارجی و برنامه‌های آن تأثیر بالایی بر نرخ دلار و در شکل کلی‌تر بر اقتصاد کشور دارد.