روز جهانی سرطان ریه 1401 چه روزی است؟ علائم، درمان و عوارض

یک آگوست روز جهانی سرطان ریه (World Lung Cancer Day) است از این رو ما در این مطلب قصد داریم به دلیل روز جهانی سرطان ریه و ابتلا بسیاری از افراد، اطلاعاتی در خصوص این بیماری در اختیار شما قرار دهیم.

روز جهانی سرطان ریه

1 آگوست روز جهانی سرطان ریه است که با هدف اگاهی و جلوگیری از سرطان ریه و همچنین حمایت از بیمارنی که دچار این بیماری هستند نامگذاری شده است.

سرطان ریه

سرطان ریه(Lung cancer) همانطور که از نامش مشخص است، از ریه‌های بیمار شروع می‌شود. ریه دو اندام اسفنجی در قفسه سینه است که هنگام تنفس، اکسیژن دریافت کرده و در بازدم دی اکسید کربن آزاد می‌کند.

سرطان ریه معمولا در مراحل اولیه، علائم و نشانه‌هایی ایجاد نمی‌کند. در صورتی که این بیماری پیشرفت کرده باشد، نشانه‌هایی ظاهر می‌شود که این موارد احتمالی به شرح زیر است:

• • سرفه‌های جدید که بهبود پیدا نمی‌کند.
  • سرفه همراه با خون
  • تنگی نفس
  • درد در قفسه سینه
  • گرفتگی صدا
  • کاهش وزن بدون دلیل
  • درد استخوان
  • سردرد

در صورت مشاهده چنین علائم یا نشانه‌هایی که باعث نگرانی شما می‌شود، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر سیگار می‌کشید و قادر به ترک آن نیستید، باید با کمک پزشک راهکاری ترک آن را در نظر داشته باشید.

علل بروز سرطان ریه

مصرف دخانیات

ایجاد سرطان ریه به شدت با سیگار کشیدن مرتبط است تقریباً ۸۰ درصد از سرطان های ریه به دلیل مصرف دخانیات است. کشیدن پیپ و سیگار نیز می تواند باعث سرطان ریه شود، اما این خطر به اندازه سیگار کشیدن نیست. دود تنباکو حاوی بیش از ۴۰۰۰ ترکیب شیمیایی است که بسیاری از آنها سرطان زا هستند (سرطان زا).

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن غیرفعال، یعنی استنشاق دود تنباکو توسط افراد غیر سیگاری که با افراد سیگاری زندگی می کنند یا کار می کنند، نیز یک عامل خطر ثابت برای ایجاد سرطان ریه است.

سابقه خانوادگی بیماری

اگرچه بیشتر سرطان‌های ریه با سیگار کشیدن مرتبط هستند، اما همه سیگاری‌ها به سرطان ریه مبتلا نمی‌شوند و سرطان ریه می‌تواند در افرادی که هرگز سیگار نکشیده‌اند یا در معرض دود دست دوم قرار نگرفته‌اند رخ دهد. این مشاهدات نشان می‌دهد که حساسیت ژنتیکی (یعنی نشان داده شده توسط سابقه خانوادگی بیماری) ممکن است در ایجاد سرطان ریه نقش داشته باشد.

آلودگی هوا

سایر علل ابتلا به این نوع سرطان شامل آلودگی هوا (از وسایل نقلیه، صنایع و تولید برق) و استنشاق الیاف آزبست و سایر مواد سرطان زا مانند آرسنیک و کروم (معمولاً در محل کار) است.

مصرف سیگار و سرطان ریه

سیگار کشیدن با آسیب رساندن به سلول‌هایی که در ریه قرار دارد، منجر به سرطان ریه می‌شود. زمانی که فردی دود سیگار مملو از مواد سرطان‌زا را استنشاق می‌کند، بلافاصله تغییراتی در بافت ریه ایجاد می‌شود.در ابتدا ممکن است بدن قادر به ترمیم چنین آسیب‌هایی باشد؛ اما، با هر بار مواجه شدن با دود سیگار ریه‌ها دچار آسیب جدی می‌شوند.با گذشت زمان چنین آسیبی باعث عملکرد غیر طبیعی سلول‌ها می‌شود و در نهایت باعث ایجاد سرطان خواهد شد.

 انواع سرطان ریه

سرطان ریه را بر اساس شکل سلول‌ها زیر میکروسکوپ، به دو دسته‌ کلی تقسیم می‌کنند:

• سرطان ریه‌ی سلول کوچک
• سرطان ریه‌ی سلول غیرکوچک (non small cell)

۸۵ درصد سرطان‌های ریه از نوع سلول غیرکوچک هستند. این نوع سرطان ریه معمولاً به ریه محدود می‌شود و بیرون از قفسه سینه پخش نمی‌شود. درمان این نوع سرطان در بسیاری از مواقع با جراحی و بیرون آوردن توده انجام می‌شود.

اهمیت تعیین نوع سرطان ریه

تشخیص نوع سرطان ریه از این جهت حائز اهمیت است که پزشک معالج بر اساس آن، درمان مناسب برای همان نوع سرطان ریه را آغاز می‌کند.از تصویربرداری پزشکی مانند سی‌تی‌اسکن یا آزمایش میکروسکوپی سلول‌های خلط می‌توان برای تعیین نوع سرطان ریه کمک گرفت.

در بیشتر موارد، برای تعیین دقیق نوع ضایعه ریه، از توده ریوی نمونه‌برداری شده و برای آزمایشگاه پزشکی (آزمایشگاه پاتولوژی یا آسیب‌شناسی) فرستاده می‌شود.

پزشک متخصص پاتولوژی در آزمایشگاه و زیر میکروسکوپ، نمونه ارسالی را مطالعه می‌کند و از روی شکل و سایر خصوصیات سلول‌ها یا سایر آزمایش‌ها، سرطانی بودن یا خوش‌خیم بودن توده و نوع سرطان ریه مشخص می‌شود.

به همین دلیل در نامگذاری نوع سرطان گاهی از خصوصیات شکل یا اندازه سلول‌ها استفاده می‌شود

سرطان ریه سلول غیر کوچک

۸۵ درصد سرطان‌های ریه از نوع سرطان سلول غیرکوچک هستند. این نوع سرطان ریه خود به سه دسته تقسیم می‌شود:

• «آدِنوکارسینوم ریه» که شایع‌ترین نوع سرطان ریه هم در مردان و هم در زنان محسوب می‌شود.
• «کارسینوم سلول سنگفرشی» که حدود 25 درصد از کل انواع سرطان ریه از این دسته است.
• «کارسینوم سلول بزرگ» که 10 درصد از سرطان ریه سلول غیرکوچک را تشکیل می‌دهد.

کارسینوم واژه‌ای لاتین است که به هر سرطانِ آغازشده از سلول‌های مخاطی (لایه داخلی اعضای بدن) یا پوستی اطلاق می‌گردد.

در ریه به سرطان‌هایی که از سلول‌های مخاط ریه (لایه پوششی داخل ریه) آغاز شده باشد، کارسینوم گفته می‌شود.

جراحی بیشتر برای برداشت توده سرطان ریه سلول غیرکوچک به کار می‌رود. تجویز شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی (رادیوتراپی یا همان درمان با استفاده از اشعه ایکس) پیش از جراحی هم ممکن است در نظر گرفته شود. هدف از این درمان، کوچک شدن توده سرطانی و سهولت جراحی است.

 سرطان ریه سلول کوچک

شاید بتوان گفت ۱۵ درصد بقیه سرطان ریه از این نوع است. این نوع سرطان ریه به طور معمول بسیار سریع‌تر از سرطان ریه سلول غیرکوچک رشد می‌کند.

در این نوع سرطان ریه، شیمی‌درمانی نقش مهمی دارد. در اغلب موارد، پاسخ‌دهی سرطان ریه سلول کوچک به شیمی‌درمانی بهتر از سرطان ریه سلول غیرکوچک است.

در بسیاری از موارد ممکن است همراه شیمی‌درمانی، پرتودرمانی هم تجویز شود. پرتودرمانی برای درمان توده متاستاز این نوع سرطان (به‌ویژه در تومور مغزی) هم کاربرد دارد.

در این نوع، به دلیل احتمال بالای پخش شدن سلول‌های سرطانی، جراحی کمتر کاربرد دارد. در صورت انجام جراحی، پرتودرمانی پس از جراحی می‌تواند امکان عود این نوع سرطان را به‌شدت کاهش دهد.

انواع نادر سرطان ریه

مزوتلیوما

این سرطان از سلول‌های جدار داخلی قفسه‌سینه آغاز می‌شود و بیشتر در افرادی دیده می‌شود که در معرض استنشاق آزبست قرار داشته‌اند.  آزبست یک ماده معدنی است و در صنعت، موارد استفاده متعددی دارد که از جمله، می‌توان به تهیه محصولات نساجی نسوز، لباس‌های محافظ و مقاوم در برابر آتش‌سوزی، تولید ایرانیت و … اشاره کرد.

شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و جراحی همگی ممکن است در درمان مِزوتلیوما نقش داشته باشند.

تومور کارسینویید ریه

این تومور بیشتر در معده یا روده دیده می‌شود ولی به‌ندرت ممکن است از ریه هم آغاز شود و درمان آن اغلب شامل جراحی است.

گاهی از شیمی‌درمانی و/یا پرتودرمانی همراه جراحی یا در موارد غیرقابل جراحی استفاده می‌شود.

روش های تشخیص سرطان ریه

روش های بسیاری برای تشخیص سرطان ریه هستند که هرکدام از دقت متفاوتی برخوردارند که در ادامه شرح می دهیم:

عکس برداری از ریه

عکس برداری از قفسه سینه می تواند شامل عکس برداری با اشعه ایکس، ام آر آی و سی تی اسکن ریه می شود. دقت کنید که این روش به تنهایی در تشخیص این نوع سرطان کافی نیست.

سونوگرافی از ریه

 ریه سونوگرافی که در این روش از امواج صوتی استفاده می شود. این روش به میزان تجربه تکنسین بستگی دارد که بتواند درست تشخیص دهد.

آزمایش تنفس (PFT)

اندازه گیری میزان تنفس در آزمایش PFTانجام می شود.

آزمایش خلط سینه

زمانی که سرفه می کنیم و سرفه های خلط دار داریم، این سرفه ها از سمت ریه بالا می آیند. در این صورت با آزمایش بر روی خلط های سینه هم می توان سلول های سرطانی ریه را تشخیص داد. دقت کنید که این روش یک روش تشخیصی دقیق نخواهد بود .

نمونه برداری ریه

همانطور که می دانید نمونه برداری یک روش تشخیص قطعی است برای انواع سرطان می باشد. بیوپسی ریه هم روشی قطعی برای تشخیص سرطان ریه است.

درمان سرطان ریه

 درمان سرطان شامل ترکیبی از جراحی برای برداشتن سلول‌های سرطانی و شیمی‌درمانی و پرتودرمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. سرطان ریه غیرقابل درمان است مگر این‌که بتوان با جراحی کامل سلول‌های تومور را برداشت.

عمل جراحی ریه

جراحی موثرترین درمان برای سرطان ریه است، اما محدود به سرطان‌هایی است که به خارج از ریه‌ها پخش نشده است.

پرتو درمانی ریه

 پرتودرمانی، که از پرتوهای انرژی پرقدرت برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می کند، هدف از بین بردن سلول‌های سرطانی بدون آسیب رساندن به سلول‌های طبیعی بیش از حد است. پرتودرمانی برای افرادی که برای جراحی مناسب نیستند یا از جراحی امتناع می‌ورزند گزینه خوبی است. همچنین می‌تواند پس از جراحی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده استفاده شود.

شیمی درمانی ریه

داروهای شیمی‌درمانی هم برای از بین بردن سلول‌های سرطانی با رشد سریع استفاده می‌شود. داروهای شیمی‌درمانی ممکن است به تنهایی یا همراه با جراحی یا پرتودرمانی تجویز شوند. شیمی‌درمانی اولین انتخاب برای است زیرا معمولاً تا زمانی که تشخیص داده می شود به طور گسترده در بدن پخش می‌شود.

 

عوارض ناشی از سرطان ریه

سرطان ریه می‌تواند عوارضی همچون موارد زیر ایجاد کند:

• تنگی نفس
• سرفه کردن همراه با خون
• درد (به دلیل گسترش در سایر قسمت‌های بدن مانند استخوان)
• مایع در قفسه سینه (پلورال افیوژن)
• گسترش سرطان به سایر قسمت‌های بدن (متاستاز)

راهکارهایی  برای جلوگیری از سرطان ریه 

هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از سرطان ریه وجود ندارد؛ اما راهکارهایی موثر وجود دارد که ریسک ابتلا را کاهش می‌دهد. این راهکارها به شرح زیر است:

• از مصرف سیگار خودداری کنید.
• از قرار گرفتن در معرض دود سیگار خودداری کنید.
• تمرینات ورزشی را فراموش نکنید.
• رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات داشته باشید.
• از قرارگرفتن در معرض مواد شیمیایی سرطان‌زا خودداری کنید.

جمع بندی

این سرطان مانند هر سرطان دیگری نیازمند توجه می باشد تا در صورت مواجه با علائم مربوط با این سرطان سریعا به پزشک مراجعه کنید و روند درمانی را پیش بگیرید.

سوالات متداول در زمینه سرطان ریه