مالیات چیست؟
به هزینه ای که هر فرد در جامعه به دولت یا سازمانی دولتی به طور مستقیم یا غیرمستقیم می‌پردازد تا دولت با استفاده از آن درآمد، هزینه های خود را برای خدمات تأمین کند مالیات می‌گویند.
بیشتر کشورها برای تأمین مالی نیازهای عمومی، مشترک یا توافق شده ملی و کارکردهای دولت، دارای سیستم مالیاتی هستند.
برخی کشورها سیستمی با نرخ ثابت مالیات بردرآمد دارند اما بیشتر کشورها سیستم مالیاتی پلکانی با درآمد دارند. اغلب کشورها بر درآمدهای شخصی و همچنین درآمد شرکت‌ها مالیات وضع می‌کنند.
علاوه بر این موارد معمولاً در اکثر کشورها مالیات بر دارایی، مالیات بر ارث، مالیات بر املاک، مالیات هدیه، مالیات فروش، مالیات بر درآمد یا تعرفه نیز دریافت می‌شود.
از نظر اقتصادی، مالیات ثروت را از خانوارها یا کسب و کارها به دولت منتقل می‌کند. این کار هم می‌تواند موجب رشد اقتصادی و رفاه اقتصادی و هم کاهش آن شود. در نتیجه، مالیات موضوعی بسیار مورد بحث است.
هدف از وضع مالیات چیست و عدم پرداخت مالیات چه عواقبی دارد؟
دولت‌ها برای جبران هزینه‌های خدماتی که به شهروندان انجام می‌دهند از طریق وضع مالیاتی اقدام می‌نمایند و البته هدف از وضع مالیاتی برای اغلب کشورها جبران هزینه نیست، زیرا از طریق انواع مالیات نقدینگی دچار تغییرات می‌شود که بعد از جبران هزینه مهم‌ترین عامل وضع مالیاتی است.
اما به طور عمومی، دولت به واسطه انواع مالیات بخشی از هزینه های عمومی جامعه و حفظ منافع اجتماعی و اقتصادی را امکان پذیر می سازد. می توان گفت تامین سرمایه لازم جهت انجام پروژه ها، ارائه خدمات عمومی و تامین هزینه فعالیت های دولت، هدف های اصلی وضع مالیات هستند.
طبق قانون (قوانین مالیاتی ایران)، پرداخت مالیات وضع شده، اجباری است و عدم پرداخت مالیات مجازات را در پی خواهد داشت. پرداخت مالیات نیز تنها و تنها توسط مراکز تحت نظارت دولت انجام می گیرد. برای اطلاع بیشتر از جرایم مالیاتی پیشنهاد می کنیم مقاله فرار مالیاتی را بخوانید.
نرخ مالیاتی چیست؟
نرخ مالیات توسط قانون و دولت مشخص می شود. نرخ مالیات در ایران در واقع مبلغی است که یک شرکت یا یک شخص باید نسبت به پرداخت آن در زمان قانونی اقدام کند. نرخ مالیات بر اساس اطلاعات و جزئیات مفصلی تعیین می شود و نمی توان مبلغ ثابتی را برای آن در نظر گرفت.
در صورتی که نظام مالیاتی حاکم، یک نظام مالیاتی کارآمد باشد، انواع مالیات بر اساس توانایی حقیقی مالیات دهندگان تعیین می شود تا پرداخت مالیات به عاملی برای ورشکسته شدن یک کسب و کار منجر نشود.
در یک نظام مالیاتی کارآمد نرخ مالیاتی که برای اقشار غنی مشخص می شود باید سنگین تر از نرخ مالیاتی باشد که از اقشار کم درآمد دریافت می شود.
معرفی انواع مالیات؛ طبقه بندی انواع مالیات
حالا که می دانید مالیات یعنی چه، می توانیم انواع مالیات را به شما معرفی کنیم. طبق قوانین مالیاتی ایران مالیات به دو شکل مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می شود. هر یک از انواع مالیات به نوبه خود دارای تقسیم‌بندی خاصی هستند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
همه چیز در مورد مالیات مستقیم
مالیات علاوه بر آنکه یک نوع هزینه ی اجتماعی یا به عبارتی بهای تمدن است که شهروندان به منظور اداره‌ی امور جامعه، رشد و توسعه کشور می‌پردازند، ابزار اصلی دولت‌ها در جهت‌گیری نظام اقتصادی به شمار می‌رود.
مالیاتهای مستقیم جزو مالیات بر ثروت-درآمد تلقی می‌شوند که شهروندان با توجه به میزان ثروت-درآمد خود آن را محاسبه و پرداخت می‌نمایند. مالیات مستقیم در یک دسته‌بندی کلی به دو بخش مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد تقسیم می‌شود.
معرفی انواع مالیات بر دارایی
مالیات بر دارایی مالیاتی است که در آن پایه و منبع مالیاتی را دارایی یا ثروت تشکیل می‌دهد. به عبارت دیگر، مالیات بر دارایی بر آنچه که شخص مالک قبلاً به دست آورده یا از طریق به او به ارث رسیده باشد تعلق می‌گیرد.
مالیات بر دارایی عموماً به عنوان مکانیزمی برای تعدیل ثروت به کار گرفته می‌شود و بیشتر در جوامعی کاربرد دارد که اختلاف فاحشی در دارایی و ثروت افراد آن جامعه وجود داشته باشد.
انواع مالیات بر دارایی عبارتند از مالیات بر ارث و مالیات حق تمبر است که در ادامه برای شما توضیح داده شده است.
مالیات بر ارث
هر گاه در نتیجه فوت شخصی اموالی از متوفی باقی بماند به شرح مذکور در ماده ۱۷ قانون مالیاتهای مستقیم مشمول مالیات خواهد بود.
اموالی که مطابق ماده ۱۹ قانون مالیاتهای مستقیم مشمول مالیات بر ارث هستند عبارتند از کلیه ماترک متوفی در ایران یا خارج از ایران اعم از منقول و غیر منقول و مطالبات قابل وصول و حقوق مالی پس از کسر هزینه کفن و دفن در حدود عرف و عادت و واجبات مالی و عبادی در حدود قوانین شرعی و دیون محقق متوفی.
مالیات حق تمبر
ضرورت صدور پروانه کسب هر عضو، پرداخت مالیات حق تمبر، طبق مفاد بند ۱۱ ماده ۴۶ بوده که مبلغ آن برای صدور پروانه کسب یک‌صد هزار ریال و برای تجدید کسب پنجاه هزار ریال است و این مبالغ طی فیش مالیاتی که توسط مسئول مربوط در اتحادیه در اختیارتان قرار می گیرد باید به حساب خزانه دولت در یکی از شعب بانک ملی واریز شود.
طبق قانون مالیاتهای مستقیم وصول این نوع مالیات به عهده اتحادیه‌ها بوده و ملزم و مکلف به انجام امور مربوط هستند.
در صورت تخلف طبق مفاد ماده (۵۱ ق.م.م) علاوه بر پرداخت اصل این مالیات باید دو برابر آن را به عنوان جریمه پرداخت نماید. این نوع مالیات را از نظر قانون مالیات تکلیفی می‌نامند.
اگر به دنبال اطلاعات بیشتر و منابع علمی دقیقی در رابطه با مالیات هستید، به صفحه آموزش مالیات سپیدار سیستم مراجعه و از پادکست‌های موجود درباره این موضوع استفاده کنید.
معرفی انواع مالیات بر درآمد
مالیات بر درآمد نوعی مالیات است که توسط دولت بر افراد و اشخاص اعمال می‌شود و بسته به درآمد و عواید پرداخت‌کننده مالیات متغیر است و عموماً مقدار این نوع مالیات برابر درصدی از درآمد قابل مالیات‌گیری است.
نرخ مالیات با افزایش درآمد قابل مالیات‌گیری تغییر می‌کند. نرخ‌های مالیات ممکن است بسته به نوع یا خصوصیات مالیات پردازنده متغیر باشد. انواع مالیات بر درآمد شامل مواردی چون مالیات بر درآمد مشاغل، حقوق، املاک و مستغلات، اشخاص حقوقی، کشاورزی و اتفاقی است.
مالیات بر درآمد مشاغل
دسته اول انواع مالیات بر درآمد، مالیات بر درآمد مشاغل است. صاحبان مشاغل یعنی کسانی که خود به فعالیت اقتصادی مشغول هستند.
در این گونه موارد ماده 93 قانون مالیاتهای مستقیم تأکید می کند درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور در سایر فصل‌های این قانون در ایران تحصیل کند پس از کسر معافیت‌های مقرر در این قانون مشمول مالیات بر درآمد مشاغل است.
تبصره‌ای در این ارتباط می‌گوید درآمد شرکت‌های مدنی و همچنین درآمدهای ناشی از فعالیت‌های مضاربه در صورتی که عامل مضارب یا صاحب سرمایه شخص حقیقی باشد تابع مقررات این فصل است.
انواع مالیات ها در حسابداری؛ مالیات بر درآمد حقوق
پرداخت مالیات بارزترین هدف در تئوری‌های مالیاتی است که منجر به توزیع عادلانه درآمد می شود. در نظام مالیاتی کشور، مالیات حقوق جزئی از انواع مالیات بر درآمد است. همچنین در ردیف مالیاتهای مستقیم قرار داشته و با نسبت خاصی از درآمد شخصی تعیین می شود.
طبق ماده یک قانون مالیاتهای مستقیم، تمام افراد حقیقی و حقوقی که در داخل کشور با فعالیت اقتصادی، خدماتی و غیره درآمد کسب می‌کنند، مشمول پرداخت مالیات هستند. مالیات بر حقوق از نظر حجم، ثبات، کارایی و سهولتی که در وصول دارد از اهمیت بسزایی برخوردار است.
انواع مالیات ها؛ مالیات بر درآمد املاک و مستغلات
مالیات بر املاک و مستغلات را می‌توان در سه دسته طبقه بندی کرد. دسته‌ی اول مالیات بر اجاره املاک و مستغلات، دسته ی دوم مالیات بر نقل و انتقال املاک و دسته ی سوم شامل مالیات بر مستغلات خالی از سکنه هستند. به استناد ماده ۵۲ قانون مالیاتهای مستقیم این نوع مالیات به این شکل تعریف می‌شود:
درآمد شخص حقیقی یا حقوقی ناشی از واگذاری حقوق خود نسبت به املاک واقع در ایران پس از کسر معافیت‌های مقرر در این قانون مشمول مالیات بر عملکرد املاک است.
مالیات بر درآمد کشاورزی
در مورد مباحث مالیات بر درآمد کشاورزی حتماً می‌دانید که این فعالیت‌ها از مالیات معاف است.
ماده 81 در این ارتباط می‌گوید «درآمد حاصل از کلیه فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغان داری، احیای مراتع و جنگل‌ها، باغات اشجار از هر قبیل و نخیلات از پرداخت مالیات معاف است.
دولت مکلف است مطالعات و بررسی‌های لازم را در زمینه کلیه فعالیت‌های کشاورزی و آن رشته از فعالیت‌های مزبور که ادامه معافیت آنها ضرورت داشته باشد معمول و لایحه مربوط را حداکثر تا آخر برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به مجلس شورای اسلامی تقدیم نماید.»
مالیات بر درآمد اتفاقی
در متن قانون، ماده 119 تا 123 قانون مالیاتهای مستقیم پیرامون درآمد محاسباتی و اتفاقی است و در آن اشاره می‌کند درآمد نقدی یا غیرنقدی که شخص حقیقی یا حقوقی به‌صورت بلاعوض و یا از طریق معاملات محاسباتی و یا به عنوان جایزه و یا هر عنوان دیگر از این قبیل تحصیل می‌نماید مشمول مالیات اتفاقی به نرخ مقرر در ماده 131 این قانون خواهد بود. حالا که با انواع مالیات مستقیم آشنا شدید، باید در مورد مالیات غیر مستقیم بدانید.
انواع مالیات های غیر مستقیم
هرچند در دنیا نظام مالیات بر ارزش افزوده (مالیات بر مصرف یا مالیات غیرمستقیم) در حال گسترش سریع است اما مشکلات و معایب مالیاتهای غیرمستقیم از جمله تنازلی بودن (پرداخت یکسان توسط فقیر و غنی) و غیرمعین بودن باعث ایجاد مشکلاتی برای دولت‌ها می‌شود که می‌توان با استفاده از مالیاتهای مستقیم آنها را پوشش داد.
اشخاص مشمول مالیات
شخاص زیر مشمول پرداخت مالیات هستند:
- کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاک خود واقع در ایران طبق مقررات باب دوم.
- هر شخص حقیقی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌نماید.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران تحصیل می‌کند.
- هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌نماید.
- هر شخص غیرایرانی (اعم از حقیقی یا حقوقی) نسبت به درآمدهایی که در ایران تحصیل می‌نماید و همچنین نسبت به درآمدهایی که بابت واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود و یا دادن تعلیمات و کمکهای فنی و یا واگذاری فیلمهای سینمایی (که به عنوان بها یا حق نمایش یا هر عنوان دیگری عاید آنها می‌گردد) از ایران تحصیل می‌کند.
اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیاتهای موضوع این قانون نیستند:
- وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی
- دستگاه‌هایی که بودجه آنها به وسیله دولت تأمین می‌شود.
- شهرداری‌ها
- بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از نهادهای حکومتی
