راز خوشبختی کاروان ایران در المپیک

امیررضا احمدی: المپیک ویترین چهار ساله ورزش دنیاست؛ یک رقابت فراتر از ورزش که می تواند زبان گویای قدرت ملت ها باشد و یک رقابت بین کشورها در کالبد ورزش؛ معمولا المپیک جدا از مزایای اقتصادی فراوان که بر کسی پوشیده نیست، در حوزه های دیگر هم تاثیرات فراوانی روی کشور ها دارد و به نوعی یک ابراز قدرت محسوب می شود. موضوعی که باعث شده تا کشورهای مختلف به اهمیت آن پی ببرند و با سرمایه گذاری در رشته های مختلف، با کسب مدال در المپیک ها به نوعی قدرت نمایی کنند و از مزایای اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی آن هم بهره مند شوند.

تاریخچه حضور ایران بر می گردد به المپیک ۱۹۰۰ و از آن دوره تا کنون ایران به جز چند مورد که به دلیل موارد سیاسی و تحریم المپیک در این رقابت ها شرکت نکرد، در بقیه دوره ها پای ثابت مسابقات بوده. خروجی این حضور مستمر هم ۷۶ مدال رنگارنگ بوده که شامل ۲۴ طلا، ۲۳ نقره و ۲۹ برنز است. مدال هایی که در ۱۸ دوره المپیک به دست آمده و همین موضوع این نکته را روشن می کند که ایران با اینکه در ۱۸ دوره حضور داشته هنوز تعداد مدال هایش سه رقمی هم نشده و نتوانسته آن طور که باید در این کارزار بدرخشد. موضوعی مهم که در کنار بحث اقتصادی و هزینه مالی، یکی از دلایل عمده آن توجه نکردن به رشته های مهم و پر مدال است. حلقه مفقوده ای که باعث شده تا در این سال ها ورزش ایران نتواند به مدال های چندانی برسد و تنها دل خوش به درخشش تک ستاره و کسب مدال های معدود باشد.

شنا کردن در خلاف مسیر آب؛ دلخوشی به رشته های سنتی

با ورق زدن تاریخ ورزش ایران در المپیک ها، نکته اصلی که نمایان است این است که در همه ادوار، ورزش ایران فقط در چند رشته خاص صاحب مدال شده و عملا در دیگر رشته ها حرفی برای گفتن نداشته. تا جایی که از ۷۶ مدال ایران، ۴۷ مدال سهم کشتی، ۲۰ مدال وزنه برداری و ۶ مدال سهم تکواندو است و سه مدال در سایر رشته ها! موضوعی که نشان می دهد دایره رشته های مدال آور در ایران بسیار محدود است. این در حالی است که دو رشته کاراته و تیراندازی در المپیک ۲۰۲۰ مدال کسب کردند و قبل از آن ایران تنها در ۴ ورزش صاحب مدال شده. از سوی دیگر با حذف کاراته از المپیک ۲۰۲۴ باز هم ورزش ایران به خانه اول بر می گردد و رشته های مدعی مدالش در کشتی و وزنه برداری خلاصه می شود؛ بر خلاف ایران اما کشورهای دیگر، از چین و کره تا کشورهای اروپایی و آمریکا  و...، که همیشه جزو مدعیان اصلی المپیک ها هستند، در دوره های مختلف المپیک خورجینی از مدال ها را درو می کنند.

تا زمانی که روی رشته‌های پر مدال حساب نکنیم نمی‌توانیم در تراز اول آسیا و جهانی در المپیک باشیم.

رشته های مدال آور؛ راز خوشبختی در المپیک

وقتی جدول مدالی المپیک و کشورهای برتر آن در دوره های مختلف را زیر ذره بین قرار دهیم، این موضوع به خوبی مشخص می شود که بار اصلی مدال آوری آن ها بر دوش رشته هایی است که هرکدام از آن ها به تنهایی به اندازه کاروان اعزامی کشور ایران مدال می گیرند و نشان های رنگارنگی را به ویترین افتخارات کشورشان اضافه می کنند. رشته هایی مانند شنا، دو و میدانی، ژیمناستیک، اسکیت و... که هرکدام از آن ها چندین و چند ماده دارند و جزو پر مدال ترین رشته ها هستند. برای مثال در ورزش‌های آبی ( شنا، شیرجه، شنای هنری، آبهای آزاد و واترپلو) ۶۹ مدال توزیع می‌شود که ایران سهمی از این مدال‌ها ندارد. در دوومیدانی نیز در دو بخش زنان و مردان ۱۴۴ مدال توزیع می‌شود که ایران توسط احسان حدادی به یک مدال نقره در المپیک لندن دست یافته است. قایقرانی نهم با ۱۲۰ مدال از دیگر رشته‌های پرمدال است که ایران هیچ سهمی از این مدال‌ها ندارد.

این در حالی است تمام تمرکز ایران در همه دوره ها روی کشتی، وزنه برداری و تکواندو بوده و همین موضوع باعث شد تا وقتی در دو المپیک اخیر، تکواندو در سراشیبی قرار گرفت و در توکیو برای اولین بار از زمان حضور این رشته در این مسابقات، به مدال نرسید، یک ناکامی بزرگ در فستیوال پنج حلقه را تجربه کند و یکی از بازوان قوی اش فلج شود. در حالی که اگر ایران در رشته های پرمدال نماینده های مختلف می داشت و مدال کسب می کرد، قطعا شرایط به گونه دیگری رقم می خورد.

اقتصاد ورزش و لزوم سرمایه گذاری

امروز ورزش معنایی فراتر از یک سرگرمی به خود گرفته و افرادی که تخصص چندانی در آن ندارند هم می دانند که برای موفقیت در ورزش، باید سرمایه گذاری کرد. امری که لزوم تزریق پول و منابع مالی، ایجاد امکانات و فراهم کردن زیر ساخت ها برای حضور در رشته هایی مانند دو و میدانی، قایقرانی و... را نشان می دهد تا ایران بتواند رفته رفته خودش را وارد دایره مدعیان این رشته ها کند. ورزش ایران اما هیچ نشانی از این موضوع ندارد و تا امروز هیچ قدم مهمی برای حضور پر قدرت در این رشته ها دیده نشده. در المپیک توکیو مدال های ایران تنها در کشتی، وزنه برداری، کاراته و تیراندازی به دست آمد در حالی که کشورهایی مانند آمریکا تنها در شنا یا دو و میدانی به اندازه همه مدال های کاروان ایران مدال گرفتند. این موضوع این سوال مهم را در ذهن روشن می سازد که چرا با اینکه همه بر اهمیت سرمایه گذاری در رشته های پر مدال و موفقیت در آن ها واقفند اما هیچ گامی برای آن برداشته نمی شود؟  در حالی که سرمایه گذاری در این بخش ها می تواند هم در حوزه جهان ورزش بیانگر قدرت ورزشی ایران باشد و هم با افزایش مدال ها و پر بار تر کردن سبد مدال آوری ایران، مزایای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و...آن را به سمت ایران سوق دهد.

توجه ویژه به رشته های مدال آور در ۲۰۲۴ و ۲۰۲۸؛ باشد که محقق شود

در تیر ماه ۹۹ سیدرضا صالحی‌امیری، رئیس کمیته ملی المپیک از توجه ویژه به رشته‌های پرمدال برای المپیک ۲۰۱۴ و ۲۰۲۸ خبر داده بود.

او در این باره گفت: سجادی به عنوان مشاور عالی برنامه ریزی کرده تا حداقل در المپیک‌های ۲۰۲۴ و یا ۲۰۲۸ شاهد درخشش در رشته‌های پر مدال باشیم. تا زمانی که روی رشته‌های پر مدال حساب نکنیم نمی‌توانیم در تراز اول آسیا و جهانی در المپیک باشیم.

پیش از این بارها به اهمیت رشته‌های پرمدال پرداخته شده و مسئولین ورزش کشور مدام به این امر تاکید کرده‌اند اما نباید فراموش کرد که پیش از این در عمل کمتر شاهد تحقق این شعار بودیم. با این حال صالحی‌امیری در مدت حضورش در کمیته ملی المپیک معتقد است که برنامه‌های جدیدی در پیش گرفته شده است.

وی در خصوص اینکه چرا در سه سال گذشته در بحث رشته‌های پرمدال کار نشده است، گفت:  اصلا چنین چیزی نیست. در رشته‌های پر مدال کار انجام شده است و بعد از ۴۸ سال در واترپلو روی سکو رفتیم. در دوومیدانی هر روز شاهد جهش هستیم. فرزانه فصیحی و تفیان و رسولی محصول همین فضا هستند. این جهش حد مورد انتظار ما نبوده است. در حوزه ورزش و قهرمانی هم باید در سال جهش تولید نیز  جهش داشته باشیم.

حالا با این اوصاف همه نگاه ها به دو المپیک پیش رو است، رقابت هایی که از رگ گردن به ورزش ایران نزدیک تر هستند و با چشم بر هم زدنی صدای پایشان به گوش می رسد و سوت آغاز آن ها دمیده  اما باید دید مسئولان کمیته ملی المپیک و وزارت ورزش می توانند بالاخره به این وعده ها جامه عمل بپوشانند و ایران را وارد دایره مدعیان رشته های پر مدال کنند، یا همچنان قرار است در بر همان پاشنه قدیم بچرخد.