معرفی رشته داروسازی؛ جزئیات دروس، واحدها، دوره طرح و بازارکار

هدف از تدریس رشته داروسازی( به انگلیسی Pharmacy) تربیت افرادی است که بتوانند با کشف خاصیت مواد مختلف در راستای تامین سلامت جامعه گام بردارند و با روش های بهینه، نسبت به عرضه محصولات دارویی اقدام نمایند و بدین ترتیب نه تنها کشور را از وارد نمودن دارو بی نیاز کنند بلکه بستر لازم برای صادرات دارو را نیز فراهم سازند. چنانچه از علاقه مندان این رشته می باشید، توصیه می کنیم مطالعه این مطلب را از دست ندهید.

معرفی رشته داروسازی

رشته داروسازی نقش مهمی در رابطه با تولید و ساخت دارو، بررسی وضعیت دارو در بدن انسان و موجودات زنده و هم چنین میزان تأثیر دارو در سلامت جامعه و کم کردن بحران‌ های بیماری‌ زا ایفا می کند. فرموله کردن ماده یعنی تبدیل ماده به قرص ، کپسول ، شربت و… که برای بیمار قابل مصرف باشد، از دیگر نقش های یک دکتر داروساز به شمار می رود.

توانایی های مورد نیاز جهت تحصیل در رشته داروسازی

از مهم ترین لازمه های تحصیل در رشته داروسازی، علاقه به تحقیق و پژوهش و هم چنین توانمند بودن در این زمینه است، زیرا عرضه داروهای جدید به بازار حاصل تلاش افرادی است که در مراکز تحقیقاتی متنوعی مشغول به فعالیت بوده و هستند. به عبارتی می توان گفت بخش عظیمی از این رشته به انجام پژوهش های مختلف بستگی دارد.

داوطلبی که می خواهد در رشته داروسازی ادامه تحصیل دهد باید در علوم پایه مانند شیمی، فیزیک و فیزیولوژی قوی باشد. هم چنین اگر از دانش ریاضی خوبی برخوردار باشد، می تواند در گرایش هایی مانند طراحی دارو، سیستم های موجود در کارخانه های داروسازی و شبکه های رایانه ای داروخانه ها و بیمارستان ها نیز موفق ظاهر شود.

با توجه به این که رشته داروسازی ترکیبی از علوم پایه و بالینی است، داوطلب علاوه بر فیزیک و شیمی باید در درس زیست شناسی نیز توانمند بوده و علاوه بر آن ، بر زبان انگلیسی نیز مسلط باشد، زیرا بیشتر کتاب های درسی این دانشجویان در طول دوره تحصیل به زبان انگلیسی می باشد و دانشجویان نیاز خواهند داشت مجلات انگلیسی سراسر جهان را مورد مطالعه قرار دهند.

علاوه بر موارد فوق، چند نکته دیگر وجود دارد که به شخصیت اجتماعی فرد بستگی دارد. یک دانشجوی رشته داروسازی باید از مهارت لازم برای برقراری ارتباط موثر برخوردار باشد تا بتواند بهترین خدمات را به بیماران ارائه دهد. دانشجوی این رشته هم چنین باید فردی سخت کوش و در عین حال جدی باشد، زیرا درس هایی که در این رشته مطرح می شوند، علاوه بر جنبه حفظی، جنبه تحلیلی نیز دارند. از همین رو می توان گفت که موفقیت در این رشته به تلاش فردی دانشجو بستگی دارد.

رشته داروسازی مناسب چه کسانی است؟

رشته داروسازی شش سال درس دانشگاهی و ۲ سال، طرح اجباری دارد. سرشار از درس‌های حفظی است که بیشتر آن‌ها با شیمی و زیست مرتبط هستند و با دنیایی از اصطلاحات علمی و اسامی تخصصی سر و کار دارد که ورود به آن، نیازمند داشتن مهارت کافی در زبان انگلیسی است. تقریبا سه چهارم دانش‌آموختگان این رشته تحصیلی،‌ کار خود را در داروخانه‌ها آغاز می‌کنند و باقی آن‌ها در واحدهای تحقیقاتی کارخانه‌های داروسازی یا بخش‌های اجرایی و اداری، جذب می‌شوند.

پس اگر شرایط زیر را دارید:

• حوصله شش سال، درس خواندن سخت
• تحمل گذراندن طرح در مناطق محروم
• حافظه خوب
• عشق شیمی
• زبان انگلیسی قوی

رشته داروسازی به احتمال زیاد، انتخاب مناسبی برای شماست.

کدام دروس دبیرستان در رشته داروسازی بیشتر کاربرد دارند؟

همانطور که می‌دانید داروسازی، در زیرگروه ۲ از گروه آزمایشی علوم تجربی قرار دارد. این زیرگروه، علاوه بر داروسازی، شامل رشته‌های مختلفی است که عبارتند از: آموزش شیمی، بهداشت عمومی، بیولوژی و کنترل ناقلین بیماری‌ها، تکنولوژی پزشکی هسته‌ای، شیمی کاربردی، شیمی محض، فناوری اطلاعات سلامت، مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار، مهندسی بهداشت محیط، کاردانی بهداشت حرفه‌ای، کاردانی بهداشت عمومی، کاردانی بهداشت محیط، کاردانی شیمی آزمایشگاهی.

ضرایب دروس، در زیرگروه ۲ علوم تجربی، در جدول زیر آمده‌اند.

همانطور که از این جدول و عناوین رشته‌های دیگر زیرگروه ۲ پیداست، شالوده این زیرگروه بر درس‌های شیمی و زیست استوار است. بنابراین برای قبولی در هریک از رشته‌های این زیرگروه، کسب نمره تراز بالا در درس‌های زیست و شیمی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و درس‌های ریاضی و فیزیک، به ترتیب، در اولویت‌های بعدی قرار دارند.

از طرفی، بر خلاف رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی، که در زیرگروه یک قرار دارند و درس زمین شناسی، برای آن‌ها ضریب صفر گرفته است، در زیرگروه ۲، نمره تراز این درس با ضریب یک،‌ محاسبه و در امتیاز نهایی داوطلبان، اعمال می‌شود.

در چند سال اخیر، علاوه بر نمره داوطلبان در آزمون سراسری، معدل آن‌ها در پایه‌های تحصیلی متوسطه نیز، در امتیاز نهایی آن‌ها لحاظ می‌شود. در زیرگروه ۲، برای دانش‌آموزان نظام جدید آموزشی (نظام ۳-۳-۶)، سوابق تحصیلی و معدل دیپلم، مطابق جدول زیر، در نمره نهایی آزمون، لحاظ می‌شود.

همانطورکه می‌دانید، درس‌های عمومی، برای همه گروه‌ها با ضریب یک، در فرمول محاسبه امتیاز نهایی، لحاظ می‌شوند. اما اگر نوع دیپلم داوطلب، با گروه آزمایشی او متفاوت باشد، تنها نمره آن دسته از درس‌های تخصصی، در این فرمول، اعمال می‌شوند که با زیرگروه آزمایشی داوطلب، تناسب داشته باشند. میزان این تاثیر، حداکثر ۳۰ درصد است.

دروس رشته داروسازی

حداقل طول دوره دکتری عمومی داروسازی، 5/5 تا 6 سال است و حداکثر در ۱۲ ترم به اتمام می‌رسد که شامل ۲۰۹ واحد دروس اختصاصی و عمومی است.

دو سال ابتدا در بدو ورود به این رشته، به گذراندن دروس پایه که شباهت زیادی با دروس پایه رشته پزشکی مانند: انواع شیمی‌ها، بیولوژی، فیزیولوژی و … می‌شود، اختصاص دارد.

برخلاف باور برخی افراد که گمان می‌کنند، رشته داروسازی فقط مطالعه دروس شیمی است، ماهیت داروسازی تنها شیمی نیست! بلکه یادگیری آن به عنوان درس پایه و پیش‌نیاز در یادگیری دروس اختصاصی و کاربردی در ادامه تحصیل حائز اهمیت است. دکتری عمومی داروسازی شامل دو مرحله می‌باشد که به شرح زیر است:

1. دوره علوم پایه داروسازی

در دوره اول که به دوره علوم پایه داورسازی معروف است، دانشجویان داروسازی به مطالعه دروس پایه و پیش نیاز دروس تخصصی می‌پردازند، که به مدت دو سال و معادل چهار ترم است. در این دوره دانشجویان داروسازی باید 22 واحد عمومی و 58 واحد علوم پایه را بگذرانند.

در این دوره دروس آن‌ها با دروس دوره علوم پایه پزشکی شباهت‌هایی دارد و دروسی نظیر: آناتومی بدن و فیزیولوژی را مطالعه می‌‌کنند. علاوه‌بر این، آن‌ها می‌بایست دروس شیمی مانند شیمی عمومی، شیمی آلی، و … را نیز بگذرانند.

دروس دوره علوم پایه رشته داروسازی

• بیولوژی نظری
• فیزیک نظری
• ریاضیات پایه و مقدمات آمار
• بیوشیمی
• شیمی آلی
• تشریح
• اصول خدمات بهداشتی
• شیمی تجزیه
• انگل‌شناسی
• قارچ‌شناسی
• کمک‌های اولیه
• آمار حیاتی
• ایموتولوژی
• میکروب‌شناسی نظری و عملی

2. دوره کارآموزی در عرصه و پایان‌نامه داروسازی

در این دوره که حدود 3 سال و نیم به طول می‌انجامد، و همچنین تعداد واحدهای این دوره 129 واحد است. لازم به ذکر است که اغلب دروس این دوره در آزمایشگاه ارائه می‌شوند.

دروس دوره کارآموزی در عرصه رشته داروسازی

• گیاه‌شناسی دارویی
• اشکال دارویی
• فارماکولوژی
• داروسازی صنعتی
• کنترل میکروبی دارویی
• زبان تخصصی
• گیاه‌شناسی داروسازی
• کارآموزی داروخانه
• بیوفارماسی
• شیمی دارویی
• روش‌های دستگاهی سم‌شناسی
• تغذیه و رژیم درمانی
• مدیریت داروسازی
• درمان‌شناسی
• پایان‌نامه

دروس علوم پایه و تخصصی رشته داروسازی در جدول زیر ارائه شده اند. توجه داشته باشید که اکثر دروس‌ این‌ رشته‌ همراه‌ با آزمایشگاه‌ ارائه‌ می‌شوند.

شرایط تحصیل در رشته داروسازی در مقاطع بالاتر

آن دسته از فارغ التحصیلان مقطع دکترای عمومی رشته داروسازی، در صورتی که دارای معدل کل بالایی باشند می توانند در آزمون دوره تخصصی شرکت نموده و پس از کسب امتیاز قبولی، در گرایش مورد نظر خود به تحصیل بپردازند. به طور میانگین تعداد واحدهای درسی این مقطع حدود 40 واحد می باشد که بخش عمده آن مربوط به پایان نامه بوده و حدود 3 الی 4 سال به طول می انجامد. دانش آموختگان این مقطع باید پس از آماده نمودن پایان نامه خود، آن را نگارش کرده و به منظور اخذ مدرک دکترای تخصصی از پایان نامه خود دفاع کنند.

پزشکان عمومی داروسازی می توانند در رشته های علوم پایه پزشکی مانند بیوشیمی، فیزیولوژی، آمار حیاتی، تغذیه، ایمونولوژی، ویروس شناسی و ژنتیک، انگل شناسی پزشکی و میکروب شناسی پزشکی به ادامه تحصیل بپردازند اما گرایش های تخصصی آن ها به شرح زیر می باشند.

آیا رشته داروسازی طرح اجباری دارد؟

در جواب این سوال باید بگوییم بله! از آن جایی که رشته داروسازی جزو رشته‌های علوم پزشکی محسوب می‌شود، دانشجویان این رشته نیز همانند همتایان خود نظیر رشته‌های پزشکی و دندان‌پزشکی بعد از فراغت از تحصیل ملزم به گذراندن طرح دو ساله می‌باشند، مگر اینکه دارای یکی از شرایط زیر باشند:

• کسانی که بعد از فارغ‌التحصیلی به خدمت سربازی اعزام شوند.
• خانواده شهدا، خانواده آزادگان و همسر و فرزند آزادگان، فرزند جانباز بالا ۵۰ درصد و همسر جانباز بالا ۷۰ درصد
• فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های خارج از کشور
• تک فرزندان
• کسانی که مشکلات یا بیماری‌های خاصی که مورد تأیید شورا عالی پزشکی وزارت بهداشت می‌باشد را دارند.
• بانوانی که همسرشان فوت کرده است.
• دارندگان مدال طلا المپیاد دانش‌آموزی
• نفرات اول تا دهم کنکور سراسری علوم تجربی
• رتبه اول تا سوم آزمون جامع علوم پایه، آزمون پیش کارورزی و آزمون دستیاری

تعداد واحد ترم داروسازی

دانشجویان رشته داروسازی می توانند در هر ترم بین 14 تا 24 واحد درسی اخذ کنند که البته به دلیل سنگین بودن دروس رشته بیشتر دانشجویان در هر ترم 16 تا 19 واحد درسی اخذ می کنند. تعداد واحد های درسی مجاز به اخذ در هر ترم با توجه به معدل ترم قبل مشخص می شود و اگر معدل بالایی داشته باشید می توانید تا 24 واحد درسی نیز اخذ کنید.

ضمن اینکه انتخاب واحد دانشجویان ترم اول رشته داروسازی توسط دانشگاه انجام می گیرد که اکثر دروس نظری و عمومی هستند. سختی رشته داروسازی از ترم دوم به بعد است که دروس عملی و اختصاصی بیشتر می شود.

هر ترم داروسازی چند ماه است؟

رشته داروسازی از رشته های دکتری عمومی کنکور سراسری تجربی است که دارای 6 سال طول دوره تحصیل می باشد. البته دانشجویانی که نتوانند طی 6 سال تمام دروس را بگذرانند ، حداکثر تا 9/5 سال فرصت گذراندن دروس باقی مانده را دارند. هر ترم داروسازی شامل 16 هفته آموزشی و به عبارتی 4 ماه است و دانشجویان هر یک سال ، دو ترم را می گذرانند.

تعداد کل واحد های درسی رشته داروسازی 211 واحد است که در دو مرحله زیر ارائه می شوند :

مرحله اول

در مرحله اول تحصیل در رشته داروسازی دروس اختصاصی نظری ، عملی ، کارآموزی و پایان نامه ارائه می شوند که شامل 180 واحد درسی هستند. دانشجویان به شرط گذراندن تمام این دروس مجاز هستند که وارد مرحله دوم شوند.

مرحله دوم

مرحله دوم تحصیل در رشته داروسازی از 31 واحد درسی تشکیل شده است که شامل دروس اختصاصی ، کارآموزی داروخانه شهری ، کارآموزی مقدماتی صنعت و پایان نامه 2 و 3 می باشد. رشته داروسازی در مجموع از 24 واحد درسی عمومی ، 58 واحد درسی پایه و 129 واحد درسی اختصاصی و پایان نامه تشکیل شده است.

هر واحد کارآموزی رشته داروسازی از 51 ساعت تشکیل شده است :

• کارآموزی داروخانه شهری (1) : 2 واحد معادل 102 ساعت
• کارآموزی داروخانه بيمارستانی : 2 واحد معادل 102 ساعت
• کارآموزی داروخانه شهری (2) : 2 واحد معادل 102 ساعت
• کارآموزی در عرصه داروخانه شهری : 6 واحد معادل 306 ساعت
• کار آموزی مقدماتی صنعت : 2 واحد معادل 102 ساعت

دانشجویان رشته داروسازی حداقل باید 140 واحد درسی را بگذرانند تا مجاز به اخذ واحد پایان نامه شوند و فاصله زمان ثبت موضوع پایان نامه تا زمان دفاع نباید کمتر از یکسال باشد

ظرفیت رشته داروسازی

به نقل از سازمان سنجش کشور، ظرفیت پذیرش در گروه علوم تجربی کنکور سراسری سال 1400، از میان ظرفیت 35 هزار نفری ظرفیت علوم تجربی، در حدود 9 هزار و 748 نفر از ظرفیت کل به رشته‌های پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی اختصاص داشته است.

رشته داروسازی نیز بعنوان سومین رشته پرطرفدار دکتری عمومی، در مجموع، دانشگاه‌های علوم پزشکی و واحدهای دانشگاه آزاد در دوره‌های روزانه، شهریه پرداز، سهمیه بومی، آزاد تمام وقت و خودگردان آزاد دارای 1 هزار و 372 نفر ظرفیت بوده که از این میان، 864 نفر ظرفیت دوره روزانه و 338 نفر ظرفیت شهریه‌پرداز این رشته بوده است.

دانشگاه های ارائه دهنده رشته داروسازی

لیست موجود در ادامه با توجه به مندرجات دفترچه انتخاب رشته کنکور گردآوری شده اند که برای آگاهی از لیست تمامی این رشته ها می توانید به دفترچه مذکور مراجعه نمایید. ناگفته نماند که پذیرش دانشجویان در رشته داروسازی دانشگاه آزاد و پردیس های خودگردان نیز از طریق ثبت نام کنکور سراسری انجام می شود.

• دانشگاه علوم پزشکی اردبیل
• دانشگاه علوم پزشکی ارومیه
• دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
• دانشگاه علوم پزشکی البرز – کرج
• دانشگاه علوم پزشکی بقیه اله (عج) – تهران
• دانشگاه علوم پزشکی بندرعباس
• دانشگاه علوم پزشکی تبریز
• دانشگاه علوم پزشکی تهران
• دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور – اهواز
• دانشگاه علوم پزشکی زابل
• دانشگاه علوم پزشکی زنجان
• دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – تهران
• دانشگاه علوم پزشکی شیراز
• دانشگاه علوم پزشکی کرمان
• دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه
• دانشگاه علوم پزشکی گیلان – رشت
• دانشگاه علوم پزشکی لرستان – خرم آباد
• دانشگاه علوم پزشکی مازندران – ساری
• دانشگاه علوم پزشکی مشهد
• دانشگاه علوم پزشکی همدان
• دانشگاه علوم پزشکی یزد

بازار کار رشته داروسازی

آن دسته از افرادی که قصد دارند رشته داروسازی را به عنوان رشته تحصیلی دانشگاهی خود انتخاب کنند، توجه داشته باشند که جمعیت عظیمی از فارغ التحصیلان آن می توانند به جایگاه خوب و درآمد بالایی در بازار کار دست یابند. برخی از زمینه های شغلی این افراد در ادامه بیان شده اند.

• کارخانه های آرایشی و بهداشتی
• صنایع داروسازی (صنعت ساخت و کنترل دارو)
• درمان و آموزش پزشکی
• امور اجرایی وزارت بهداشت
• فعالیت های تحقیقاتی در کارخانه های داروسازی
• داروخانه‌های خصوصی یا وابسته به بیمارستان

درآمد رشته داروسازی

فارغ‌التحصیلان داروسازی که در بخش‌های دولتی استخدام می‌شوند، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می‌کنند. آن دسته از داروسازانی که در بخش خصوصی فعالیت می‌کنند، بسته به سطح تحصیلات، میزان تخصص، سابقه و مهارت خود درآمدهای متفاوتی نیز خواهند داشت.

برخی از افرادی که به صورت مستقل کار کرده و بعنوان مثال، برای خود داروخانه دارند، بسته به میزان فعالیت، نوع خدمات و تعداد مشتریانی که دارند، درآمدهای متفاوتی خواهند داشت. در جدیدترین پژوهش صورت گرفته توسط تعدادی از متخصصان شغلی کشور، گروه‌های مختلف شغلی از نظر درآمدی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. بر این اساس متوسط حقوق و درآمد داروساز در گروه‌های شغلی مختلف استخراج شده است.

البته توجه داشته باشید که این تفاوت درآمدها به میزان سابقه کاری، تجربه و تخصص افراد، حوزه‌های مختلف کاری، نوع شرکت، شهر محل کار و … بستگی دارد. اما به طور کلی می‌توان گفت درآمد یک داروساز فارغ از نوع تخصص، تجربه، محل کار و … می‌تواند از 6 میلیون تا 10 میلیون تومان متغیر باشد. بدیهی است که هر چقدر میزان توانایی و کاربلدی فرد بالا باشد، شانس کسب درآمد بالا بیش‌تری خواهد داشت.

تحصیل رشته داروسازی در خارج از کشور

اگر شما نیز مایل به تحصیل در رشته داروسازی هستید اما شرایط شرکت در کنکور سراسری را ندارید یا رتبه قبولی مورد نیاز را کسب نکرده‌اید، قطع به یقین یکی از گزینه‌های انتخابی شما تحصیل در کشورهای خارج از کشور به صورت بدون کنکور خواهد بود چرا که همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، پذیرش رشته تجربی داروسازی بدون کنکور در ایران وجود ندارد.

اما اگر قصد مهاجرت همیشگی نداشته باشید و مایل به بازگشت به کشور بعد از اتمام تحصیلاتتان باشید، یک سری شرایط و ضوابط وجود دارد که باید از آن‌ها مطلع باشید، این شرایط به شرح زیر می‌باشند:

1. شرایط عمومی

• اولین مورد این است که باید از شرایط اخذ ویزا و پذیرش دانشگاه مقصد اطلاعات کافی و معتبر داشته باشید. برای اخذ ویزا و پذیرش دانشگاه دارا بودن شرایط زیر الزامی است:

نکته: چنانچه در حین تحصیل یا بعد از فراغت از تحصیل مایل به بازگشت به ایران هستید، باید در هنگام انتخاب دانشگاه مقصد دقت کنید که مورد تأیید وزارت بهداشت ایران باشد تا بعدأ برای بازگشت دچار مشکل نشوید.

2. شرایط اختصاصی

• برخی از دانشگاه‌ها برای پذیرش دانشجو بین‌الملل یک آزمون ورودی برگزار می‌کنند که باید از زمان و تاریخ این آزمون کاملأ اطلاع داشته باشید و در زمان مقرر آزمون را بگذرانید.
• پذیرش بعضی از دانشگاه‌ها صرفأ با گذراندن دوره‌های کالج یا برخی دوره‌های کوتاه‌تر که توسط خود دانشگاه‌ها امکان‌پذیر است که باید گذرانده شوند.
• ممکن است برای تأمین نیازهای مالی و تحصیل خود مجبور به فعالیت در کارهای دانشجویی شوید. اما در برخی از دانشگاه‌ها، دانشگاه اجازه کار به دانشجویان نمی‌دهد.
• مسئله سربازی و گرفتن معافیت تحصیلی نیز از دیگر شرایط ویژه آقایان محسوب می‌شود که باید قبل از اقدام به پذیرش، توسط مراکز پلیس + 10 پیگیری شود.