معرفی رشته عکاسی و نکاتی که باید درباره بازار کار و دروس بدانید

امروزه رشته عکاسی( به انگلیسی Photography)  به یک حرفه تبدیل شده است. در این مطلب به بیان بازار کار رشته عکاسی، تاریخچه رشته عکاسی، دوره تحصیلی رشته عکاسی، مزایای و مشکلات رشته عکاسی و عکاسان، توانایی های لازم برای رشته عکاسی و ... می پردازیم.

ماهیت رشته عکاسی

رشته عکاسی از جمله رشته های پرطرفدار رشته هنر به حساب می آید.این رشته به چند دسته عکاسی چهره، عکاسی تبلیغات، عکاسی طبیعت، عکاسی سیاسی، عکاسی خبری و …تقسیم می شود. بهتر است از همان ابتدای کار نوع زمینه ای که قصد مشغول شدن در آن را دارید، معلوم کنید.

تاریخچه رشته عکاسی

عکاسی شامل سه جنبه صنعتی، علمی و هنری می باشد که به عنوان یک پدیده علمی وجود پیدا کرد. عکاسی به شکل یک صنعت گسترش پیدا کرد. در حقیقت صنعت عکاسی بر روی کاغذ حساس در سال 1839 متولد شد و در سال 1841 میلادی، پلاک های شیشه ای برای عکاسی اختراع شد.

تاریخچه رشته عکاسی در ایران

تاریخچه رشته عکاسی در ایران و پیدایش عکاسی و ترویج روش های این هنر در کشور ایران، به قرن هجدهم میلادی و حدود سه سال بعد از اعلام موجودیت عکاسی در فرانسه، بر می گردد. صنعت عکاسی بر اساس اطلاعات موجود، در سال ۱۸۳۹ میلادی پدید آمد و در سال ۱۸۴۱ میلادی پلاک های شیشه برای عکاسی اختراع شد. از قرائن موجود این اختراعات و تمامی انواع وسایل عکسبرداری دو تا سه سال بعد از این که به بازار می آمد بطور هدیه بدست پادشاه ایران می رسید. صنعت عکاسی در ایران با ظهور شبکه های اجتماعی به رونق گسترده ای دست یافته است.

اولین دستگاه های عکاسی در کشور ایران، به فرمان محمد شاه قاجار از کشورهای روسیه و انگلیس به ایران وارد شد. در اواسط دسامبر ۱۸۴۲ میلادی مصادف با آذر ماه ۱۲۲۱هجری شمسی، نخستین عکسبرداری در ایران انجام شد. با اطلاعاتی که از کتب و مقالات مختلف بدست امده است، میتوان گفت که نخستین عکاسی در ایران، عکسبرداری بر روی صفحه نقره در سال ۱۲۶۰ هجری قمری در تبریز، هنگامی که ناصرالدین میرزا، ولیعهد بوده است انجام گردیده است و از این نقطه تاریخچه رشته عکاسی در ایران کلید خورده است.

رشته عکاسی در یک نگاه

در جدول زیر ویژگی های مختلف مقطع کارشناسی رشته عکاسی آمده است.

رشته عکاسی مناسب چه کسانی است؟

خیلی از داوطلبان رشته عکاسی یا فارغ التحصیلان این رشته فکر می کنند که با تحصیل در دانشگاه می توانند ویژگی ها و توانایی های لازم را برای فعالیت در این حوزه به دست آورند این حرف تا حدودی درست است اما زمانی می توان در یک کسب و کار موفق شود که اطلاعات خوبی در مورد بازاریابی، شناخت بازار، شناخت رقبا و ... داشت. لذا رشته عکاسی مناسب افرادی است که اطلاعات عمومی گسترده و تا حدی تخصصی داشته باشند تا به همراه دانش عکاسی آن را به کار گیرند تا منجر به کسب درآمد بیشتر شود.عکاس باید خلاقیت و قدرت ابتکار درونی داشته باشد.

رشته عکاسی به چه توانایی هایی نیاز دارد؟

 یک عکاس باید بسیار صبور باشد و از زاویه های مختلف به محیط نگاه کند. این افراد به دلیل ارتباط به افراد زیاد باید دارای روحیه ای بسیار خونگرم و صمیمی باشند و به خوبی با بقیه ارتباط برقرار کنند. نیازمند به آشنایی با برخی نرم افزاهای گرافیکی مانند فتوشاپ، افترافکت و … هستند . برای افرادی که علاقه مند به عکس های طبیعت و خبری هستند داشتن سرعت عمل بسیار مهم است زیرا یک لحظه شاید تنها یکبار اتفاق بیفتند.

در ادامه به دسته بندی این ویژگی ها پرداخته ایم که به شرح زیر می باشند:

• هنر خوب دیدن
• تفکر خلاق
• تجزیه و تحلیل لحظه ها
• صبر و تمرکز بالا
• کنجکاوی و ماجراجویی
• آشنایی با آخرین پیشرفت ها در حوزه عکاسی
• انتخاب بهترین موقعیت برای عکاسی
• اطلاعات عمومی بالا

مسائل و مشکلات عکاسان

• عدم مشخص بودن جایگاه شغلی عکاسان در ایران
• نبود امکانات، تسهیلات کافی و فضاهای مناسب برای عکاسان به خصوص در شهرستان ها
• درآمد محدود عکاسان مستقل
• نبودن حق کپی رایت برای عکاسان
• سفرهای متعدد و طولانی

وظایف عکاسان

• تنظیم نور و مهیا نمودن ملزومات
• آشنایی با تکنولوزی و فناوری در حوزه عکاسی
• بررسی کیفی عکس ها و تصاویر
• کار با نرم افزارهای کاربردی
• آشنایی با صنعت مد در صورت عکس برداری از مدل ها و لباس ها
• برقرار کردن ارتباط با مشتریان
• تسلط داشتن بر تکنیک های فنی عکس برداری و رتوش عکس ها
• آشنایی به روش های تبلیغاتی در صورت همکاری با بخش تبلیغات شرکت ها و مجلات
• چاپ عکس
• انتخاب کردن و آماده سازی محل عکس برداری ها

بازار کار و درآمد رشته عکاسی

اکثر فارغ التحصیلان رشته عکاسی به حوزه مطبوعات روی می آورند. چرا که در دنیای امروز مطبوعات به صورت در حال گسترش است و نیازشان به عکاسان حرفه ای و مهر بیشتر می شود.

 علاوه بر این برگزاری نمایشگاه های صنعتی متعدد و توجه به آگهی های فرهنگی و تجاری سبب گردیده است تعداد زیادی از فارغ التحصیلان این رشته به عکاسی تبلیغاتی متمایل شوند چرا که در هر صنعت و پیشه ای تبلیغ محصول و یا خدمات اولین شرط ورود به بازار است که این ورود در بیشتر مواقع با عکس های تبلیغاتی صورتی می گیرد. 

همچنین حوزه انتشارات هم از دیگر حوزه هایی است که فعالیت عکاسان تبلیغاتی می طلبد. تعدادی از فارغ التحصیلان رشته عکاسی نیز با باز کردن یک استودیو به عکاسی از مهمانی ها، مراسم ها و جشن ها می پردازند.

امروزه بیشتر حوزه ها و عرصه ها به عکاسان حرفه ای و دانش آموختگان این رشته نیاز دارند به همین خاطر لیست حوزه هایی را که فارغ التحصیلان عکاسی می توانند در آن ها به فعالیت بپردازند در ادامه آرده ایم:

• تکنسین چاپ در چاپخانه های عکس
• عکاسی برای خبرگزاری ها و نشریات مختلف
• استخدام شدن در ارگان های رسمی مانند صدا و سیما
• عکاسی کردن از محصولات تولیدی واحدهای صنعتی
• تدریس رشته عکاسی در آموزشگاه های و دانشگاه ها
• دادن مشاوره در زمینه چاپ و انتشار پوستر، تصاویر و عکس در آژانس های تبلیغاتی
• عکاسی به صورت آزاد با هدف گسترش هنر عکاسی
• فعالیت کردن در استودیوهای عکاسی
• عکاسی خبری و ورزشی

کدام دروس دوره دبیرستان در رشته عکاسی بیشتر کاربرد دارند؟

برای ورود به این رشته، همانند بسیاری از دروس هنر، نیاز به قبولی در کنکور هنر دارید و تفاوتی نمی‌کند که در هنرستان رشته عکاسی (فتوگرافیک-عکاسی) را انتخاب کرده باشید یا در مقطع نظری همچون ریاضی تحصیل کنید. در هر دو حالت، امکان ورود به دانشگاه برای شما فراهم است اما درس اصلی و نقطه مشترک بین مقطع متوسطه و دانشگاه، دروس شیمی و فیزیک هستند.

با توجه به این‌که درس ۲ واحدی «شیمی عمومی و شیمی عکاسی» از جمله دروس در مقطع کارشناسی رشته عکاسی به شمار می‌آید، داشتن اطلاعات پایه‌ای از علم شیمی، ضروری است. البته این مورد را فراموش نکنید که اگر به شیمی علاقه‌ای ندارید، در ادامه کار شما برای تبدیل شدن به یک عکاس، مشکلی بوجود نخواهد آمد.

همچنین، درس ۲ واحدی «فیزیک و ابزارشناسی» (Physics & Optics in Photography) در دانشگاه، به شکل تخصصی‌تری به بررسی نور در فیزیک می‌پردازد و بنابراین، درک صحیح از فیزیک نور و عدسی‌ها می‌تواند به درک بهتر کاربرد لنزهای مختلف در عکاسی نیز کمک کند.

اما برخی از دروس دیگر در مقطع فنی و حرفه‌ای نیز وجود دارند که پایه بسیاری از دروس مقاطع کارشناسی رشته عکاسی هستند و حتی افرادی که در مقاطع نظری مثل ریاضی و فیزیک یا تجربی تحصیل کرده‌اند نیز می‌توانند با تهیه کتاب‌های این مقطع، اطلاعات بسیار مفیدی کسب کنند. در ادامه، عناوین برخی از این دروس آمده‌اند:

• دانش فنی پایه
• طراحی و زبان بصری
• عکاسی پرسنلی و ویرایش حروف و تصویر
• عکاسی آتلیه و مراسم
• عکاسی طبیعت، مستند و گزارشی
• گرافیک نشر و مطبوعات

معرفی دروس رشته عکاسی در مقطع کارشناسی

رشته عکاسی در دوره کارشناسی دارای 121 واحد درسی می باشد که پراکندگی آن بین گروه های مختلف دروس به صورت زیر می باشد:

• دروس پایه: 32 واحد
• دروس اصلی: 23 واحد
• دروس تخصصی: 56 واحد
• دروس اختیاری: 10 واحد

32 واحد دروس پایه رشته عکاسی

در رشته عکاسی در مقطع کارشناسی 32 واحد به دروس پایه اختصاص یافته است که به صورت زیر می باشند:

• مبانی هنرهای تجسمی 1 و 2
• کارگاه عکاسی پایه 1 و 2
• هنر و تمدن اسلامی 1 و 2
• کارگاه طراحی پایه 1 و 2
• آشنایی با هنرهای سنتی ایران
• هندسه مناظر و مرایا
• کارگاه عکاسی رنگی
• آشنایی با هنر در تاریخ 1 و 2
• اشنایی با رشته های هنری

23 واحد دروس اصلی رشته عکاسی

در رشته عکاسی در مقطع کارشناسی 23 واحد به دروس اصلی اختصاص یافته است که به صورت زیر می باشند:

• شیمی عمومی و شیمی عکاسی
• فیزیک و ابزارشناسی
• تاریخچه عکاسی
• آشنایی با فیلمبرداری
• نورپردازی
• فنون عرضه و نمایش عکس
• تجزیه و تحلیل و نقد عکس 1 و 2
• کارگاه تخصصی عکاسی 1 و 2
• فنون بازسازی عکس

56 واحد دروس تخصصی رشته عکاسی

در رشته عکاسی در مقطع کارشناسی 56 واحد به دروس تخصصی اختصاص یافته است که به صورت زیر می باشند:

• کارگاه عکاسی 1
• کارگاه عکاسی 2
• کارگاه عکاسی 3
• کارگاه عکاسی 4
• کارگاه عکاسی 5
• کارگاه عکاسی 6
• طرح و رساله نهایی

 10 واحد دروس اختیاری رشته عکاسی

در رشته عکاسی در مقطع کارشناسی 10 واحد به دروس اختیاری اختصاص یافته است که به صورت زیر می باشند:

• تجزیه و تحلیل و نقد آثار هنرهای تجسمی
• کارگاه ارتباط تصویری عمومی سطح یک
• کارگاه چاپ
• کارگاه تصویرسازی سطح یک
• کارگاه حجم سازی
• تصویر متحرک 1
• تاریخچه کتابت
• خوشنویسی و طراحی حروف 1
• خوشنویسی و طراحی حروف 2

دروس مهم کارشناسی رشته عکاسی

دانشجوی رشته عکاسی باید دروس عملی «کارگاه عکاسی رنگی»، «کارگاه عکاسی» و «کارگاه تخصصی عکاسی» را به خوبی فرا بگیرد. دروس کارگاه عکاسی (۱ تا ۶) هرکدام شامل ۲ واحد نظری و ۶ واحد عملی هستند و در نتیجه، اهمیت بسیار زیادی چه در یادگیری و چه در ارزشیابی دانشجو دارند. در ادامه، برخی دیگر از دروس مهم این رشته، آورده شده است:‌

• «مبانی هنرهای تجسمی» (Basic Design Studio)
• «شیمی عمومی و شیمی عکاسی» (Photographic Chemistry)
• «آشنایی با فیلمبرداری» (Introduction to Filming)
• «نورپردازی» (Lighting in Photography)

دانشگاه های دارای رشته عکاسی

رشته عکاسی در مقاطع مختلف در تعدادی از دانشگاه های کشور ارائه می شود که لیست این دانشگاه های در ادامه آورده شده است:

• دانشگاه تهران
• دانشگاه هنر
• دانشگاه اصفهان
• دانشگاه سمنان
• دانشگاه نیشابور
• غیر انتفاعی سوره

معرفی گرایش های رشته عکاسی

بر اساس دفترچه کنکور ارشد ناپیوسته 1400، فارغ التحصیلان مقطع لیسانس این رشته برای تحصیل در مقطع ارشد می توانند از مجموعه امتحانی با عنوان ” مجموعه هنرهای تصویری و طراحی” رشته عکاسی را انتخاب کنند، این رشته در مقطع کارشناسی ارشد هم مانند مقطع کارشناسی دارای گرایش خاصی نیست.

وضعیت ادامه تحصیل در رشته عکاسی در مقاطع بالاتر

دانشجویانی که قصد ادامه تحصیل در رشته عکاسی در مقاطع بالاتر مانند دکترا را دارند، باید بدانند که در مقطع دکترا رشته های با عنوان عکاسی وجود ندارد ولی می توانند در دیگر رشته های هنر که در دفترچه دکترا سایت سازمان سنجش اعلام می شود و از تمام رشته های هنر پذیرش دارند، شرکت کنند.

فرصت های شغلی برای رشته عکاسی

امروزه اگر نگاهی که آگهی های سایت های کاریابی معتبر مانند ای استخدام، جابینجا داشته باشید، متوجه می شوید که خیلی از شرکت های خصوصی، رستوران ها، تولیدات پوشاک، فروشگاه های لباس و ….، برای تبلیغ محصولات خود برای صفحه های شبکه های اجتماعی به عکاس نیازدارند. اگر فرد مهارت کافی در این حرفه داشته باشد، میتواند به صورت پروژه ای با چندتا از این مکان ها همکاری داشته باشد و حتی حقوقی چندبرابر، حقوق ثابت دریافت کنید.

با توجه به صحبت هایی که داشتیم، فارغ التحصیلان این رشته می توانند در در زمینه هایی مانند تدریس در آموزشگاه‌های عکاسی، عکاسی از چهره، عکاسی خبری و ورزشی، آتلیه عکاسی، عکاسی صنعتی، عکاسی از مجالس، عکاسی در حوزه تجاری، عکاسی برای مجلات، نشریات و روزنامه ها به فعالیت بپردازند.

درآمد و حقوق رشته عکاسی در ایران

اگر بخواهیم درباره درآمد رشته عکاسی، صحبت کنیم، شاید خیلی دقیق نتوانیم، عددی را اعلام کنیم. همان طور که در بالا این رشته دارای زمینه های شغلی زیادی است و میزان درآمد این افراد با توجه به نوع کار(تمام وقت، پاره وقت، پروژه ای)، حجم کاری، خصوصی یا دولتی بودن محیط کار؛ بسیار متفاوت است.

افرادی که کار تمام وقت در شرکت های متوسط انجام می دهند می توانند، ماهانه به طور میانگین 3-7 میلیون درآمد داشته باشند. افرادی که علاوه بر مهارت عکاسی، بر روی برخی از نرم افزاری های گرافیکی مانند فتوشاپ، ایلوستریتور و …، مهارت داشته باشند، می توانند حقوق خود را تا 9 میلیون تومان و حتی بیشتر، با توجه به حجم کاری خود افزایش دهند.

افرادی که به صورت پروژه ای کار می کنند، درآمدی طبق توافق با کارفرما دریافت می کنند. درآمد افرادی که آتلیه دارند، بسیار بیشتر از مبلغ های گفته شده است و بستگی به تعداد مشتریان دارد.